مذهب تسنن
اهل سنت اصطلاحی است در علم ملل و نحل که بر گروهی از مسلمانان اطلاق می شود.
نماز شب در مذهب تسنن چگونه باید اقامه شود؟ و چند رکعت است؟
تفاوت‌هایی در چگونگی خواندن نماز شب میان اهل سنت و شیعه وجود دارد، مانند تفاوت در جای گفتن سلام و تشهد، همچنین در تعداد رکعات نماز شب و وتر که در زیر به طور خلاصه فتوای مذاهب اهل سنت بیان می‌شود. الف. حنبلیه: وتر سنت مؤکد است، دست کم یک رکعت و حداکثر یازده رکعت است و می‌تواند سه رکعت، پنج رکعت، هفت رکعت یا نُه رکعت بخواند و در هر دو رکعت سلام دهد یا با دو تشهد و یک سلام و یا با یک تشهد و یک سلام تمام آن‌را انجام دهد. قنوت در رکعت آخر بعد از رکوع سنت است، قبل از رکوع هم می‌تواند قنوت بخواند و قنوت در غیر وتر مکروه است، مگر در بلای سختی که بر مسلمانان فرود آید که در این صورت سلطان و نایبش در جمیع نمازهای مکتوب قنوت می‌گیرند، هنگام قنوت بالا بردن دست‌ها تا برابر سینه سنت است؛ به گونه‌ای که باطن دست به آسمان باشد و بعد از قنوت دست‌های خود را بر صورت بکشد. وقت وتر بعد از عشا تا قبل از فجر ثانی است و در ماه رمضان انجامش به جماعت سنت است و در غیر رمضان مباح.[1] ب. حنفیه: نماز وتر واجب است و آن سه رکعت است با یک سلام؛ در هر رکعت فاتحه و یک سوره یا مانند آن خوانده می‌شود. در رکعت سوم پس از قرائت، قنوت در آن واجب است و وقت آن بعد از نماز عشا تا فجر است و در غیر وتر قنوت نیست مگر در بلاها و شدائد روزگار که در نماز صبح بعد از رکوع سنت خواهد بود؛ آن هم برای امام، نه مأموم. نماز وتر به جماعت مشروع نیست مگر در وتر رمضان.[2] ج. شافعیه: از میان سنن مؤکد، وتر تأکید بیشتری دارد؛ کمترین رکعت آن، یک رکعت و بیشترین رکعت آن، یازده‏ رکعت است و می‏توان دو رکعتی سلام داد یا متصل بجا آورد و وقتش بعد از عشا تا فجر صادق است. در ماه رمضان، به جماعت خواندن آن سنت است و قنوت در آخرین رکعت آن، در نیمه دوم رمضان سنت است همان‌طور که این قنوت بعد از رکوع رکعت دوم نماز صبح سنت است. بلند خواندن قنوت برای امام سنت و برای مأموم، آهسته خواندن آن سنت است، همچنین قنوت در شدائد در جمیع اوقات نمازها سنت است.[3] د. مالکیه: بعد از دو رکعتِ طواف، مؤکدترین سنت نماز وتر است. وتر یک رکعت است و وصل آن به شفع مکروه است و وقت آن پس از نماز عشا تا طلوع فجر است. در وتر قنوت نیست ولی قنوت در نماز صبح قبل از رکوع مستحب است و اگر فراموش کرد بعد از رکوع مستحب است و تقدیم شفع بر وتر شرط کمال است. جماعت در شفع و وتر مستحب نیست مگر در رمضان.[4] در منابع روایی اهل سنت روایاتی نیز درباره روش پیامبر اکرم(ص) در خواندن نماز شب نقل شده است که به ذکر چند نمونه بسنده می‌شود: 1. دوازده رکعت: که بعد از هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس در آخر یک رکعت وتر می‌خواند. دلیلش حدیثی است که از عایشه روایت شده است: «رسول خدا(ص) بعد از نماز عشا ... تا صبح یازده رکعت می‌خواند، و بعد از هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس یک رکعت وتر می‌خواند و در سجده قبل از این‌که سرش را بلند نماید به اندازه‌ای که شما پنجاه آیه بخوانید، مکث می‌نمود...».[5] 2. سیزده رکعت: زید بن خالد جهنی می‌گوید: «با خود گفتم: امشب باید نماز شب پیامبر(ص) را بپایم؛ پیامبر دو رکعت کوتاه خواند، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی بسیار طولانی‌تر بود، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی کوتاه‌تر بود، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی مختصرتر بود و سپس دو رکعت دیگر کوتاه‌تر از قبلی خواند و بعد وتر را خواند، که جمعاً سیزده رکعت شد».