حضرت خدیجه(س) در چه سنی به همسری پیامبر اکرم(ص) برگزیده شدند و چند سال بچه دار نشدند و در چند سالگی فاطمه(س) را به دنیا آوردند و در چه سنی رحلت نمودند؟
در رابطه با سن پیامبر(ص) و خدیجه(س) در وقت ازدواج، اختلاف نظر وجود دارد. برخی بر این عقیده ‌اند که پیامبر(ص) 25 ساله بود و خدیجه(س) 40 ساله. ولی برخی سن پیامبر(ص) را 21 و برخی 30 سال دانسته ‌اند و سن خدیجه(س) را برخی 25، 28، 30، 35 و 45 سال گفته‌ اند.[1] امّا آنچه در منابع معتبر تاریخی معروف و مشهور است این است که سن پامبر(ص) 25سال و سن خدیجه(س) 40سال بوده است. به برخی از منابع تاریخی که مطلب فوق را تأیید می کنند اشاره می کنم: پیغمبر بسن بیست و پنج سالگی با خدیجه دختر خویلد ازدواج نمود. سن خدیجه در آن هنگام چهل سال بود.[2] و تزوّج رسول الله صلی الله علیه و سلم خدیجة و هو ابن خمس و عشرین سنة، و هی ابنة أربعین سنة. و ذلک الثبت عند العلماء.[3] هشام گوید: وقتی پیمبر خدیجه را به زنی گرفت بیست و پنج سال داشت و خدیجه چهل ساله بود[4] حضرت به هنگام ازدواج با خدیجه، بیست و پنج ساله بود و خدیجه چهل ساله و حضرت تا او زنده بود همسری دیگر اختیار نکرد.[5] در مورد اینکه حضرت خدیجه تا چند سالگی بچه دار نشدند اظهار نظر قطعی بسیار مشکل است چرا که در منابع تاریخی فقط به نام فرزندان پیامبر(ص) از خدیجه اشاره شده و زمان دقیق تولد آنها ذکر نشده است. در ادامه به ذکر نام فرزندان پیامبر(ص)از آن بانوی بزرگوار با استفاده از منابع تاریخی اشاره می کنم: - به جز ابراهیم دیگر فرزندان پیامبر(ص)، زینب و رقیه و ام کلثوم و فاطمه و قاسم و طیب و طاهر از خدیجه بودند و کنیه از قاسم گرفت و او را ابو القاسم گفتند.[6] - به جز ابراهیم دیگر فرزندان پیامبر(ص)، زینب و رقیه و ام کلثوم و فاطمه و قاسم و طیب و طاهر از خدیجه بودند و کنیه از قاسم گرفت و او را ابو القاسم گفتند. همه‌ پسران پیامبر(ص) در جاهلیت از دنیا رفتند و دختران به دوران اسلام رسیدند و مسلمان بودند و با پیامبر(ص) هجرت کردند.[7] - تمامی فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله بجز ابراهیم که مادرش ماریة قبطیه و از اهل (حفن) مصر بود- و مقوقس پادشاه اسکندریه او را برای آن حضرت هدیه فرستاده بود- ما بقی فرزندان آن حضرت از خدیجة بدنیا آمدند، و آنها بترتیب سن عبارت بودند از: قاسم- که بواسطه او حضرت مکنی بابو القاسم شد- طیّب، طاهر، رقیة ،زینب، ام کلثوم، و فاطمه علیهم السلام. پسران آن حضرت یعنی قاسم و طیب و طاهر هر سه قبل از بعثت از دنیا رفتند و اما دختران همگی تا زمان بعثت زنده ماندند و اسلام اختیار کرده با آن حضرت بمدینه مهاجرت کردند.[8] - همه فرزندان پیامبر(ص) از خدیجه بودند مگر ابراهیم بن ماریه را که از قبطیه زاده است. بزرگترین فرزندانش قاسم بود و از نام همین پسر کنیه ابو القاسم یافت، سپس طیب و طاهر و سپس رقیه و سپس زینب و سپس ام کلثوم و سپس فاطمه.[9] - و ولد له من الولد بناته کلهن، و أولاده الذکور کلهم من خدیجة إلا إبراهیم، فأما البنات فزینب و رقیة و أم کلثوم و فاطمة، رضی الله عنهن، و أما الذکور فالقاسم، و به کان رسول الله صلّی الله علیه و سلم یکنی، و الطاهر و الطیب و قیل: القاسم و الطاهر، و عبد الله و هو الطیب لأنه ولد فی الإسلام، و قیل: القاسم و عبد الله و هو الطاهر و الطیب، فمات القاسم بمکة و هو أول من مات من ولده،[10] در مورد سن آن بانوی گرانقدر در زمان تولد حضرت زهرا(س): از آنجایی که در مورد تاریخ تولد حضرت زهرا(س) دو قول وجود دارد که بنابر یک قول تولد ایشان دو سال بعد از بعثت بوده و بنابر قولی دیگر پنج سال بعد از بعثت متولد شدند. بنابراین با توجه به اینکه حضرت خدیجه در سال دهم بعثت و در سن 65سالگی از دنیا رفتند، بنابرقول اول در مورد تولد حضرت زهرا(س)،سن مادر ایشان در زمان تولد 57سال بوده و بنابر قول دوم 60 سال بوده است. در مورد زمان رحلت حضرت خدیجه(س) که طبق اتفاق موجود در منابع در سال دهم بعثت، در 65 سالگی، حدود دو ماه پس از خروج بنی هاشم از شعب ابی‌طالب، در ماه مبارک رمضان، در مکه رحلت کرد. مقبره حضرت خدیجه(س) در مکه، در محلی به نام (حجون)، مجاور قبر حضرت ابوطالب(ع) قرار دارد. [1]. اعیان‌ الشیعه، ج 10، ص 82 - الصحیح من سیرة‌النبی، ج 1، ص 126 - اسدالغابه، ج 6، ص 78. [2]. الکامل، ترجمه ابو القاسم حالت و عباس خلیلی‌، ج‌7،ص:37. [3]. أنساب‌ الأشراف،ج‌1،ص:99. [4]. تاریخ ‌الطبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج‌3، ص:834. [5]. البدأ والتاریخ، ترجمه محمد رضا شفیعی کدکنی‌، ج‌2، ص:648. [6]. تاریخ طبری؛ ج3 ص834. [7]. تاریخ ‌طبری، ج‌3 ص834. [8]. السرة النبویّة، ترجمه سید هاشم رسولی‌، ج‌1، ص:123. [9]. البدأ والتاریخ، ترجمه محمد رضا شفیعی کدکنی‌، ج‌2، ص:648. [10]. أسدالغابة، ج‌1، ص:24.
عنوان سوال:

