از برخی منابع اسلامی، این طور استفاده می شود که زن مسلمان هر چقدر در برابر مرد نامحرم وقار و حیای بیشتری داشته باشد، ممدوح و مورد ستایش است. [1] در سیره بانوان بزرگ دین همچون حضرت فاطمه زهرا (س)، آمده است که ایشان نسبت به این موضوع به قدری اهتمام داشتند که حتّی آن حضرت برای ورود نابینا به منزلشان، پرده انداخت و در پشت پرده قرار گرفت. [2] لذا، بعضی از مراجع عظام تقلید، برای زن، پوشاندن صورت و دست ها را (از سر انگشت تا مُچ) در برابر نامحرم، احتیاط مستحب می دانند. [3] حال فرقی نمی کند، این امر در خارج از خانه باشد و یا در خانه، و آن نامحرم غریبه باشد یا دوست و فامیل. در اینجا، لازم است به دو نکته توجّه داده شود: 1. استحباب پوشاندن دست و صورت برای زن، مربوط به زمانی است که زینت و آرایشی در آنها نباشد، و الا پوشاندن آن از نامحرم واجب است. [4] 2. در این مسئله، رعایت عرف متدیّنین هر منطقه ای لازم است. چه بسا ممکن است استفاده از برخی انواع حجاب، در مکانی موجب حساسیت بیشتر اطرافیان یا حتی تبدیل به لباس شهرت برای شخص گردد. پس سزاوار است در مثل چنین مکان هایی به حدّ واجب پوشش بدن اکتفا نماییم. [1] . به عنوان نمونه، خداوند خطاب به زنان پیامبر(ص) می فرماید: «چنان با نرمی سخن نگویید که باعث وسوسه دیگران شود»؛ احزاب،32. همچنین از آدابی که برای زن در حالات مختلف نماز سفارش شده است،این مطلب استفاده می شود؛ ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج‌1، ص 591، م1091. [2] . «قال علی (ع): اسْتَأْذَنَ أَعْمَی عَلَی فَاطِمَةَ ع فَحَجَبَتْهُ‏ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) لَهَا لِمَ حَجَبْتِیهِ وَ هُوَ لَا یَرَاکِ فَقَالَتْ (س) إِنْ لَمْ یَکُنْ یَرَانِی فَإِنِّی أَرَاهُ وَ هُوَ یَشَمُّ الرِّیحَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَشْهَدُ أَنَّکِ بَضْعَةٌ مِنِّی»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 3، ص 91، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق؛ البته، این روایت به صورت اختصاصی ارتباط به حجابِ واجب و یا نقاب زدن ندارد، بلکه دلالت بر حیا و عفّت بیشتر و مستحب دارد؛ زیرا حضرت زهرا (س) مقیّد نبوده که فقط واجبات را انجام دهند، بلکه مستحبات خصوصاً مستحبات مؤکده را حضرت بجای می آوردند. پس، این عمل حضرت دلالت بر لزوم و وجوب نمی‌کند؛ در باره ترجمه عبارت «فَحَجَبَتْهُ»‏ و توضیح این روایت ر.ک: شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب نکاح، ج 3، ص 882 و 883، مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز، قم، چاپ اول، 1419ق. [3] . تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج‌1، ص360، قم ، اول، ه‍ ق؛ (آیت الله فاضل: اگر زن بداند مرد اجنبی به قصد شهوت به او نگاه می‌کند بنابر احتیاط صورت و دستها را نیز بپوشاند)؛ لنکرانی، محمد فاضل، جامع المسائل، ج‌1، ص 451، انتشارات امیر قلم، قم - ایران، یازدهم، ه‍ ق. [4] . خمینی، سید روح اللّٰه، استفتاءات، ج‌3، ص 256، دفتر انتشارات اسلامی، قم، پنجم، 1422 ه‍ ق؛ تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج‌2، ص 358، قم، اول، بی نا، بی تا؛ با استفاده از نمایه «زن و آشکار کردن آرایش»، سؤال 598 (سایت: 651) .