[6] 3. سیزده رکعت به این صورت: پیامبر هشت رکعت نماز می‌خواند و در هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس پنج رکعت وتر می‌خواند که فقط در رکعت پنجم برای تشهد و سلام دادن می‌نشست.[7] 4. سیزده رکعت به این صورت: از ابن عباس نقل شده است: «...رسول خدا(ص) شش نماز دو رکعتی گزارد و پس از آن نماز وتر را خواند و اندکی در بستر خود آرمید. چون مؤذن فرارسیدن وقت نماز را اعلام کرد، رسول خدا برخاست و دو رکعت نماز آسان گزارد و سپس برای نماز صبح از خانه بیرون آمد».[8] برای چگونگی نماز شب و آثار آن، از دیدگاه شیعه با توجه به روایات نبوی و امامان معصوم(ع) نمایه‌های زیر را مطالعه کنید: «نماز شب»، سؤال 5832 «اهمیت و آثار نماز شب و حکم قضاء آن»، سؤال 2859 [1] . جزیری، عبد الرحمن، غروی، سید محمد، مازح،‌ یاسر، الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت وفقاً لمذهب أهل البیت(علیهم السلام)‌، ج 1، ص 470 – 471، بیروت، دار الثقلین‌، چاپ اول، 1419ق؛ فوزان، صالح بن فوزان بن عبد الله، الملخص الفقهی، ج 1، ص 163 – 166، دار العاصمة، ریاض، چاپ اول، 1423ق؛ آل الشیخ، محمد بن إبراهیم، شرح کتاب آداب المشی إلی الصلاة أو العبادات (الصلاة، الزکاة، الصیام)، ص 92 – 96، محمد بن عبد الرحمن بن قاسم، ریاض، چاپ اول، 1419ق. [2] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 469 – 470؛ مجد الدین أبو الفضل حنفی، عبد الله بن محمود، الاختیار لتعلیل المختار، ج1، ص 54 – 55، قاهره، مطبعة الحلبی، 1356ق؛ سمرقندی، محمد بن أحمد، تحفة الفقهاء، ص 201، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1414ق. [3] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 471 – 472؛ عمرانی، شافعی، أبو الحسین یحیی بن أبی الخیر، البیان فی مذهب الإمام الشافعی، ج 2، ص 265 – 274، جده، دار المنهاج، چاپ اول، 1421ق. [4] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 472؛ شهاب الدین نفراوی أزهری مالکی، أحمد بن غانم، الفواکه الدوانی علی رسالة ابن أبی زید القیروانی، ج 2، ص 269، بی‌جا، دار الفکر، 1415ق. [5] . قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلی رسول الله(صحیح مسلم)، محقق، عبد الباقی، محمد فؤاد، ج 1، ص 508، بیروت، دار إحیاء التراث العربی؛ ابن جنید رازی، أبو القاسم تمام بن محمد، الفوائد، محقق، سلفی، حمدی عبد المجید، ج 1، ص 40، ریاض، مکتبة الرشد، چاپ اول، 1412ق. [6] . صحیح مسلم، ج 1، ص 531. [7] . شیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل، محقق، شعیب أرنؤوط و دیگران، ج 43، ص 99، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق؛ ابو عیسی ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق، تعلیق، شاکر، أحمد محمد، عبد الباقی، محمد فؤاد، عطوة، إبراهیم، مصر، ج 2، ص 321، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، چاپ دوم، 1395ق. [8] . بخاری، محمد بن إسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله(ص) و سننه و أیامه(صحیح البخاری)، محقق، الناصر، محمد زهیر بن ناصر، ج 6، ص 42، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.
