حکم شرعی
به مجموعه قوانين و مقرّرات اسلام، احكام شرعى میگویند.احکام شرعی، اعتبارات شرعیِ متعلق به افعال مکلفان را میگویند.
اگر کسی مهریه‌اش را ببخشد، ولی از نظر قانونی ثبت نشده باشد و بعد از مدتی برای مهریه شکایت کند حکم شرعی آن به چه صورت است؟
در صورتی که مهریه به ذمه شوهر بوده و زن آن را بخشیده است، حتی اگر از لحاظ قانونی قدرت بر مطالبه داشته باشد، از لحاظ شرعی حق مطالبه نخواهد داشت. البته برخی از فقها[1] معتقدند که اگر بخشش مهریه با این پیش­فرض بوده که زوجیت آنان ادامه­دار خواهد بود، اما بعدها مرد بخواهد همسرش را طلاق دهد، زن می‌تواند مهریه‌اش را باز پس بگیرد. در ضمن، چنانچه مهریه (مانند قطعه‌ی زمینی) عین خارجی بوده و بدون تغییر مهمی نزد مرد موجود باشد و بین زن و شوهر نیز خویشاوندی نَسبی نباشد، حتی اگر زن آن را بخشیده باشد، مجدداً می‌تواند آن را مطالبه کند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): بعد از بخشیدن مهریه و بریء نمودن ذمه شوهر حق مطالبه آن را از شوهر ندارد. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتی که به ذمه شوهر بوده و آن را بخشیده است قابل بازگشت نیست، مگر اینکه بخشیدن به قصد ادامه زوجیت بوده ولی زوج بخواهد او را طلاق دهد، که در این صورت می‌تواند باز پس بگیرد. و درصورتی که مهریه عین خارجی بود تنها در صورتی که مهریه بدون تغییر مهمی موجود باشد و بین زن و شوهر خویشاوندی نسبی نباشد، عدول مانعی ندارد. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): چنانچه مهریه در ذمه‌ی مرد بوده و زن ذمه شوهرش را ابراء کرده باشد، رجوع جائز نیست و گرفتن آن حرام است. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): بخشش مهر به زوجه در حکم ابراء می‌باشد و قابل برگشت نیست و اگر بوسیله قانون بگیرد ضامن آن است. [1] . آیت الله مکارم شیرازی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
در صورتی که مهریه به ذمه شوهر بوده و زن آن را بخشیده است، حتی اگر از لحاظ قانونی قدرت بر مطالبه داشته باشد، از لحاظ شرعی حق مطالبه نخواهد داشت. البته برخی از فقها[1] معتقدند که اگر بخشش مهریه با این پیش­فرض بوده که زوجیت آنان ادامه­دار خواهد بود، اما بعدها مرد بخواهد همسرش را طلاق دهد، زن می‌تواند مهریه‌اش را باز پس بگیرد. در ضمن، چنانچه مهریه (مانند قطعه‌ی زمینی) عین خارجی بوده و بدون تغییر مهمی نزد مرد موجود باشد و بین زن و شوهر نیز خویشاوندی نَسبی نباشد، حتی اگر زن آن را بخشیده باشد، مجدداً می‌تواند آن را مطالبه کند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): بعد از بخشیدن مهریه و بریء نمودن ذمه شوهر حق مطالبه آن را از شوهر ندارد. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتی که به ذمه شوهر بوده و آن را بخشیده است قابل بازگشت نیست، مگر اینکه بخشیدن به قصد ادامه زوجیت بوده ولی زوج بخواهد او را طلاق دهد، که در این صورت می‌تواند باز پس بگیرد. و درصورتی که مهریه عین خارجی بود تنها در صورتی که مهریه بدون تغییر مهمی موجود باشد و بین زن و شوهر خویشاوندی نسبی نباشد، عدول مانعی ندارد. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): چنانچه مهریه در ذمه‌ی مرد بوده و زن ذمه شوهرش را ابراء کرده باشد، رجوع جائز نیست و گرفتن آن حرام است. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): بخشش مهر به زوجه در حکم ابراء می‌باشد و قابل برگشت نیست و اگر بوسیله قانون بگیرد ضامن آن است. [1] . آیت الله مکارم شیرازی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
عنوان سوال:
اگر کسی مهریه‌اش را ببخشد، ولی از نظر قانونی ثبت نشده باشد و بعد از مدتی برای مهریه شکایت کند حکم شرعی آن به چه صورت است؟
پاسخ:
در صورتی که مهریه به ذمه شوهر بوده و زن آن را بخشیده است، حتی اگر از لحاظ قانونی قدرت بر مطالبه داشته باشد، از لحاظ شرعی حق مطالبه نخواهد داشت. البته برخی از فقها[1] معتقدند که اگر بخشش مهریه با این پیشفرض بوده که زوجیت آنان ادامهدار خواهد بود، اما بعدها مرد بخواهد همسرش را طلاق دهد، زن می‌تواند مهریه‌اش را باز پس بگیرد.