آیا استفاده از روبند اشکال ندارد؟ کدام مرجع استفاده از آن را توصیه کردند. و اگر کسی روبند می زند، در خانه و وقتی مهمان می آید باز هم باید از آن استفاده کند؟
از برخی منابع اسلامی، این طور استفاده می شود که زن مسلمان هر چقدر در برابر مرد نامحرم وقار و حیای بیشتری داشته باشد، ممدوح و مورد ستایش است. [1] در سیره بانوان بزرگ دین همچون حضرت فاطمه زهرا (س)، آمده است که ایشان نسبت به این موضوع به قدری اهتمام داشتند که حتّی آن حضرت برای ورود نابینا به منزلشان، پرده انداخت و در پشت پرده قرار گرفت. [2] لذا، بعضی از مراجع عظام تقلید، برای زن، پوشاندن صورت و دست ها را (از سر انگشت تا مُچ) در برابر نامحرم، احتیاط مستحب می دانند. [3] حال فرقی نمی کند، این امر در خارج از خانه باشد و یا در خانه، و آن نامحرم غریبه باشد یا دوست و فامیل. در اینجا، لازم است به دو نکته توجّه داده شود: 1. استحباب پوشاندن دست و صورت برای زن، مربوط به زمانی است که زینت و آرایشی در آنها نباشد، و الا پوشاندن آن از نامحرم واجب است. [4] 2. در این مسئله، رعایت عرف متدیّنین هر منطقه ای لازم است. چه بسا ممکن است استفاده از برخی انواع حجاب، در مکانی موجب حساسیت بیشتر اطرافیان یا حتی تبدیل به لباس شهرت برای شخص گردد. پس سزاوار است در مثل چنین مکان هایی به حدّ واجب پوشش بدن اکتفا نماییم. [1] . به عنوان نمونه، خداوند خطاب به زنان پیامبر(ص) می فرماید: «چنان با نرمی سخن نگویید که باعث وسوسه دیگران شود»؛ احزاب،32. همچنین از آدابی که برای زن در حالات مختلف نماز سفارش شده است،این مطلب استفاده می شود؛ ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج1، ص 591، م1091. [2] . «قال علی (ع): اسْتَأْذَنَ أَعْمَی عَلَی فَاطِمَةَ ع فَحَجَبَتْهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) لَهَا لِمَ حَجَبْتِیهِ وَ هُوَ لَا یَرَاکِ فَقَالَتْ (س) إِنْ لَمْ یَکُنْ یَرَانِی فَإِنِّی أَرَاهُ وَ هُوَ یَشَمُّ الرِّیحَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَشْهَدُ أَنَّکِ بَضْعَةٌ مِنِّی»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج 3، ص 91، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق؛ البته، این روایت به صورت اختصاصی ارتباط به حجابِ واجب و یا نقاب زدن ندارد، بلکه دلالت بر حیا و عفّت بیشتر و مستحب دارد؛ زیرا حضرت زهرا (س) مقیّد نبوده که فقط واجبات را انجام دهند، بلکه مستحبات خصوصاً مستحبات مؤکده را حضرت بجای می آوردند. پس، این عمل حضرت دلالت بر لزوم و وجوب نمیکند؛ در باره ترجمه عبارت «فَحَجَبَتْهُ» و توضیح این روایت ر.ک: شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب نکاح، ج 3، ص 882 و 883، مؤسسه پژوهشی رایپرداز، قم، چاپ اول، 1419ق. [3] . تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج1، ص360، قم ، اول، ه ق؛ (آیت الله فاضل: اگر زن بداند مرد اجنبی به قصد شهوت به او نگاه میکند بنابر احتیاط صورت و دستها را نیز بپوشاند)؛ لنکرانی، محمد فاضل، جامع المسائل، ج1، ص 451، انتشارات امیر قلم، قم - ایران، یازدهم، ه ق. [4] . خمینی، سید روح اللّٰه، استفتاءات، ج3، ص 256، دفتر انتشارات اسلامی، قم، پنجم، 1422 ه ق؛ تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج2، ص 358، قم، اول، بی نا، بی تا؛ با استفاده از نمایه «زن و آشکار کردن آرایش»، سؤال 598 (سایت: 651) .
- [آیت الله سبحانی] اگر مرجع تقلید میزبان می گوید با یک شب ماندن مهمان، نان خور محسوب می شود و مرجع تقلید مهمان می گوید نان خور محسوب نمی شود فطریه بر عهده کیست؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مرجع تقلید میزبان می گوید با یک شب ماندن مهمان، نان خور محسوب می شود و مرجع تقلید مهمان می گوید نان خور محسوب نمی شود فطریه بر عهده کیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی از مرجعی تقلید می کرده است، پس از فوت او با اجازه مرجع دوّم زنده به تقلید مرجع اوّل باقی مانده است، سپس مرجع دوّم از دنیا رفته است و اکنون از مرجع سوّم که زنده است تقلید می کند، اکنون آیا با اجازه مرجع زنده باید بر تقلید از مرجع اوّل باقی بماند یا مرجع دوّم؟
- [آیت الله بهجت] فردی وجوهات مالش را با مرجع تقلیدی دستگردان کرده و بعدا مقلّد مرجع تقلید دیگری شده است. آیا برای دادن آن به مرجع تقلید اوّل، نیاز به اذن مرجع تقلید دوّم دارد؟
- [سایر] اگر مرجع تقلید کسی از دنیا برود و از مرجع زنده تقلید نکند، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر مرجع تقلید کسی فوت کند و از مرجع زنده تقلید نکند، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر وصیّ یا ورثه با متوفّی در مرجع تقلید متفاوت باشند، در محاسبه باید طبق فتوای مرجع خود عمل کنند یا مرجع تقلید میّت؟
- [سایر] مرجع تفسیر جدید از آیه سوره عنکبوت را که به جای خانه عنکبوت، گفته است: خانواده عنکبوت می خواستم؟
- [سایر] مرجع تفسیر جدید از آیه سوره عنکبوت را که به جای خانه عنکبوت، گفته است: خانواده عنکبوت چیست؟
- [سایر] مرجع تفسیر جدید از آیه سوره عنکبوت را که به جای خانه عنکبوت، گفته است: خانواده عنکبوت چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] .در صورت احتمال زوال برخی از شرایط صحت تقلید, یا احتمال عوض شدن فتوای مرجع, میتوان به فتوای سابق او عمل کرد و جستجو لازم نیست؛ چنانچه بعداً ثابت شود که فتوای مرجع تقلید یا شرایط او عوض شده بود, باید نسبت به گذشته, مطابق فتوای جدید یا فتوای مرجع جدید عمل کرد.