تفاوت‌هایی در چگونگی خواندن نماز شب میان اهل سنت و شیعه وجود دارد، مانند تفاوت در جای گفتن سلام و تشهد، همچنین در تعداد رکعات نماز شب و وتر که در زیر به طور خلاصه فتوای مذاهب اهل سنت بیان می‌شود. الف. حنبلیه: وتر سنت مؤکد است، دست کم یک رکعت و حداکثر یازده رکعت است و می‌تواند سه رکعت، پنج رکعت، هفت رکعت یا نُه رکعت بخواند و در هر دو رکعت سلام دهد یا با دو تشهد و یک سلام و یا با یک تشهد و یک سلام تمام آن‌را انجام دهد. قنوت در رکعت آخر بعد از رکوع سنت است، قبل از رکوع هم می‌تواند قنوت بخواند و قنوت در غیر وتر مکروه است، مگر در بلای سختی که بر مسلمانان فرود آید که در این صورت سلطان و نایبش در جمیع نمازهای مکتوب قنوت می‌گیرند، هنگام قنوت بالا بردن دست‌ها تا برابر سینه سنت است؛ به گونه‌ای که باطن دست به آسمان باشد و بعد از قنوت دست‌های خود را بر صورت بکشد. وقت وتر بعد از عشا تا قبل از فجر ثانی است و در ماه رمضان انجامش به جماعت سنت است و در غیر رمضان مباح.[1] ب. حنفیه: نماز وتر واجب است و آن سه رکعت است با یک سلام؛ در هر رکعت فاتحه و یک سوره یا مانند آن خوانده می‌شود. در رکعت سوم پس از قرائت، قنوت در آن واجب است و وقت آن بعد از نماز عشا تا فجر است و در غیر وتر قنوت نیست مگر در بلاها و شدائد روزگار که در نماز صبح بعد از رکوع سنت خواهد بود؛ آن هم برای امام، نه مأموم. نماز وتر به جماعت مشروع نیست مگر در وتر رمضان.[2] ج. شافعیه: از میان سنن مؤکد، وتر تأکید بیشتری دارد؛ کمترین رکعت آن، یک رکعت و بیشترین رکعت آن، یازده‏ رکعت است و می‏توان دو رکعتی سلام داد یا متصل بجا آورد و وقتش بعد از عشا تا فجر صادق است. در ماه رمضان، به جماعت خواندن آن سنت است و قنوت در آخرین رکعت آن، در نیمه دوم رمضان سنت است همان‌طور که این قنوت بعد از رکوع رکعت دوم نماز صبح سنت است. بلند خواندن قنوت برای امام سنت و برای مأموم، آهسته خواندن آن سنت است، همچنین قنوت در شدائد در جمیع اوقات نمازها سنت است.[3] د. مالکیه: بعد از دو رکعتِ طواف، مؤکدترین سنت نماز وتر است. وتر یک رکعت است و وصل آن به شفع مکروه است و وقت آن پس از نماز عشا تا طلوع فجر است. در وتر قنوت نیست ولی قنوت در نماز صبح قبل از رکوع مستحب است و اگر فراموش کرد بعد از رکوع مستحب است و تقدیم شفع بر وتر شرط کمال است. جماعت در شفع و وتر مستحب نیست مگر در رمضان.[4] در منابع روایی اهل سنت روایاتی نیز درباره روش پیامبر اکرم(ص) در خواندن نماز شب نقل شده است که به ذکر چند نمونه بسنده می‌شود: 1. دوازده رکعت: که بعد از هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس در آخر یک رکعت وتر می‌خواند. دلیلش حدیثی است که از عایشه روایت شده است: «رسول خدا(ص) بعد از نماز عشا ... تا صبح یازده رکعت می‌خواند، و بعد از هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس یک رکعت وتر می‌خواند و در سجده قبل از این‌که سرش را بلند نماید به اندازه‌ای که شما پنجاه آیه بخوانید، مکث می‌نمود...».[5] 2. سیزده رکعت: زید بن خالد جهنی می‌گوید: «با خود گفتم: امشب باید نماز شب پیامبر(ص) را بپایم؛ پیامبر دو رکعت کوتاه خواند، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی بسیار طولانی‌تر بود، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی کوتاه‌تر بود، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی مختصرتر بود و سپس دو رکعت دیگر کوتاه‌تر از قبلی خواند و بعد وتر را خواند، که جمعاً سیزده رکعت شد».[6] 3. سیزده رکعت به این صورت: پیامبر هشت رکعت نماز می‌خواند و در هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس پنج رکعت وتر می‌خواند که فقط در رکعت پنجم برای تشهد و سلام دادن می‌نشست.[7] 4. سیزده رکعت به این صورت: از ابن عباس نقل شده است: «...رسول خدا(ص) شش نماز دو رکعتی گزارد و پس از آن نماز وتر را خواند و اندکی در بستر خود آرمید. چون مؤذن فرارسیدن وقت نماز را اعلام کرد، رسول خدا برخاست و دو رکعت نماز آسان گزارد و سپس برای نماز صبح از خانه بیرون آمد».[8] برای چگونگی نماز شب و آثار آن، از دیدگاه شیعه با توجه به روایات نبوی و امامان معصوم(ع) نمایه‌های زیر را مطالعه کنید: «نماز شب»، سؤال 5832 «اهمیت و آثار نماز شب و حکم قضاء آن»، سؤال 2859 [1] . جزیری، عبد الرحمن، غروی، سید محمد، مازح،‌ یاسر، الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت وفقاً لمذهب أهل البیت(علیهم السلام)‌، ج 1، ص 470 – 471، بیروت، دار الثقلین‌، چاپ اول، 1419ق؛ فوزان، صالح بن فوزان بن عبد الله، الملخص الفقهی، ج 1، ص 163 – 166، دار العاصمة، ریاض، چاپ اول، 1423ق؛ آل الشیخ، محمد بن إبراهیم، شرح کتاب آداب المشی إلی الصلاة أو العبادات (الصلاة، الزکاة، الصیام)، ص 92 – 96، محمد بن عبد الرحمن بن قاسم، ریاض، چاپ اول، 1419ق. [2] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 469 – 470؛ مجد الدین أبو الفضل حنفی، عبد الله بن محمود، الاختیار لتعلیل المختار، ج1، ص 54 – 55، قاهره، مطبعة الحلبی، 1356ق؛ سمرقندی، محمد بن أحمد، تحفة الفقهاء، ص 201، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1414ق. [3] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 471 – 472؛ عمرانی، شافعی، أبو الحسین یحیی بن أبی الخیر، البیان فی مذهب الإمام الشافعی، ج 2، ص 265 – 274، جده، دار المنهاج، چاپ اول، 1421ق. [4] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 472؛ شهاب الدین نفراوی أزهری مالکی، أحمد بن غانم، الفواکه الدوانی علی رسالة ابن أبی زید القیروانی، ج 2، ص 269، بی‌جا، دار الفکر، 1415ق. [5] . قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلی رسول الله(صحیح مسلم)، محقق، عبد الباقی، محمد فؤاد، ج 1، ص 508، بیروت، دار إحیاء التراث العربی؛ ابن جنید رازی، أبو القاسم تمام بن محمد، الفوائد، محقق، سلفی، حمدی عبد المجید، ج 1، ص 40، ریاض، مکتبة الرشد، چاپ اول، 1412ق. [6] . صحیح مسلم، ج 1، ص 531. [7] . شیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل، محقق، شعیب أرنؤوط و دیگران، ج 43، ص 99، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق؛ ابو عیسی ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق، تعلیق، شاکر، أحمد محمد، عبد الباقی، محمد فؤاد، عطوة، إبراهیم، مصر، ج 2، ص 321، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، چاپ دوم، 1395ق. [8] . بخاری، محمد بن إسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله(ص) و سننه و أیامه(صحیح البخاری)، محقق، الناصر، محمد زهیر بن ناصر، ج 6، ص 42، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.
پاسخ:
تفاوت‌هایی در چگونگی خواندن نماز شب میان اهل سنت و شیعه وجود دارد، مانند تفاوت در جای گفتن سلام و تشهد، همچنین در تعداد رکعات نماز شب و وتر که در زیر به طور خلاصه فتوای مذاهب اهل سنت بیان می‌شود.
