مسجد ضرار
مسجد ضِرار، بنایی که منافقان در مدینه ساختند و به دستور پیامبر(ص) ویران شد.
مسجد ضرار به چه معنا است؟ و داستان ساختن آن چیست؟
(ضِرار) مصدر باب مفاعله در لغت، به معنای زیان رسانیدن[1] تعمّدی[2] است. در قرآن کریم در سوره توبه به ماجرای مسجد ضرار اشاره شده است. علت نام گذاری مسجد ضرار به این نام؛ از این رو بوده که گروهی از منافقان برای تحقّق بخشیدن به نقشه های پلید خود علیه اسلام و مسلمانان، اقدام به ساختن مسجدی در مدینه کردند، تا با عنوان مسجد پایگاهی برای ضربه زدن به پیامبر (ص) و مسلمانان داشته باشند.[3] خلاصه داستان مسجد ضرار چنین است: گروهی از منافقان نزد پیامبر (ص) آمدند و از آن حضرت خواستند که به آنان اجازه دهد تا مسجدی در میان قبیله بنی سالم (نزدیک مسجد قبا) بسازند تا افراد ناتوان و بیمار و پیرمردان از کار افتاده در آن نماز بگزارند. همچنین از آن حضرت تقاضا کردند که شخصاً به آن مسجد آمده و اقامه نماز فرماید؛ تا این که آیات 107 تا 110 از سوره توبه بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد و پرده از اسرار کار آنها برداشت، و به دنبال آن پیامبر اسلام (ص) دستور داد مسجد مزبور را آتش زنند، و بقایای آن را ویران کنند.[4] این موضوع را همه مفسّران اسلامی و بسیاری از منابع حدیثی و تاریخی ذکر کرده‌اند، اگر چه در جزئیات آن تفاوت هایی دیده می شود. این پرسش، پاسخ تفصیلی ندارد. [1] . فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 564، ذیل واژه (ضارّ). [2] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 8، ص 137، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش. [3] . قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 3، ص 228، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371 ش. [4] . تفسیر نمونه، ج 8، ص 134؛ حجتی، سید محمد باقر، أسباب النزول، ص 56 و 57، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ ششم، 1377ش؛ ابن کثیر الدمشقی، أبو الفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 5، ص 21 و 22، دار الفکر، بیروت، 1407 ق؛ گردانیده منسوب به بلعمی، تاریخنامه طبری، تحقیق روشن، محمد، ج 5، ص 1503 و 1504، نشر البرز، تهران، چاپ سوم، 1373ش.
(ضِرار) مصدر باب مفاعله در لغت، به معنای زیان رسانیدن[1] تعمّدی[2] است. در قرآن کریم در سوره توبه به ماجرای مسجد ضرار اشاره شده است. علت نام گذاری مسجد ضرار به این نام؛ از این رو بوده که گروهی از منافقان برای تحقّق بخشیدن به نقشه های پلید خود علیه اسلام و مسلمانان، اقدام به ساختن مسجدی در مدینه کردند، تا با عنوان مسجد پایگاهی برای ضربه زدن به پیامبر (ص) و مسلمانان داشته باشند.[3] خلاصه داستان مسجد ضرار چنین است: گروهی از منافقان نزد پیامبر (ص) آمدند و از آن حضرت خواستند که به آنان اجازه دهد تا مسجدی در میان قبیله بنی سالم (نزدیک مسجد قبا) بسازند تا افراد ناتوان و بیمار و پیرمردان از کار افتاده در آن نماز بگزارند. همچنین از آن حضرت تقاضا کردند که شخصاً به آن مسجد آمده و اقامه نماز فرماید؛ تا این که آیات 107 تا 110 از سوره توبه بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد و پرده از اسرار کار آنها برداشت، و به دنبال آن پیامبر اسلام (ص) دستور داد مسجد مزبور را آتش زنند، و بقایای آن را ویران کنند.[4] این موضوع را همه مفسّران اسلامی و بسیاری از منابع حدیثی و تاریخی ذکر کرده‌اند، اگر چه در جزئیات آن تفاوت هایی دیده می شود. این پرسش، پاسخ تفصیلی ندارد. [1] . فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 564، ذیل واژه (ضارّ). [2] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 8، ص 137، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش. [3] . قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 3، ص 228، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371 ش. [4] . تفسیر نمونه، ج 8، ص 134؛ حجتی، سید محمد باقر، أسباب النزول، ص 56 و 57، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ ششم، 1377ش؛ ابن کثیر الدمشقی، أبو الفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 5، ص 21 و 22، دار الفکر، بیروت، 1407 ق؛ گردانیده منسوب به بلعمی، تاریخنامه طبری، تحقیق روشن، محمد، ج 5، ص 1503 و 1504، نشر البرز، تهران، چاپ سوم، 1373ش.
