منظور از غذای آسمانی چیست؟

در مورد غذاهای آسمانی در آیاتی از قرآن کریم سخنانی مطرح شده است. اما درباره نوع و جنس آنها چیزی بیان نشده است. مائده یا غذای آسمانی اعجازی بود برای حقانیت رسالت پیامبران در مقابل انسان‌های سرسخت و لجوج که آیات روشن الهی را نادیده می‌گرفتند و در برابر دعوت سفیران حق درخواست اعجاز این چنینی می‌کردند. مائده آسمانی بر بنی اسرائیل به اعجاز حضرت موسی(ع) نازل شد. حضرت عیسی(ع) نیز به تقاضای حواریون -که از آن‌حضرت تقاضا کردند تا خداوند برای آنان غذای آسمانی نازل کند- از حق تعالی درخواست مائده آسمانی نمود و خداوند نیز حاجتش را اجابت نمود و چنین اتفاقی افتاد. در متون روایی احادیثی وجود دارد که از آنها استفاده می‌شود غذای آسمانی، مانند همین غذاهای معمول ما البته با رنگ و بوی بیشتری بوده است. به عنوان نمونه، «مَنّ و سلوی»(مرغ بریان) برای اسرائیل نازل شد،[1] و نان و ماهی بر حواریون.[2] ابن عباس می‌گوید: عیسی بن مریم(ع) به بنی اسرائیل دستور داد که سی روز روزه بگیرند، آن‌گاه هرچه می‌خواهند از خداوند درخواست کنند که به آنها عطا می‌‏کند. پس از اتمام روزه، به حضرت عیسی عرض کردند، اگر ما برای یکی از مردم کاری کرده بودیم، ما را سیر می‌‏کرد. ما یک ماه روزه گرفته و گرسنه شده‌‏ایم. از خدا بخواه که بر ما مائده‌‏ای نازل کند. در این وقت، فرشتگان خوان آسمانی را نازل کردند. بر این خوان، هفت عدد نان و هفت ماهی بود. همه آنها از این سفره آسمانی خوردند و سیر شدند.[3] عمار بن یاسر از رسول خدا(ص)، نقل می‌کند غذای آسمانی که به درخواست عیسی(ع) نازل شد، نان و گوشت بود.[4] شایان توجه است که مفسران قرآن، در ذیل آیات 112- 114 سورۀ مائده، به موضوع مائده آسمانی پرداخته‌اند، و نظریات مختلفی در نوع غذاهای آسمانی ارائه کرده‌اند که به صورت خلاصه چنین است. 1. سعید بن جبیر از ابن عباس روایت کرده است که بر سفره آسمانی، همه چیز بود، جز نان و گوشت. 2. عطا می‌گوید؛ مائده آسمانی همه چیز داشت، جز ماهی و گوشت. 3. عطیه عوفی معتقد است، از آسمان یک ماهی نازل شد که طعم همه چیز داشت. 4. عمار و قتاده می‌گویند؛ یکی از میوه‌‏های بهشت، بر سفره بود. 5. قتاده می‌گوید، این خوان آسمانی صبح و شام نازل می‌‏شد و مثل ترنجبین و بلدرچینی بود که برای بنی اسرائیل نازل می‌‏شد.[5] باتوجه به مطالب ارائه شده، آنچه که از آیات، روایات و اقوال صحابه، به دست می‌آید، این است که مائده یا غذای آسمانی بر بنی اسرائیل نازل شد، اما درباره جنس آنها نمی‌توان به طور قطع اظهار نظر کرد.   [1] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 412، ناصر خسرو، تهران، 1372 ش؛ حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج ‏5، ص 196، کتابفروشی لطفی، تهران، 1404 ق. [2] . مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 410. [3] عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج ‏1، ص 691، اسماعیلیان، قم، 1415 ق، «قال ابن عباس: إن عیسی بن مریم قال لبنی إسرائیل: صوموا ثلاثین یوما، ثم اسألوا الله تعالی ما شئتم یعطیکموه. فصاموا ثلاثین یوما، فلما فرغوا قالوا: یا عیسی، إنا لو علمنا لأحد من الناس فقضینا عمله لأطعمنا طعاما، و إنا صمنا کما أمرنا، و جعنا، فادع الله أن ینزل علینا مائدة من السماء. فأقبلت الملائکة بمائدة یحملونها، علیها سبعة أرغفة و سبعة أحوات، حتی وضعتها بین أیدیهم، فأکل منها آخر الناس، کما أکل منها أولهم». [4] . محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 16، ص 325، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1408ق، «وَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ نَزَلَتِ الْمَائِدَةُ خُبْزاً وَ لَحْماً وَ ذَلِکَ أَنَّهُمْ سَأَلُوا عِیسَی طَعَاماً لَا یَنْفَدُ یَأْکُلُون‏». [5] . مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 410.