آیات بسیاری نشانگر آن است که جنیان نیز مانند آدمیان مکلف بوده و در مقابل رفتار خود باید پاسخگو باشند و به جزای کردار خویش برسند.[1] پروردگار در سوره "رحمان" که در آن، آدمیان و جنیان را مخاطب قرار می دهد، تصریح می فرماید که "وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتان"[2] آنکه رعایت مقام پروردگار خویش را نماید دو بهشت برای اوست. و به هیچ وجه این بهشت ها را مخصوص آدمیان قلمداد نکرده است. امام باقر (ع) ضمن روایتی می فرماید: خداوند به آدم وحی کرد که جن و انس را جز برای پرستش خویش نیافریدم و بهشت را خلق نمودم برای کسی که مرا عبادت و اطاعت کرده و از پیامبرانم پیروی نماید، و دوزخ را آفریدم برای کسی که به من کافر شده معصیت و نافرمانی مرا کند و پیرو پیامبرانم نباشد و پروائی ندارم (از این که چنین شخصی معذب باشد).[3] با توجه به مواردی که بیان شد، می توان نتیجه گرفت که جایگاه جنیان نیکوکار نیز در بهشت است، اما روایتی که در تفسیر قمی[4] و به دنبال آن در برخی کتب دیگر نقل شده که جنیان با شیعیان فاسق در باغهایی میان بهشت و دوزخ جای خواهند گرفت، از چند جهت قابلیت استناد ندارد، از جمله: 1. با آیات و روایات فراوان دیگری منافات دارد. 2. در روایت نقل شده که "عالم" چنین مطلبی را گفته و مشخص نیست که این عالم چه فردی است و بر این اساس، انتساب آن به معصوم دچار تردید است. 3. ضمن آنکه این نقل، روایتی مرسل است که قابلیت تعارض با موازین کلی دینی را ندارد. این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد.
[1] انعام، 130؛ اعراف، 38 و 179؛ احقاف، 31- 29؛ جن، 16-14؛ ذاریات؛ 56. [2] الرحمن، 46. [3] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 8، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365 ش. [4] علی بن ابراهیم ، تفسیر قمی، ج 2، ص 300، مؤسسة دار الکتب، قم، 1404 ق.