در ضمن، چنانچه مهریه (مانند قطعه‌ی زمینی) عین خارجی بوده و بدون تغییر مهمی نزد مرد موجود باشد و بین زن و شوهر نیز خویشاوندی نَسبی نباشد، حتی اگر زن آن را بخشیده باشد، مجدداً می‌تواند آن را مطالبه کند.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
بعد از بخشیدن مهریه و بریء نمودن ذمه شوهر حق مطالبه آن را از شوهر ندارد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در صورتی که به ذمه شوهر بوده و آن را بخشیده است قابل بازگشت نیست، مگر اینکه بخشیدن به قصد ادامه زوجیت بوده ولی زوج بخواهد او را طلاق دهد، که در این صورت می‌تواند باز پس بگیرد. و درصورتی که مهریه عین خارجی بود تنها در صورتی که مهریه بدون تغییر مهمی موجود باشد و بین زن و شوهر خویشاوندی نسبی نباشد، عدول مانعی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
چنانچه مهریه در ذمه‌ی مرد بوده و زن ذمه شوهرش را ابراء کرده باشد، رجوع جائز نیست و گرفتن آن حرام است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بخشش مهر به زوجه در حکم ابراء می‌باشد و قابل برگشت نیست و اگر بوسیله قانون بگیرد ضامن آن است. [1] . آیت الله مکارم شیرازی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [سایر] عدهای براساس برخی سنتها، در محضر مراجع و علما، عقد ازدواج را با مهریه معین (14 سکه) جاری میسازند و سپس در هنگام اجرای تشریفات و ثبت رسمی، مقدار مهریه را تغییر میدهند؛ حکم شرعی آن چیست؟
- [سایر] ثبت نشدن واقعه ازدواج، طلاق و یا رجوع چه آثاری از نظر قانونی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر زمین و خانه از طریق بیع یا مصالحه بین افراد خانواده با سند عادی خطی بدون ثبت رسمی و بدون انشای صیغه به وسیله یکی ازعلمای دینی، معامله شود، آیا این معامله از نظر شرعی و قانونی صحیح است؟
- [سایر] زنی که به واسطه مهریه‌اش، از نظر مالی واجب الحج است ولی در حال حاضر امکان ثبت نام و تشرف برایش مهیا نیست آیا می‌تواند به عنوان نایب از طرف فردی که از دنیا رفته است حج بجای آورد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرد مهریّهاش را به زن داد لازم است به او بگوید این پول مهریّه است یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا مرد می تواند بخشش قسمتی از مهریه را در ازاء طلاق توافقی با این که زن چندان راضی به بخشش قسمتی از مهریه‌اش نیست داشته باشد؟ آیا این پول مشکل شرعی ندارد؟
- [سایر] می خواهم برای عمره ثبت نام کنم بانک اقساطی ثبت نام می کند از نظر شرعی چگونه است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا از نظر شرعی به ثبت رساندن حسینیه به نام اشخاص معیّن، جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لطفاً بیمه و شرایط و احکام آن را از نظر شرعی بیان فرمایید.