حضرت خدیجه(س) در چه سنی به همسری پیامبر اکرم(ص) برگزیده شدند و چند سال بچه دار نشدند و در چند سالگی فاطمه(س) را به دنیا آوردند و در چه سنی رحلت نمودند؟


پاسخ:

در رابطه با سن پیامبر(ص) و خدیجه(س) در وقت ازدواج، اختلاف نظر وجود دارد. برخی بر این عقیده ‌اند که پیامبر(ص) 25 ساله بود و خدیجه(س) 40 ساله. ولی برخی سن پیامبر(ص) را 21 و برخی 30 سال دانسته ‌اند و سن خدیجه(س) را برخی 25، 28، 30، 35 و 45 سال گفته‌ اند.[1]
امّا آنچه در منابع معتبر تاریخی معروف و مشهور است این است که سن پامبر(ص) 25سال و سن خدیجه(س) 40سال بوده است.

به برخی از منابع تاریخی که مطلب فوق را تأیید می کنند اشاره می کنم:
پیغمبر بسن بیست و پنج سالگی با خدیجه دختر خویلد ازدواج نمود. سن خدیجه در آن هنگام چهل سال بود.[2]
و تزوّج رسول الله صلی الله علیه و سلم خدیجة و هو ابن خمس و عشرین سنة، و هی ابنة أربعین سنة. و ذلک الثبت عند العلماء.[3]
هشام گوید: وقتی پیمبر خدیجه را به زنی گرفت بیست و پنج سال داشت و خدیجه چهل ساله بود[4]
حضرت به هنگام ازدواج با خدیجه، بیست و پنج ساله بود و خدیجه چهل ساله و حضرت تا او زنده بود همسری دیگر اختیار نکرد.[5]

در مورد اینکه حضرت خدیجه تا چند سالگی بچه دار نشدند اظهار نظر قطعی بسیار مشکل است چرا که در منابع تاریخی فقط به نام فرزندان پیامبر(ص) از خدیجه اشاره شده و زمان دقیق تولد آنها ذکر نشده است. در ادامه به ذکر نام فرزندان پیامبر(ص)از آن بانوی بزرگوار با استفاده از منابع تاریخی اشاره می کنم:

- به جز ابراهیم دیگر فرزندان پیامبر(ص)، زینب و رقیه و ام کلثوم و فاطمه و قاسم و طیب و طاهر از خدیجه بودند و کنیه از قاسم گرفت و او را ابو القاسم گفتند.[6]

