ملک وقفی قابل خرید و فروش نیست (مگر در مواردی خاص)، لذا چنین شرطی در هنگام وقف مخالف مقتضای آن بوده و وقف باطل است، البته اگر مثلاً به این شکل شرط کند که در صورت خرابی و عدم قابلیت استفاده، موقوفه به فروش رسیده و تبدیل گردد، شرط و وقف صحیح است. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): این شرط در شرایط خاصی صحیح است. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): شرط مذکور صحیح نیست ولی می‌تواند شرط کند در صورت نیاز موقوفه را به خود برگرداند. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): چنین شرطی مخالف مقتضای وقف است و وقف باطل می‌شود. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): موارد مختلف است و به صورت کلی ملک وقفی قابل خرید و فروش نیست. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
ملک وقفی قابل خرید و فروش نیست (مگر در مواردی خاص)، لذا چنین شرطی در هنگام وقف مخالف مقتضای آن بوده و وقف باطل است، البته اگر مثلاً به این شکل شرط کند که در صورت خرابی و عدم قابلیت استفاده، موقوفه به فروش رسیده و تبدیل گردد، شرط و وقف صحیح است.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
این شرط در شرایط خاصی صحیح است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
شرط مذکور صحیح نیست ولی میتواند شرط کند در صورت نیاز موقوفه را به خود برگرداند.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
چنین شرطی مخالف مقتضای وقف است و وقف باطل میشود.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
موارد مختلف است و به صورت کلی ملک وقفی قابل خرید و فروش نیست. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله بهجت] واقفی زمینی را برای مسجد وقف کرده است، به این شرط که به فلان نام باشد، سازنده مسجد می خواهد آن را به نام دیگری بسازد. تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] واقفی زمین هایی را وقف روضه خوانی و غیره کرده و متولّی آن را فردی از فرقه شیخیّه قرار داده است. چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر واقفی مقدار زمینی را به طور مشاع وقف کند و پس از فوت واقف، ورثه بخواهند آن را تقسیم کنند، آیا اجازه این کار را دارند؟
- [آیت الله بهجت] واقفی خانه ای را در سالی ده روز برای امام حسین علیه السّلام وقف نموده و تولیت آن را برای اولادش قرار داده است. آیا پس از ده روز به ملک ورثه برمی گردد؟
- [آیت الله جوادی آملی] واقفی قطعه زمینی را وقف مدرسه کرده، وقف نامه را نوشته و امضاء نیز کرده است، اما اکنون پشیمان شده است و میگوید: من زمین دیگری را واگذار میکنم، حال آنکه زمین مورد نظر وی از نظر ارزش از زمین اول کمتر است، آیا این انتقال جایز است؟
- [آیت الله بهجت] واقفی زمین های کشاورزی را به وقف خاصّ، وقف اولاد کرده است به عبارت: "بطنا بعد بطن و طبقا بعد طبق" و تولیت آن را پس از واقف به ارشد اولاد ذکور واگذار کرده و واقف مرده است و هیچ اولادی ندارد و برادرزاده و خواهرزاده دارد. آیا موقوفه به آن ها ارث می رسد؟ اگر پاسخ منفی است، مصرف موقوفه باید چگونه باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اجرای صیغه وقف در صحّت آن شرط است؟ و بر فرض شرط بودن، آیا عربی بودن صیغه، شرط است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا در تحقّق وقف صیغه لفظی شرط است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا وقف معلّق جایز است مثلابگوید این ملک را وقف نمودم به شرط آن که فرزندم از سفر بیاید؟
- [سایر] امام زمان (عج) درباره برگرداندن مال موقوفه به واقفی که محتاج شده، چه فرمودند؟
- [آیت الله سبحانی] در صحت وقف عام مانند وقف بر فقرا و علما، قبول شرط نیست ولی در وقف خاص مانند وقف بر شخص معینی، احتیاط لازم قبول او یا وکیل او است.
- [آیت الله سبحانی] در صحت وقف عام مانند وقف بر فقرا و علما، قبول شرط نیست ولی در وقف خاص مانند وقف بر شخص معینی، احتیاط لازم قبول او یا وکیل او است.
- [آیت الله اردبیلی] وقف باید منجّز و بدون تردید انجام شود، پس اگر واقف آن را معلّق به شرطی کند که وجود آن شرط در حال یا آینده قطعی یا محتمل باشد، دو صورت دارد: اوّل:چنانچه آن شرط از شرایط صحّت وقف نباشد، صحّت وقف محلّ اشکال است، مثل این که بگوید: (اگر خداوند پسری به من عطا کرد، خانهام وقف باشد). دوم: اگر آن شرط در نظر واقف قطعی باشد و در صحّت وقف دخالت داشته باشد، وقف صحیح است، مانند این که بگوید: (اگر آن خانه مال من باشد، آن را وقف نمودم).
- [آیت الله مکارم شیرازی] وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را به تصرف کسانی که برای آنها وقف شده یا وکیل یا ولی آنها بدهد، ولی در اوقاف عامه مانند مساجد و مدارس و امثال آنها تحویل دادن شرط نیست، هرچند احتیاط مستحب آن است که پس از خواندن صیغه آن را در اختیار کسانی که وقف برای آنها شده قراردهند تا وقف کامل گردد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله سبحانی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که بعد از مرگ چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند; باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در وقف انشاء معنای وقف لازم است ولی لازم نیست معنای وقف را به زبان بیاورد یا به عربی بخواند، بلکه اگر مفاد وقف را به صیغه فارسی بخواند یا به وسیلهای همچون نوشتن یا کار دیگری وقف را انشاء کند کفایت میکند، در وقف قبول کردن کسی که برای او وقف شده یا ولیّ یا وکیل او شرط نیست، همچنانکه اگر وقف بر افراد مخصوصی نباشد، بلکه مثل مسجد و مدرسه برای عموم وقف کند یا مثلاً بر فقراء یا سادات وقف نماید، قبول کردن کسی لازم نیست، بنابراین اگر - مثلاً - بگوید خانه خود را وقف کردم، وقف (با شرایطی که گفته خواهد شد) صحیح خواهد بود.
- [آیت الله علوی گرگانی] هرگاه مال خود را بکسی صلح نماید و با او شرط کند که بعد از مرگ من باید چیزی را که بتو صلح کردم وقف کنی، و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله سبحانی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که بعد از مرگ چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند; باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید.