انجام کارهای عبادی بویژه نمازهای واجب، به صورت دست جمعی و جماعت در مساجد، از امور پسندیده و مستحب است. به گونه‌ای که در حدیث آمده کسی که در جماعت حضور پیدا نکند چگونه گفته میشود او نماز خوانده است، حتی در شناخت و علم به عدالت اشخاص، حضور در جماعت آنها یکی از معیارهای ارزیابی عدالت، معرفی شده است.[1]
امام علی(ع) میفرماید: «فَإِنَّ یَدَ اللَّهِ [عَلَی] مَعَ الْجَمَاعَةِ وَ إِیَّاکُمْ وَ الْفُرْقَةَ فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّیْطَانِ کَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْب»؛[2] به یقین دست خدا همراه جماعت است، از تفرقه و تک‌روی بپرهیزید، پس انسان تک‌رو برای شیطان است، همان‌‌گونه که گوسفند جدا شده از گلّه، نصیب گرگ است.
البته این جماعت در نماز و غیر نماز تا جایی پسندیده است که بدعت و نوآوری در دین یا موجب تأیید بدعت و تضعیف دین نباشد.
در مسئله خواندن نماز قضا در شب‌های قدر از سوی برخی از مؤمنان به صورت جماعت، در مساجد و غیر آن، باید گفت؛ این کار به خودی خود نه تنها اشکال ندارد، بلکه بسیار مطلوب و پسندیده است؛ زیرا در این شبها گوش دادن یا خواندن دعای جوشن کبیر، ابوحمزه و... مستحب است که در صورت ترک آن هیچ‌‌گونه عذابی مترتب نخواهد شد، اما اشتغال ذمه به واجبات دارای عقاب و ترک کننده آن نزد خداوند متعال بازخواست خواهد شد. پس بهترین کار در این شبها همان است که انسان اگر نماز واجبی؛ مانند نمازهای قضای یومیه، استیجاری و... بر عهده دارد از این فرصت استفاده نموده و آن‌را بجا آورد، بویژه اگر به صورت جماعت باشد هم ثواب بیشتری دارد و هم آسان‌تر خواهد بود.
این کار مؤمنان، یعنی خواندن قضای نمازهای واجب یومیه، با نماز تراویح که اهل سنت در این شبها بجا میآورند متفاوت است؛ زیرا نمازی را که اهل سنت به صورت جماعت می‌خوانند نمازهای مستحبی است که خواندن نمازهای مستحبی به صورت جماعت جایز نیست، حتی به اعتراف اهل سنت و خود عمر، نماز مستحب در زمان رسول خدا(ص) هرگز به جماعت خوانده نشده بود و این کار از بدعت‌‌ها و نوآوری‌های خلیفه دوم در دین است، و بدعت نیز امری ناپسند و مذموم میباشد، چنانچه رسول خدا(ص) فرمود: هر بدعتی گمراهی است و هر گمراهی راه به دوزخ دارد.[3]
بنابر این، اگر شیعیان در شب‌های قدر در مکانهای مهم و پر جمعیت؛ مانند مساجد جامع شهر، حسینیه‌ها و حرم‌‌های مطهر، نمازهای واجب را به جماعت می‌خوانند، آنان به وظیفه شرعی خود عمل می‌کنند؛ چرا که شب‌های قدر از بهترین شبها است، ثواب اعمال در این شبها چندین برابر است و خواندن نمازهای واجب قضا شده به جماعت، فضیلت بیشتری دارد و مشابهتی هم با بدعت «نماز مستحب به جماعت» ندارد، اما با این وجود بهتر است که در میان نمازها تذکر داده شود که این نماز واجب است که به جماعت خوانده میشود تا هرگونه شبههای در مورد مشابهت این نماز با آن بدعت از میان برود.
برای آگاهی بیشتر:
فلسفه برگزار نکردن نماز تراویح، 26484
نماز تراویح در مذهب اهل بیت (ع)، 6313
بدعت و ملاک آن،1878 [1] . احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول (ص)، ج 3، ص 356، دار الحدیث، قم، چاپ اول، 1419 ق. [2] . شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق و مصحح: صالح، صبحی، ص 184، هجرت، قم، چاپ اول، 1414 ق. [3] . مجلسی، محمد باقر، آداب معاشرت( ترجمه جلد 71 و 72 بحار الأنوار)، مترجم: کمره ای، محمد باقر، محقق و مصحح: بهشتی، محمد، ج 1، ص 129 - 130، اسلامیه، تهران، چاپ اول، 1364 ش.