- به جز ابراهیم دیگر فرزندان پیامبر(ص)، زینب و رقیه و ام کلثوم و فاطمه و قاسم و طیب و طاهر از خدیجه بودند و کنیه از قاسم گرفت و او را ابو القاسم گفتند. همه‌ پسران پیامبر(ص) در جاهلیت از دنیا رفتند و دختران به دوران اسلام رسیدند و مسلمان بودند و با پیامبر(ص) هجرت کردند.[7]

- تمامی فرزندان رسول خدا صلی الله علیه و آله بجز ابراهیم که مادرش ماریة قبطیه و از اهل (حفن) مصر بود- و مقوقس پادشاه اسکندریه او را برای آن حضرت هدیه فرستاده بود- ما بقی فرزندان آن حضرت از خدیجة بدنیا آمدند، و آنها بترتیب سن عبارت بودند از:
قاسم- که بواسطه او حضرت مکنی بابو القاسم شد- طیّب، طاهر، رقیة ،زینب، ام کلثوم، و فاطمه علیهم السلام.
پسران آن حضرت یعنی قاسم و طیب و طاهر هر سه قبل از بعثت از دنیا رفتند و اما دختران همگی تا زمان بعثت زنده ماندند و اسلام اختیار کرده با آن حضرت بمدینه مهاجرت کردند.[8]

- همه فرزندان پیامبر(ص) از خدیجه بودند مگر ابراهیم بن ماریه را که از قبطیه زاده است.
بزرگترین فرزندانش قاسم بود و از نام همین پسر کنیه ابو القاسم یافت، سپس طیب و طاهر و سپس رقیه و سپس زینب و سپس ام کلثوم و سپس فاطمه.[9]

- و ولد له من الولد بناته کلهن، و أولاده الذکور کلهم من خدیجة إلا إبراهیم، فأما البنات فزینب و رقیة و أم کلثوم و فاطمة، رضی الله عنهن، و أما الذکور فالقاسم، و به کان رسول الله صلّی الله علیه و سلم یکنی، و الطاهر و الطیب و قیل: القاسم و الطاهر، و عبد الله و هو الطیب لأنه ولد فی الإسلام، و قیل:
القاسم و عبد الله و هو الطاهر و الطیب، فمات القاسم بمکة و هو أول من مات من ولده،[10]


در مورد سن آن بانوی گرانقدر در زمان تولد حضرت زهرا(س):
از آنجایی که در مورد تاریخ تولد حضرت زهرا(س) دو قول وجود دارد که بنابر یک قول تولد ایشان دو سال بعد از بعثت بوده و بنابر قولی دیگر پنج سال بعد از بعثت متولد شدند. بنابراین با توجه به اینکه حضرت خدیجه در سال دهم بعثت و در سن 65سالگی از دنیا رفتند، بنابرقول اول در مورد تولد حضرت زهرا(س)،سن مادر ایشان در زمان تولد 57سال بوده و بنابر قول دوم 60 سال بوده است.

در مورد زمان رحلت حضرت خدیجه(س) که طبق اتفاق موجود در منابع در سال دهم بعثت، در 65 سالگی، حدود دو ماه پس از خروج بنی هاشم از شعب ابی‌طالب، در ماه مبارک رمضان، در مکه رحلت کرد. مقبره حضرت خدیجه(س) در مکه، در محلی به نام (حجون)، مجاور قبر حضرت ابوطالب(ع) قرار دارد.


[1]. اعیان‌ الشیعه، ج 10، ص 82 - الصحیح من سیرة‌النبی، ج 1، ص 126 - اسدالغابه، ج 6، ص 78.
[2]. الکامل، ترجمه ابو القاسم حالت و عباس خلیلی‌، ج‌7،ص:37.
[3]. أنساب‌ الأشراف،ج‌1،ص:99.
[4]. تاریخ ‌الطبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج‌3، ص:834.
[5]. البدأ والتاریخ، ترجمه محمد رضا شفیعی کدکنی‌، ج‌2، ص:648.
[6]. تاریخ طبری؛ ج3 ص834.
[7]. تاریخ ‌طبری، ج‌3 ص834.
[8]. السرة النبویّة، ترجمه سید هاشم رسولی‌، ج‌1، ص:123.
[9]. البدأ والتاریخ، ترجمه محمد رضا شفیعی کدکنی‌، ج‌2، ص:648.
[10]. أسدالغابة، ج‌1، ص:24.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین