برخی فقها معتقدند که چنین عقدی تنها مخصوص آقایان است، اما گروهی آن را برای بانوان نیز مجاز می‌دانند با این استدلال که عقد اخوت درصدد ایجاد نسبت و خویشاوندی بین دو نفر نیست، تا گفته شود جنسیت طرفین آن باید حتماً مذکر باشد، بلکه بیشتر به جهت ایجاد انس و الفت و تعهدی انسانی است که بین دو زن نیز قابل اجراست. بنابراین، هر چند الفاظ عقد اخوت مربوط به آقایان بوده و بین دو مرد خوانده‌ می‌شود، ولی به لحاظ دعا بودن صیغه این عقد، اگر بانوان نیز این عقد را بخوانند، اشکالی ندارد. در هر حال، چه این عقد برادری مأثور در مورد بانوان قابل اجرا باشد و یا نباشد، بر اساس آیه «المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض...» بانوان با ایمان نیز مانند آقایان می‌توانند در دین و دنیا، یار و یاور یکدیگر باشند و حتی این موضوع را ضمن عهد و عقدی به یکدیگر اعلام کنند هرچند متن آن پیمان را خودشان به هر زبانی تنظیم کرده و مستند به روایتی نسازند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): عقد اخوت بین دو مرد خوانده می‌شود. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اشکال ندارد و عقد اخوت دعای محض بوده و موجب هیچ نسبتی نمی‌شود. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): عقد مذکور ثابت نیست. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): زن‌ها نیز می‌توانند عقد خواهری بخوانند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): عقد اخوت مختص به مردان است. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): هر چند عقد اخوت در مورد مردان وارد شده است، اما خواندن آن بین زنان هم اشکال ندارد، اما موجب هیچ نسبتی نمی‌شود و حقی ایجاد نمی‌کند؛ چرا که صرفاً یک دعا، برای تقویت روابط عاطفی است و باید عبارات به تناسب ضمایر و محتوی تغییر کند. لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
برخی فقها معتقدند که چنین عقدی تنها مخصوص آقایان است، اما گروهی آن را برای بانوان نیز مجاز میدانند با این استدلال که عقد اخوت درصدد ایجاد نسبت و خویشاوندی بین دو نفر نیست، تا گفته شود جنسیت طرفین آن باید حتماً مذکر باشد، بلکه بیشتر به جهت ایجاد انس و الفت و تعهدی انسانی است که بین دو زن نیز قابل اجراست.
بنابراین، هر چند الفاظ عقد اخوت مربوط به آقایان بوده و بین دو مرد خوانده میشود، ولی به لحاظ دعا بودن صیغه این عقد، اگر بانوان نیز این عقد را بخوانند، اشکالی ندارد.
در هر حال، چه این عقد برادری مأثور در مورد بانوان قابل اجرا باشد و یا نباشد، بر اساس آیه «المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض...» بانوان با ایمان نیز مانند آقایان میتوانند در دین و دنیا، یار و یاور یکدیگر باشند و حتی این موضوع را ضمن عهد و عقدی به یکدیگر اعلام کنند هرچند متن آن پیمان را خودشان به هر زبانی تنظیم کرده و مستند به روایتی نسازند.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
عقد اخوت بین دو مرد خوانده میشود.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اشکال ندارد و عقد اخوت دعای محض بوده و موجب هیچ نسبتی نمیشود.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
عقد مذکور ثابت نیست.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
زنها نیز میتوانند عقد خواهری بخوانند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
عقد اخوت مختص به مردان است.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
هر چند عقد اخوت در مورد مردان وارد شده است، اما خواندن آن بین زنان هم اشکال ندارد، اما موجب هیچ نسبتی نمیشود و حقی ایجاد نمیکند؛ چرا که صرفاً یک دعا، برای تقویت روابط عاطفی است و باید عبارات به تناسب ضمایر و محتوی تغییر کند.
لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا عقد اخوت برای خانم ها هم هست؟ و بفرمایید بعد از اجرای عقد اخوت دو طرف چه تکالیفی به هم دارند؟ و چگونه میشود آن را بر هم زد؟ لطفا کامل توضیح دهید.
- [آیت الله سیستانی] آیا می توان با کسی عقد اخوت بست؟
- [سایر] در روز عید غدیر خم، تا چه زمانی از روز می شود صیغه برادری خواند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر بین دو نفر عقد اخوت خوانده شود از هم ارث می برند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] صیغه محرمیّت بین زن و مرد نامحرم (صیغه برادری و خواهری) چگونه است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا انشای عقد اخوّت در ایّامی غیر از روز عید غدیر خم جایز است؟
- [سایر] اگر پدر دختر به ازدواج دائم با جوانی اجازه دهد ؛ آیا آنان میتوانند برای آشنایی از خصوصیات یکدیگر، بدون اطلاع خانواده او، عقد موقت بخوانند؟
- [سایر] در جریان عقد اخوت پیامبر اسلام(ص)، چگونه فضیلت امام علی(ع) را به جامعه نشان دادند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا واجب است عقد اخوّت به همان صیغه مشهور اجرا شود یا اینکه اجرای آن به هر لغتی صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] صیغه برادری در اسلام آیا مانعی در ازدواج خواهر با طرف مقابل ایجاد می کند و سبب محرمیت می گردد؟
- [آیت الله مظاهری] ذکر رکوع و سجده و تشهّد و سلام و قنوت را در همه نمازها مرد و زن میتوانند بلند یا آهسته بخوانند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مزارعه عقدی لازم است بنابراین پس از عقد مزارعه هیچ یک از مالک یا زارع به تنهایی نمیتوانند مزارعه را به هم بزنند، خواه صیغه خوانده باشند یا مالک به قصد مزارعه زمین را به زارع واگذار کرده باشد، ولی اگر در ضمن قرارداد، شرط کرده باشند که هر دو یا یکی از آنان حقّ به هم زدن معامله را داشته باشند، میتوانند مطابق قراری که گذاشتهاند، معامله را به هم بزنند.
- [آیت الله مظاهری] پدر و جدّ پدری و حاکم شرع (اگر پدر و جدّ پدری نباشند) میتوانند برای محرم شدن، زنی را به عقد پسر کوچک خود درآورند، و نیز میتوانند دختر کوچک خود را برای محرم شدن بهعقد کسی در آورند، چه عقد دائم و چه عقد موقّت.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زن و مرد یا یکی از آندو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد راضی شوند وبگویند به آن عقد راضی هستیم، عقد صحیح است گرچه احتیاط مستحبّ آن است که دوباره عقد را بخوانند.
- [آیت الله اردبیلی] (کفالت) عقدی است که به موجب آن شخص در مقابل طرف دیگر احضار شخص ثالثی را تعهّد میکند. متعهّد را در عقد کفالت (کفیل) و طرف دیگر را (مکفول له) میگویند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر عقد زنی را برای مردی بدون اجازه آنها بخوانند و بعداً آنها راضی شوند و اجازه دهند عقد صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] پدر و جدّ پدری میتوانند ، برای فرزند پسر ، یا دختر نابالغ ، یا دیوانه خود که با حال دیوانگی بالغ شده است را به ازدواج دیگری در آورند ، و بعد از آنکه طفل بالغ شد ، یا دیوانه عاقل گردید ، اگر ازدواجی که برای او کردهاند مفسدهای داشته ، میتواند آن را امضا ، یا رد نماید ، و اگر مفسدهای نداشته ، چنانچه پسر یا دختر نابالغ عقد ازدواج خود را بهم بزنند بنابر احتیاط واجب یا باید طلاق دهند ، یا عقد را دوباره بخوانند .
- [آیت الله خوئی] اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد اجازه نمایند، عقد صحیح است و بهتر آن است که دوباره عقد را بخوانند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد اجازه نمایند؛ عقد صحیح است و بهتر آن است که دوباره عقد را بخوانند.
- [آیت الله بروجردی] اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستیم، احتیاط واجب آن است که دوباره عقد را بخوانند.