احکام
احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.
منظور از احکام اقتصادی چیست؟ موارد آن کدام‌اند؟
1. تعریف احکام کلی اسلام دربارۀ مسائل اقتصادی که در حوزۀ مبادلات اجتماعی رخ می‌دهد را احکام اقتصادی می‌گویند. به بیان دیگر، آن بخش از فقه که دربارۀ مسائل اقتصادی بحث می‌کند، از آن به احکام اقتصادی یا فقه اقتصادی تعبیر می‌شود.[1] 2. موارد احکام اقتصادی موارد زیر را در بر می‌‌گیرد: الف. اموال عمومی و دولتی: انفال، خمس، زکات و مالیات‌. ب. اسباب شرعی تملک و تعمیم و حفاظت ثروت؛ مانند: احیای موات، حیازت، صید و ذباحه، ارث، ضمانات، وقف، هبه، صدقه، نذر، کفاره، نگه‌داری اموال (حجر). ج. بازرگانی و سایر قراردادهای اقتصادی: بیع، تجارت، شرکت، مضاربه، مزارعه، مساقات، اجاره، شفعه، جعاله، صلح، رهن، قرض، بیمه و سرقفلی.[2] [1] . ر. ک: عمید زنجانی، عباس علی، فقه سیاسی (عمید)، ج ‌2، ص 48، انتشارات امیر کبیر، تهران، چهارم، 1421ق. [2] . جمعی از مؤلفان، زیر نظر هاشمی شاهرودی، سید محمود، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، شماره ‌3، ص 260، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم - ایران، چاپ اول.
1. تعریف احکام کلی اسلام دربارۀ مسائل اقتصادی که در حوزۀ مبادلات اجتماعی رخ می‌دهد را احکام اقتصادی می‌گویند. به بیان دیگر، آن بخش از فقه که دربارۀ مسائل اقتصادی بحث می‌کند، از آن به احکام اقتصادی یا فقه اقتصادی تعبیر می‌شود.[1] 2. موارد احکام اقتصادی موارد زیر را در بر می‌‌گیرد: الف. اموال عمومی و دولتی: انفال، خمس، زکات و مالیات‌. ب. اسباب شرعی تملک و تعمیم و حفاظت ثروت؛ مانند: احیای موات، حیازت، صید و ذباحه، ارث، ضمانات، وقف، هبه، صدقه، نذر، کفاره، نگه‌داری اموال (حجر). ج. بازرگانی و سایر قراردادهای اقتصادی: بیع، تجارت، شرکت، مضاربه، مزارعه، مساقات، اجاره، شفعه، جعاله، صلح، رهن، قرض، بیمه و سرقفلی.[2] [1] . ر. ک: عمید زنجانی، عباس علی، فقه سیاسی (عمید)، ج ‌2، ص 48، انتشارات امیر کبیر، تهران، چهارم، 1421ق. [2] . جمعی از مؤلفان، زیر نظر هاشمی شاهرودی، سید محمود، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، شماره ‌3، ص 260، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم - ایران، چاپ اول.
پاسخ:
1. تعریف
احکام کلی اسلام دربارۀ مسائل اقتصادی که در حوزۀ مبادلات اجتماعی رخ می‌دهد را احکام اقتصادی می‌گویند. به بیان دیگر، آن بخش از فقه که دربارۀ مسائل اقتصادی بحث می‌کند، از آن به احکام اقتصادی یا فقه اقتصادی تعبیر می‌شود.[1]
2. موارد
احکام اقتصادی موارد زیر را در بر می‌‌گیرد:
الف. اموال عمومی و دولتی: انفال، خمس، زکات و مالیات.
ب. اسباب شرعی تملک و تعمیم و حفاظت ثروت؛ مانند: احیای موات، حیازت، صید و ذباحه، ارث، ضمانات، وقف، هبه، صدقه، نذر، کفاره، نگهداری اموال (حجر).
ج. بازرگانی و سایر قراردادهای اقتصادی: بیع، تجارت، شرکت، مضاربه، مزارعه، مساقات، اجاره، شفعه، جعاله، صلح، رهن، قرض، بیمه و سرقفلی.[2] [1] . ر. ک: عمید زنجانی، عباس علی، فقه سیاسی (عمید)، ج 2، ص 48، انتشارات امیر کبیر، تهران، چهارم، 1421ق. [2] . جمعی از مؤلفان، زیر نظر هاشمی شاهرودی، سید محمود، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، شماره 3، ص 260، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم - ایران، چاپ اول.
- [آیت الله مکارم شیرازی] منظور از عاریه در احکام اسلامی چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] منظور از تقلید در احکام چیست؟
- [سایر] احکام نزدیکی به منظور بچه دار شدن را توضیح دهید؟
- [سایر] سلام منظور از وطن در مسائل احکام چیه و به چه مکانی با چه شروطی وطن گفته میشه؟
- [سایر] الف. چرا در احکام عملی (بر خلاف اعتقادی) خبر واحد هم حجّت (تعبّدی) است و نیاز به قطع و اطمینان نیست؟ ب. منظور از (ظنّ خاصّ) چیست؟
- [سایر] منظور امام علی (ع) از سکوت خداوند در مورد برخی احکام چیست؟ و چرا فرمود برای یافتن آنها خود را به زحمت نیندازید؟
- [سایر] منظور امام علی (ع) از سکوت خداوند در مورد برخی احکام چیست؟ و چرا فرمود برای یافتن آنها خود را به زحمت نیندازید؟
- [سایر] احکام و آداب یهودیت در رابطه با احکام زنان، قضاوت، اموات، ارث، احکام ذبح و قربانی را ذکر کنید؟
- [سایر] موانع استجابت دعا کدام‌اند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخصی مسلمان (به ظاهر)، عاقل، بالغ، رشید، غنی از نظر اقتصادی (بدون مشکل اقتصادی) لطیفه یا جوک هایی را آزادانه و به اختیار کامل خود با مضامین و حاوی توهین، ناسزاگویی و فحش نعوذ بالله به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار(علیهم السلام) یا حضرت امام (ره) و روحانیت بیان کند حکم شرعی وی چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] .بنا بر احتیاط واجب برای یاد دادن احکام واجبِ نماز مزد نگیرند و مسئول اموال بیت المال باید نیاز یاد دهنده احکام واجب نماز را برطرف نماید. دریافت مزد برای یاد دادن احکام مستحبِ نماز, جایز است.
- [آیت الله وحید خراسانی] بریدن عضوی از بدن مرده کافری که تشریح ان جایز است و یا کسی که مسلمان یا ذمی بودن او مشکوک است به منظور پیوند زدن ان به بدن شخص مسلمان جایز است و پس از ان که جزء بدن مسلمان شد احکام بدن مسلمان بر ان جاری است و همچنین پیوند زدن عضوی از اعضای حیوان نجس العین به بدن شخص مسلمان جایز است و پس از ان که جزء بدن مسلمان گشت احکام بدن مسلمان بر ان عضو جاری است
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز است بریدن عضوی از بدن مرده کافر و یا مشکوک الاسلام، به منظور پیوند زدن آن به بدن شخص مسلمان وپس از پیوند زدن، چون جزو بدن مسلمان می‌شود، احکام بدن مسلمان بر او جاری است وهمینطور جائز است عضوی از اعضأ بدن حیوان نجس العین را به بدن شخص مسلمان پیوند زدن وچون پس از پیوند زدن جزو بدن مسلمان میگردد، احکام بدن مسلمان بر آن عضو جاری است ونماز خواندن با آن عضو نیز جائز است.
- [آیت الله خوئی] جایز است بریدن عضوی از بدن مردة کافر و یا مشکوک الاسلام، به منظور پیوند زدن آن به بدن شخص مسلمان و پس از پیوند زدن چون جزء بدن مسلمان می‌شود، احکام بدن مسلمان بر او جاری است و همین طور جایز است عضوی از اعضاء بدن حیوان نجسالعین را به بدن شخص مسلمان پیوند زدن و چون پس از پیوند زدن جزء بدن مسلمان میگردد، احکام بدن مسلمان بر آن عضو جاری است و نماز خواندن با آن عضو نیز جایز است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بر کاسب لازم است احکام خرید و فروش را در موارد محلّ ابتلاء یاد بگیرد، تا در اثر ندانستن احکام، به حرام گرفتار نشود، از حضرت صادق علیه‌السلام روایت شده: کسی که میخواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن خرید و فروش کند، به واسطه گرفتار شدن معاملههای باطل و شبههناک به هلاکت میافتد.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان دوّم در روز جمعه بِدْعَتْ وحرام است . احکام نمازجمعه
- [آیت الله خوئی] شخص کاسب سزاوار است احکام خرید و فروش در موارد محل ابتلاء را یاد بگیرد چنانچه از حضرت صادق (ع) روایت شده است: کسی که میخواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن، خرید و فروش کند، به واسطة معاملههای باطل و شبههناک به هلاکت میافتد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند برخی از مسائل را از یک مجتهد و برخی دیگر را از مجتهد دیگر تقلید کند، ولی اگر یکی از مجتهدین در یک باب از احکام - مثلاً در باب نماز - از دیگران اعلم باشد و مجتهد دیگر در باب دیگر - مثلاً روزه - اعلم باشد، باید در احکام نماز از مجتهد اول و در احکام روزه از مجتهد دوم تقلید کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] در زمان غائب بودن امام7 مستحبّ است بعد از نماز عید فطر و قربان دو خطبه بخوانند و بهتر است که در خطبه عید فطر، احکام زکاْ فطره و در خطبه عید قربان احکام قربانی را بگویند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر جبیره، تمام صورت یا تمام یکی از دستها را فرا گرفته باشد باز احکام جبیره جاری، و وضوی جبیره ای کافی است، ولی اگر بیشتر اعضای وضو را گرفته باشد، احکام جبیره جاری نمی باشد و باید تیمم نماید.