الف. حنبلیه: وتر سنت مؤکد است، دست کم یک رکعت و حداکثر یازده رکعت است و می‌تواند سه رکعت، پنج رکعت، هفت رکعت یا نُه رکعت بخواند و در هر دو رکعت سلام دهد یا با دو تشهد و یک سلام و یا با یک تشهد و یک سلام تمام آن‌را انجام دهد. قنوت در رکعت آخر بعد از رکوع سنت است، قبل از رکوع هم می‌تواند قنوت بخواند و قنوت در غیر وتر مکروه است، مگر در بلای سختی که بر مسلمانان فرود آید که در این صورت سلطان و نایبش در جمیع نمازهای مکتوب قنوت می‌گیرند، هنگام قنوت بالا بردن دستها تا برابر سینه سنت است؛ به گونه‌ای که باطن دست به آسمان باشد و بعد از قنوت دست‌های خود را بر صورت بکشد.
وقت وتر بعد از عشا تا قبل از فجر ثانی است و در ماه رمضان انجامش به جماعت سنت است و در غیر رمضان مباح.[1]
ب. حنفیه: نماز وتر واجب است و آن سه رکعت است با یک سلام؛ در هر رکعت فاتحه و یک سوره یا مانند آن خوانده می‌شود. در رکعت سوم پس از قرائت، قنوت در آن واجب است و وقت آن بعد از نماز عشا تا فجر است و در غیر وتر قنوت نیست مگر در بلاها و شدائد روزگار که در نماز صبح بعد از رکوع سنت خواهد بود؛ آن هم برای امام، نه مأموم. نماز وتر به جماعت مشروع نیست مگر در وتر رمضان.[2]
ج. شافعیه: از میان سنن مؤکد، وتر تأکید بیشتری دارد؛ کمترین رکعت آن، یک رکعت و بیشترین رکعت آن، یازده رکعت است و می‌توان دو رکعتی سلام داد یا متصل بجا آورد و وقتش بعد از عشا تا فجر صادق است. در ماه رمضان، به جماعت خواندن آن سنت است و قنوت در آخرین رکعت آن، در نیمه دوم رمضان سنت است همانطور که این قنوت بعد از رکوع رکعت دوم نماز صبح سنت است. بلند خواندن قنوت برای امام سنت و برای مأموم، آهسته خواندن آن سنت است، همچنین قنوت در شدائد در جمیع اوقات نمازها سنت است.[3]
د. مالکیه: بعد از دو رکعتِ طواف، مؤکدترین سنت نماز وتر است. وتر یک رکعت است و وصل آن به شفع مکروه است و وقت آن پس از نماز عشا تا طلوع فجر است. در وتر قنوت نیست ولی قنوت در نماز صبح قبل از رکوع مستحب است و اگر فراموش کرد بعد از رکوع مستحب است و تقدیم شفع بر وتر شرط کمال است. جماعت در شفع و وتر مستحب نیست مگر در رمضان.[4]
در منابع روایی اهل سنت روایاتی نیز درباره روش پیامبر اکرم(ص) در خواندن نماز شب نقل شده است که به ذکر چند نمونه بسنده می‌شود:
1. دوازده رکعت: که بعد از هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس در آخر یک رکعت وتر می‌خواند. دلیلش حدیثی است که از عایشه روایت شده است: «رسول خدا(ص) بعد از نماز عشا ... تا صبح یازده رکعت می‌خواند، و بعد از هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس یک رکعت وتر می‌خواند و در سجده قبل از اینکه سرش را بلند نماید به اندازه‌ای که شما پنجاه آیه بخوانید، مکث می‌نمود...».[5]
2. سیزده رکعت: زید بن خالد جهنی می‌گوید: «با خود گفتم: امشب باید نماز شب پیامبر(ص) را بپایم؛ پیامبر دو رکعت کوتاه خواند، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی بسیار طولانی‌تر بود، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی کوتاه‌تر بود، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی مختصرتر بود و سپس دو رکعت دیگر کوتاه‌تر از قبلی خواند و بعد وتر را خواند، که جمعاً سیزده رکعت شد».[6]
3. سیزده رکعت به این صورت: پیامبر هشت رکعت نماز می‌خواند و در هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس پنج رکعت وتر می‌خواند که فقط در رکعت پنجم برای تشهد و سلام دادن می‌نشست.[7]
