سهم الارث
نصيب هر كدام از ورثه از اموال ميت
آیا می توان قبل از مرگ مورث سهم الارث را دریافت کرد؟
هر فردی می تواند در زمان حیات خویش، هر مقدار از اموالش را به دیگران (چه وارثان و چه غیر آنها) تملیک کند. اما هیچ کدام از این بخشش ها و بده بستانها نمی تواند عنوان ارثیه یا سهم الارث داشته باشد؛ چرا که مسئلۀ ارث، صرفاً مربوط به بعد از مردن شخص می باشد. لذا در صورتی که از میت مالی باقی بماند، باید بین تمام ورثه اش (همانطور که در احکام دین آمده) تقسیم شود و فرقی نمی کند که بعضی از وراث در زمان حیات او مالی از وی دریافت کرده باشند، یا دریافت نکرده باشند.[1] [1] . گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل ج5، ص 144، س 278، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق.
هر فردی می تواند در زمان حیات خویش، هر مقدار از اموالش را به دیگران (چه وارثان و چه غیر آنها) تملیک کند. اما هیچ کدام از این بخشش ها و بده بستانها نمی تواند عنوان ارثیه یا سهم الارث داشته باشد؛ چرا که مسئلۀ ارث، صرفاً مربوط به بعد از مردن شخص می باشد. لذا در صورتی که از میت مالی باقی بماند، باید بین تمام ورثه اش (همانطور که در احکام دین آمده) تقسیم شود و فرقی نمی کند که بعضی از وراث در زمان حیات او مالی از وی دریافت کرده باشند، یا دریافت نکرده باشند.[1] [1] . گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل ج5، ص 144، س 278، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق.
پاسخ:
هر فردی می تواند در زمان حیات خویش، هر مقدار از اموالش را به دیگران (چه وارثان و چه غیر آنها) تملیک کند. اما هیچ کدام از این بخشش ها و بده بستانها نمی تواند عنوان ارثیه یا سهم الارث داشته باشد؛ چرا که مسئلۀ ارث، صرفاً مربوط به بعد از مردن شخص می باشد. لذا در صورتی که از میت مالی باقی بماند، باید بین تمام ورثه اش (همانطور که در احکام دین آمده) تقسیم شود و فرقی نمی کند که بعضی از وراث در زمان حیات او مالی از وی دریافت کرده باشند، یا دریافت نکرده باشند.[1] [1] . گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل ج5، ص 144، س 278، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر به علت اختلافات شخصی و یا خانوادگی یکی از ورثه از دریافت سهم الارث امتناع کند می توان سهم او را بین بقیه ورثه تقسیم کرد؟
- [آیت الله سبحانی] زمینی به ارث می رسد برادرانم مرا فریب داده و سهم الارث مرا با سهم الارث خودشان پس از ساخت فروخته اند آیا فروش آنان صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] میت دارای چند فرزند صغیر و مادر می باشد، آیا می شود سهم الارث مادر را با تقسیم، از سهم الارث کودکان صغیر جدا کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تصرف در مال الارث قبل از پرداختن سهم سایر وراث هرچند به اندازه سهم الارث خود یا کمتر چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تصرف در مال الارث قبل از پرداختن سهم سایر وراث هرچند به اندازه سهم الارث خود یا کمتر چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی فوت کرده است و حقوق بازنشستگی او بطور ماهانه مرتب دریافت و میان وراث تقسیم می شود، حالا اگر یکی از وراث سهم الارث خود را جمع کند و سال بر آن بگذرد متعلق خمس خواهد بود؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی فوت کرده است و حقوق بازنشستگی او بطور ماهانه مرتب دریافت و میان وراث تقسیم می شود، حالا اگر یکی از وراث سهم الارث خود را جمع کند و سال بر آن بگذرد متعلق خمس خواهد بود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی فوت کرده و وارثان او عبارتند از همسر و مادر و چند پسر و دختر، لطفاً در میراث آنها بفرمایید اول سهم الارث همسر جدا می شود یا سهم الارث مادر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر همسر متوفی که فرزند نداشته، بعد از مدتی اقدام به گرفتن سهم الارث خود کند، آیا می تواند اجاره سهم الارث خود از ابنیه و اشجاری که در اموال متوفی بوده بگیرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا زن علاوه بر مهر وی از اثاثیه منزل نیز سهم الارث می برد یا خیر؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر میت برادر و خواهر نداشته باشد، سهم الارث هر یک از آنان را به اولادشان می‌دهند یعنی نخست فرض می‌شود که اگر برادر و خواهر میت زنده بودند، سهم ارث هر یک از آنان چه مقدار بود، سهم الارث هر کدام را به اولادشان می‌دهند، سهم برادرزاده و خواهرزاده مادری به طور مساوی بین آنان قسمت می‌شود و از سهمی که به برادرزاده و خواهرزاده پدری یا پدر و مادری میرسد، هر پسری دو برابر دختر میبرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر تمام برادر و خواهرهای میت قبل از او از دنیا رفته باشند فرزندان آنها از میت ارث می برند و برای تقسیم ارث فرض می کنند که آنها زنده هستند و سهم الارث آنها را تعیین نموده وسپس آنرا بین فرزندان آنان تقسیم می کنند (رعایت این نکته لازم است که سهم الارث برادر و خواهر پدری یا پدر و مادری بین فرزندان آنها طوری تقسیم می شود که هر پسر دو برابر هر دختر ارث ببرد ولی سهم الارث برادر و خواهر مادری بین فرزندان آنها بالسویه تقسیم می شود). اجداد وخواهر برادر
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر یک یا چند فرزند میت زنده باشند نوه ها ارث نمی برند هر چند پدر آنها فوت شده باشد و آنها حق ندارند ادعای سهم الارث پدر خود را در فرض حیات بکنند. طبقه دوم نسبی
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر هیچیک از عمو وعمه و دایی. خاله میت زنده نباشند فرزندان آنان جایگزین آنها شده و سهم الارث آنها را بر فرض اینکه پدرشان زنده باشد می برند منتهی فرزندان عمو وعمه سهم خود رابه نحوی تقسیم می کنند که هر پسر دو برابر دختر ارث ببرد اما بین فرزندان دایی و خاله مال بالسویه تقسیم می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در بین کسانی که ارث میبرند کودکی باشد که هنوز متولد نشده باشد: الف: اگر بدانند پسر است یا دختر و یک نفر است یا دو نفر سهم الارث او را برای او کنار میگذارند و اگر بعد از تولد معلوم شد اشتباه کرده اند یا کودک مرده به دنیا آمد جبران می‌کنند. ب: اگر بدانند یک نفر است ولی ندانند دختراست یا پسر سهم الارث یک پسر را برای او کنار میگذارند و اگر بعد از تولد معلوم شود اشتباه شده جبران می‌کنند. ج: اگر ندانند که چند نفر است و چه جنسی دارد بنا بر احتیاط واجب سهم الارث دو پسر را برای او کنار میگذارند و بعد از تولد اگر اشتباه شده بود جبران می‌کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث میت عبارت از عمو وعمه یا یکی از آنان و دایی و خاله یا یکی از آنان باشند: عمو و عمه که از جانب پدر منتسب به میت هستند سهم الارث پدر یعنی 32 اصل مال را ارث می برند که طبق مسائل 2913 تا 2917 بین آنان تقسیم می شود و دایی و خاله که از جانب مادر به میت انتساب دارند سهم الارث او یعنی 31 از اصل مال ارث می برند که طبق مسائل 2919 تا 2923 بین آنان تقسیم می شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر ورثه بدانند عین یا عوض مال ارث یا ذمّه مورّ ث متعلق خمس بود و مورّ ث هر ساله خمسِ مال خود را می پرداخت و پس از وفات مورّث شک دارند آیا مورث در حال حیات، خمس سال آخر را ادا کرده یا نه , در این صورت، بر آنان واجب نیست که خمس "مال ارث" را بپردازند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در کلیه مسائل سابق که سهم الارث زن بیان شد: الف: زن از اموال منقول شوهر ارث می برد. ب: زن از قیمت تاسیسات و ساختمان و درختان ارث می برد ولی از عین آنها ارث نمی برد. ج: زن از زمین های شوهر خود به طور کلی (نه از اصل ونه از قیمت) ارث نمی برد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن بنابر آنچه بیان شد تنها از قیمت اموال غیر منقول ارث میبرد لذا نمی تواند به مقدار سهم الارث خود عین اموال را مطالبه کند همانطور که سایر ورثه هم باید پول اموال غیر منقول را به زن بدهند البته اگر با هم مصالحه کنند مانعی ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر ورثه بدانند عین یا عوض مال ارث یا ذمّه مورّ ث متعلق خمس بوده, ولی نمیدانند آن را پرداخته یا نه, چنانچه مورّث مسلمان و معتقد به خمس نبوده، بر ورثه واجب نیست که خمس مال ارث را بپردازند; اما اگر مورّث (میت) مسلمان و معتقد به خمس بوده؛ ولی خمس نمی داده، بر ورثه واجب است خمس مال ارث را بپردازند.