- [آیت الله نوری همدانی] آیا از نظر شرعی جایز می‌باشد که زوج مهریه را به صورت قسطی به زوج بپردازد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] احکام وطن بر جایی که صرف نظر از آن کرده است جاری نیست چه در آنجا ملک داشته باشد یا نه، وچه در آنجا شش ماه مانده باشدیانه.
- [آیت الله جوادی آملی] .بنا بر احتیاط واجب برای یاد دادن احکام واجبِ نماز مزد نگیرند و مسئول اموال بیت المال باید نیاز یاد دهنده احکام واجب نماز را برطرف نماید. دریافت مزد برای یاد دادن احکام مستحبِ نماز, جایز است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زن شوهردار اگر قبل از آن که شوهرش به او دخول کند، به کسی زنا بدهد، دیگر پرداخت مهریه بر شوهرش واجب نیست و بنا بر احتیاط واجب باید شوهرش - احتیاطاً - او را طلاق بدهد و احکام محرّم ابدی را نیز بر او بار کند (یعنی دیگر از او تمتع نبرد و بعد از طلاق مجدداً با او ازدواج ننماید) و اگر بعد از مباشرت با شوهرش، زنا بدهد به شوهرش حرام نمیشود؛ ولی احتیاط مستحبّ آن است که شوهرش او را احتیاطاً طلاق بدهد و احکام حرام ابدی را نیز بار کند؛ مخصوصاً اگر زن توبه نکرده به عمل خویش اصرار بورزد، ولی به هر حال مهریه او ساقط نمیشود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] فتوا دادن و اظهار نظر کردن در مسائل شرعی برای کسی که مجتهد نیست (یعنی قادر به استنباط احکام از مدارک و دلایل آن نمی باشد) حرام است و هرگاه بدون اطلاع اظهار نظر کند، مسؤول اعمال تمام کسانی است که به گفته او عمل می کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مرد مدت صیغه را ببخشد، چنانچه با او نزدیکی کرده، باید تمام مهریه ای را که قرار گذاشته به او بدهد و اگر نزدیکی نکرده باید نصف آن را بدهد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بر کاسب لازم است احکام خرید و فروش را در موارد محلّ ابتلاء یاد بگیرد، تا در اثر ندانستن احکام، به حرام گرفتار نشود، از حضرت صادق علیهالسلام روایت شده: کسی که میخواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن خرید و فروش کند، به واسطه گرفتار شدن معاملههای باطل و شبههناک به هلاکت میافتد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی در مرضی که به آن مرض می میرد، مقداری از مالش را به کسی ببخشد و وصیت کند که بعد از مردن او هم مقداری به کس دیگر بدهند، آنچه را که در حال زندگی بخشیده صحیح است و احتیاج به اذن ورثه ندارد و مقداری هم که وصیت کرده باید طبق احکام وصیت عمل شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان دوّم در روز جمعه بِدْعَتْ وحرام است . احکام نمازجمعه
- [آیت الله خوئی] شخص کاسب سزاوار است احکام خرید و فروش در موارد محل ابتلاء را یاد بگیرد چنانچه از حضرت صادق (ع) روایت شده است: کسی که میخواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن، خرید و فروش کند، به واسطة معاملههای باطل و شبههناک به هلاکت میافتد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند برخی از مسائل را از یک مجتهد و برخی دیگر را از مجتهد دیگر تقلید کند، ولی اگر یکی از مجتهدین در یک باب از احکام - مثلاً در باب نماز - از دیگران اعلم باشد و مجتهد دیگر در باب دیگر - مثلاً روزه - اعلم باشد، باید در احکام نماز از مجتهد اول و در احکام روزه از مجتهد دوم تقلید کند.