- [آیت الله بهجت] شخصی که مقلد مرجعی بوده و بعد از وفات او بر طبق نظر مرجعی دیگر بر تقلید باقی مانده، ولی در بعضی از فتاوی ( از قبیل بلاد کبیره و شب مهتاب یا هرمسأله دیگر ) به مرجع دوم عدول کرده، بعد از وفات مرجع دوم، در صورت بقاء، نمی تواند در این مسائل به مرجع اول برگردد ولی می تواند به تقلید مرجع دوم باقی باشد.
- [آیت الله جوادی آملی] .تقلید مجتهد متوفّا در ابتدا جایز نیست؛ ولی بقای بر تقلید میت, اشکال ندارد و بقای بر تقلید مجتهد میت باید به فتوای مجتهد مطلق زنده باشد; خواه فرد به آن عمل کرده باشد یا نه. اگر مجتهد متوفّا اعلم باشد، بقای بر تقلید او احتیاطاً واجب است و اگر مجتهد زنده اعلم باشد، عدول از مجتهد متوفا به مرجع زنده, واجب است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد و پیش از آن یا پس از آن احتیاط کند، مثلاً بفرماید )نماز جمعه در روز جمعه کافی است و احتیاطاً چهار رکعت ظهر را هم بخواند( که آن را احتیاط مستحب گویند مقلّد او نمیتواند به فتوای مرجع دیگر عمل کند, مگر آنکه فتوای مرجع دیگر به احتیاطْ نزدیکتر باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر صاحب خانه در بین غذا خوردن بفهمد غذا نجس است، باید به مهمان ها بگوید، اما اگر یکی از مهمان ها بفهمد لازم نیست به دیگران خبر دهد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر در مسأله به فتوای مرجع تقلیدی عمل کرد و بعد از وفات وی در همان مسأله به فتوای مجتهد مطلق زنده رفتار نمود، دوباره نمیتواند آن را برابر فتوای مرجع متوفّا انجام دهد, مگر آنکه مجتهد مطلقِ زنده, در آنمسأله, فقط احتیاط کرده و مقلّد مدتی برابر آن عمل کرده باشد; در این حال, مقلّد میتواند دوباره به فتوای مرجع متوفّا رفتار کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد, مقلّد او نمیتواند به فتوای مجتهد دیگر عمل کند; ولی اگر فتوا ندهد, بلکه احتیاط کند, مثل اینکه بگوید (احتیاط, آن است فلان طور عمل شود)، مقلد او میتواند به فتوای مجتهد دیگر که دیگر مجتهدان از او اعلم نیستند عمل کند; همچنین است اگرمرجع تقلید بگوید (محلّ تأمل )یا (مورد اشکال) است.
- [آیت الله مظاهری] در زمانی که در اعلمیّتِ مجتهدین اختلاف باشد یا مجتهدِ اعلم وجود نداشته باشد، مکلّف میتواند از هر مجتهدِ جامع الشرایطی تقلید کند. همچنین در چنین شرایطی از دو مرجع و یا بیشتر میشود تقلید کرد و رجوع از مرجعی به مرجع دیگر نیز جایز است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وقتی فتوای مرجع تقلید تغییر کرد عمل کردن مقلّد به فتوای قبلی جایز نیست ولی اگر فتوای قبلی مطابق احتیاط باشد عمل به آن بنابر احتیاط مانعی ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی بخواهد وجوهات شرعیّه¬ی خود را به مجتهدی که از او تقلید نمی کند بدهد در صورتی جایز است که مرجع تقلیدش اجازه دهد.