4. سیزده رکعت به این صورت: از ابن عباس نقل شده است: «...رسول خدا(ص) شش نماز دو رکعتی گزارد و پس از آن نماز وتر را خواند و اندکی در بستر خود آرمید. چون مؤذن فرارسیدن وقت نماز را اعلام کرد، رسول خدا برخاست و دو رکعت نماز آسان گزارد و سپس برای نماز صبح از خانه بیرون آمد».[8]
برای چگونگی نماز شب و آثار آن، از دیدگاه شیعه با توجه به روایات نبوی و امامان معصوم(ع) نمایه‌های زیر را مطالعه کنید:
«نماز شب»، سؤال 5832
«اهمیت و آثار نماز شب و حکم قضاء آن»، سؤال 2859 [1] . جزیری، عبد الرحمن، غروی، سید محمد، مازح، یاسر، الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت وفقاً لمذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج 1، ص 470 – 471، بیروت، دار الثقلین، چاپ اول، 1419ق؛ فوزان، صالح بن فوزان بن عبد الله، الملخص الفقهی، ج 1، ص 163 – 166، دار العاصمة، ریاض، چاپ اول، 1423ق؛ آل الشیخ، محمد بن إبراهیم، شرح کتاب آداب المشی إلی الصلاة أو العبادات (الصلاة، الزکاة، الصیام)، ص 92 – 96، محمد بن عبد الرحمن بن قاسم، ریاض، چاپ اول، 1419ق. [2] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج 1، ص 469 – 470؛ مجد الدین أبو الفضل حنفی، عبد الله بن محمود، الاختیار لتعلیل المختار، ج1، ص 54 – 55، قاهره، مطبعة الحلبی، 1356ق؛ سمرقندی، محمد بن أحمد، تحفة الفقهاء، ص 201، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1414ق. [3] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج 1، ص 471 – 472؛ عمرانی، شافعی، أبو الحسین یحیی بن أبی الخیر، البیان فی مذهب الإمام الشافعی، ج 2، ص 265 – 274، جده، دار المنهاج، چاپ اول، 1421ق. [4] . الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج 1، ص 472؛ شهاب الدین نفراوی أزهری مالکی، أحمد بن غانم، الفواکه الدوانی علی رسالة ابن أبی زید القیروانی، ج 2، ص 269، بی‌جا، دار الفکر، 1415ق. [5] . قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلی رسول الله(صحیح مسلم)، محقق، عبد الباقی، محمد فؤاد، ج 1، ص 508، بیروت، دار إحیاء التراث العربی؛ ابن جنید رازی، أبو القاسم تمام بن محمد، الفوائد، محقق، سلفی، حمدی عبد المجید، ج 1، ص 40، ریاض، مکتبة الرشد، چاپ اول، 1412ق. [6] . صحیح مسلم، ج 1، ص 531. [7] . شیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل، مسند الإمام أحمد بن حنبل، محقق، شعیب أرنؤوط و دیگران، ج 43، ص 99، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق؛ ابو عیسی ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق، تعلیق، شاکر، أحمد محمد، عبد الباقی، محمد فؤاد، عطوة، إبراهیم، مصر، ج 2، ص 321، شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، چاپ دوم، 1395ق. [8] . بخاری، محمد بن إسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله(ص) و سننه و أیامه(صحیح البخاری)، محقق، الناصر، محمد زهیر بن ناصر، ج 6، ص 42، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، 1422ق.
- [سایر] ریشه پیدایش دو مذهب تسنن و تشیع کجاست
- [سایر] اگر شیعه حق است، چرا در اقلیّت میباشد و اکثریت، مذهب تسنّن را پذیرفتهاند؟
- [آیت الله مظاهری] برای توفیق جهت اقامه نماز شب توصیه ای بفرمائید.
- [سایر] سلام.چرااهل تسنن با دست بسته نماز میخوانند و اهل تشیع با دست باز؟
- [سایر] وقت دقیق نماز شب را می خواهم بدانم؟ نماز شب چند رکعت است؟ چه باید بخوانم؟ توضیح کامل بدهید.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی حین نماز شب، مثلاً پس از خواندن هشت رکعت نماز شب، اذان صبح را بشنود:
- [سایر] 12 رکعت نماز شب اول ماه شعبان را چگونه بخوانیم؟
- [سایر] اعتقاد به منجی در تسنن
- [آیت الله شبیری زنجانی] گاهی اتفاق می افتد که فرصت انجام تمام نماز شب قبل از طلوع فجر نیست. آیا خواندن چند رکعت از نماز شب پس از اذان صبح اشکال دارد و به صحت نماز شب ضرر می زند؟
- [آیت الله خامنه ای] برخی نمازگزاران، موقع اقامهی مثلاً نماز عصر به جماعت ملحق می‌شوند و با اقتدای نماز ظهر خویش به امام، معمولاً زمان انجام قنوت در رکعت دوم از جماعت منفصل و بقیه نماز ظهر را به صورت فرادا اقامه کرده تا این که در رکعت سوم مجدداً به جماعت محلق و نیت ادای دو رکعت نماز عصر بنمایند. از آن جایی که به نظر بعضیها اقامه نماز به شکل فوق محل اشکال است، مستلزم اعلام نظر مبارک حضرتعالی به مؤمنین میباشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] از یازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن باید به نیّت نافله شب ودو رکعت آن به نیّت نماز شفع ویک رکعت آن به نیّت نماز وتر خوانده شود، ودستور کامل نافله شب در کتاب‌های دعا گفته شده است.
- [آیت الله اردبیلی] از یازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن باید به نیّت نافله شب، دو رکعت به نیّت نماز شَفْع و یک رکعت به نیّت نماز وَتْر خوانده شود. دستور کامل نافله شب در کتاب‌های ادعیه گفته شده است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . از یازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن باید به نیت نافله شب و دو رکعت آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن، به نیت نماز وتر خوانده شود، و هشت رکعت نافله شب و هم چنین نافله ظهر و عصر و مغرب را باید مانند نماز صبح دو رکعتی بخوانند و دستور کامل نافله شب در کتاب های دعا گفته شده است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] از یازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن به نیت نافله شب و دو رکعت آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن، به نیت نماز وتر خوانده می‌شود، آداب و مستحبات نافله شب در کتاب‌های دعا به طور کامل گفته شده است.
- [آیت الله نوری همدانی] از یازده رکعت نافلة شب ، هشت رکعت آن باید به نیت نافلة شب و دو رکعت آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن ، به نیت نماز وتر خوانده شود . و دستور کامل نافلة شب در صفحة 165 خواهد آمد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] از یازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن باید به نیّت نافله شب و دو رکعت آن به نیّت نماز شفع و یک رکعت آن به نیّت نماز وتر خوانده شود. دستور کامل نافله شب در کتاب‌های دعا گفته شده است.
- [آیت الله سبحانی] از یازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن باید به نیت نافله شب و دو رکعت آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن، به نیت نماز وتر خوانده شود. و دستور کامل نافله شب در کتاب های دعا گفته شده است.
- [آیت الله وحید خراسانی] از یازده رکعت نافله شب هشت رکعت ان باید به نیت نافله شب و دو رکعت ان به نیت نماز شفع و یک رکعت ان به نیت نماز وتر خوانده شود و دستور کامل نافله شب در کتاب‌های دعا ذکر شده است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] از یازده رکعت نافله شب؛ هشت رکعت آن باید به نیت نافله شب و دو رکعت آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن به نیت نماز وتر خوانده شود. و دستور کامل نافله شب در کتاب‌های دعا گفته شده است.
- [آیت الله سیستانی] از یازده رکعت نافله شب ، هشت رکعت آن باید به نیّت نافله شب ، و دو رکعت آن به نیّت نماز شفع ، و یک رکعت آن به نیّت نماز وتر خوانده شود . و دستور کامل نافله شب در کتاب‌های دعا گفته شده است .