پاسخ:
(ضِرار) مصدر باب مفاعله در لغت، به معنای زیان رسانیدن[1] تعمّدی[2] است. در قرآن کریم در سوره توبه به ماجرای مسجد ضرار اشاره شده است. علت نام گذاری مسجد ضرار به این نام؛ از این رو بوده که گروهی از منافقان برای تحقّق بخشیدن به نقشه های پلید خود علیه اسلام و مسلمانان، اقدام به ساختن مسجدی در مدینه کردند، تا با عنوان مسجد پایگاهی برای ضربه زدن به پیامبر (ص) و مسلمانان داشته باشند.[3] خلاصه داستان مسجد ضرار چنین است: گروهی از منافقان نزد پیامبر (ص) آمدند و از آن حضرت خواستند که به آنان اجازه دهد تا مسجدی در میان قبیله بنی سالم (نزدیک مسجد قبا) بسازند تا افراد ناتوان و بیمار و پیرمردان از کار افتاده در آن نماز بگزارند. همچنین از آن حضرت تقاضا کردند که شخصاً به آن مسجد آمده و اقامه نماز فرماید؛ تا این که آیات 107 تا 110 از سوره توبه بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد و پرده از اسرار کار آنها برداشت، و به دنبال آن پیامبر اسلام (ص) دستور داد مسجد مزبور را آتش زنند، و بقایای آن را ویران کنند.[4] این موضوع را همه مفسّران اسلامی و بسیاری از منابع حدیثی و تاریخی ذکر کرده‌اند، اگر چه در جزئیات آن تفاوت هایی دیده می شود. این پرسش، پاسخ تفصیلی ندارد.
[1] . فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص 564، ذیل واژه (ضارّ). [2] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 8، ص 137، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش. [3] . قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 3، ص 228، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371 ش. [4] . تفسیر نمونه، ج 8، ص 134؛ حجتی، سید محمد باقر، أسباب النزول، ص 56 و 57، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ ششم، 1377ش؛ ابن کثیر الدمشقی، أبو الفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 5، ص 21 و 22، دار الفکر، بیروت، 1407 ق؛ گردانیده منسوب به بلعمی، تاریخنامه طبری، تحقیق روشن، محمد، ج 5، ص 1503 و 1504، نشر البرز، تهران، چاپ سوم، 1373ش.
- [سایر] مسجد ضرار به چه معنا است؟ و داستان ساختن آن چیست؟
- [سایر] (لا ضرر و لا ضرار) به چه معنا است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا ساختن مسجد نیاز به صیغه مخصوص دارد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا ساختن دستشویی متصل به دیوار مسجد، جایز است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا ساختن مسجد نیاز به صیغه مخصوص دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا برای ساختن مسجد، رضایت همسایگان لازم است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا اجازه میفرمایید سهمین را برای ساختن مسجد، حسینیه و سایر امور عامّ المنفعه مصرف کرد؟
- [سایر] لطفاً موضع گیری ولایت را در قبال خبر (مکر) تازه آمریکا که در حال بررسی پیشنهاد دو انجمن اسلامی برای ساخت مسجد بزرگ چند طبقه با هزینه هنگفت (مسجد ضرار) در محل حادثه ساختگی 11 سپتامبر است و ماهیت این گونه انجمن ها بفرمایید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که مستطیع است و در منطقه ای زندگی می کند که مسجد وجود ندارد، آیا می تواند پول حجّ را برای ساختن مسجد مصرف نماید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زمینی بعنوان مسجد و متعلّقات آن خریداری شده آیا ساختن خانه برای خادم مسجد در آن زمین جایز است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] ساختن مسجد مستحب است و هر قدر در جای مناسبتر و بهتری باشد که مسلمانان از آن بیشتر استفاده کنند بهتر است. تعمیر مسجد نیز مستحب است و از بهترین کارها است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد می توانند آن را بکلی خراب کنند و دوباره بسازند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . ساختن ظرف طلا و نقره به قصد خوردن و آشامیدن از آن و سایر استعمالات محرمه و اجرت ساختن آن حرام است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر جایی از مسجد نجس شود که تطهیر آن بدون کندن یا خراب کردن ممکن نیست، باید آنجا را بکنند یا خراب نمایند و پر کردن جایی که کندهاند و ساختن جایی که خراب کرده‌اند بر کسی که مسجد را نجس کرده، لازم است و بر غیر او لازم نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می‌باشد مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، میتوانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند بلکه میتوانند مسجدی را که خراب نشده، برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.
- [آیت الله سبحانی] ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می باشد مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، می توانند آن را خراب کنندو دوباره بسازند بلکه می توانند مسجدی را که خراب نشده، برای نماز خواندن در آن خراب کنند و بزرگتر بسازند.
- [آیت الله وحید خراسانی] ساختن مسجد و تعمیر ان مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر ان ممکن نباشد می توانند ان را خراب کنند و دوباره بسازند بلکه می توانند مسجدی را که خراب نشده برای احتیاج مردم به نماز خراب کنند و بزرگتر بسازند
- [امام خمینی] ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می باشد مستحب است. و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، می توانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند. بلکه می توانند مسجدی را که خراب نشده برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند
- [آیت الله خوئی] ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می‌باشد مستحب است. و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، میتوانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند. بلکه میتوانند مسجدی را که خراب نشده برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.
- [آیت الله علوی گرگانی] ساختن مسجد وتعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می‌باشد، مستحبّ است و اگر مسجد به قدری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، میتوانند آن را خراب کنند ودوباره بسازند بلکه میتوانند مسجدی را که خراب نشده، برای احتیاج مردم خراب کنند وبزرگتر بسازند.
- [آیت الله نوری همدانی] ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می باشد مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد ، می توانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند ، بلکه می تواننند مسجدی ر ا که خراب نشده ، برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند .