یکی از افتخارات بی نظیری که برای حضرت علی علیه السلام در تاریخ ثبت شده است، پیشگامی او در اسلام و ایمان بود، او که در خانة کعبه به دنیا آمد و در خانة وحی و دامان معلّم بشریت پرورش یافت، پیش از آنکه عبادت بت ها را بیاموزد، پرستش خدای یگانه را از محمد صلی الله علیه و آله آموخت و در سنّ ده سالگی اسلام دیرینة خود را اظهار نمود.
تولد، تفکر،تعقّل علی علیه السلام با اسلام شروع شد، روح طاهر و ضمیر صاف و شفاف علی علیه السلام از یکسو و از سوی دیگر الفتی که از زمان کودکی با پیامبر صلی الله علیه و آله مربّی خود یافته بود، عقل و فکر و جان و دل علی علیه السلام را در اختیار محمد صلی الله علیه و آله و دعوت الهی قرار داد.
بدین ترتیب دین جدید سراسر وجدان قلب و عقل علی علیه السلام را تسخیر کرد و چون اثری از عقاید باطل و بت پرستی در روح و فکر او نبود تا با اعتقادات پاکش معارضه کند لذا در همان لحظة نخست که اسلام عرضه شد ایمان آورد و تا آخر بر ایمان راسخ خود باقی ماند.
حضرت علی علیه السلام در ضمن روایتی می فرمایند: وُلِدتُ علی الفطرة[1]، من برفطرت الهی متولد شدم.منظور امام از این جمله چیست؟ بدون شک منظور امام این نیست که اساس آفرینش من بر فطرت توحید بوده است زیرا این موضوع اختصاص به آن حضرت ندارد بلکه هر انسانی با فطرت پاک توحیدی متولّد می شود. به نظر می رسد منظور امام از این جمله این است که یعنی حضرت از آغاز تولّد در خانواده ای رشد نمود که در آن بت پرستی راه نداشته است چون پدر و مادر حضرت موّحد بودند،[2] ضمن آنکه از همان دوران کودکی به خانه رسول خدا صلی الله علیه و آله راه یافت و در دامن مربّی بشریت تربیت شد و از نورانیت و معنویت و خداپرستی آن رهبر برزگ اسلام بهرة کامل گرفت و درس خداشناسی آموخت، از این رو لحظه ای به شرک و بت پرستی نیالوده برخلاف صحابه دیگر رسول خدا صلی الله علیه و آله که اول بت پرست بودند و بعد مسلمان شدند از این رو بسیاری از بزرگان و صحابه بر این حقیقت که علی علیه السلام قبل از اسلام موحّد بوده و ضمیر پاکش لحظه ای به شرک و کفر نیالوده است گواهی داده اند.
ابن عباس می گوید: به خدا قسم هیچ بنده ای ایمان نیاورد به خداوند مگر آنکه بت پرست بود به جز علی بن ابی طالب - علیه السلام - زیرا او در حالی ایمان آورد که هیچ گاه بتی را سجده نکرده بود.[3]
یکی از بزرگان در این باره می گوید: آنچه من دربارة اسلام علی علیه السلام می گویم این است که علی علیه السلام بر فطرت اسلام متولد شد زیرا او از طفولیت تحت تربیت حضرت محمد صلی الله علیه و آله و در خانة آن حضرت بود و خداوند او را و هر کس را که در خانة او بود از شرک و گمراهی جاهلیت مصون نگاه داشت.[4]
علّامه مقریزی از علمای اهل سنّت در این باره می نویسد:
علی علیه السلام مشرک نبوده است تا به اسلام فرخوانده شود بلکه او قبل از بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله در خانة آن حضرت بود و در تمام حالات تابع حضرت بود بنابراین او از روز نخست مسلمان بوده است.[5]
از این رو وقتی به کتب اهل سنت مراجعه می کنیم مشاهده می کنیم که برای حضرت علی علیه السلام غالباً از کلمه کرّم الله وجهه و برای سایر صحابه از کلمة رضی الله عنه و أرضاه استفاده می کنند و علّت آن همان است که ذکر شد یعنی با این کلمه می خواهند بگویند که حضرت علی علیه السلام از روز اول مسلمان بوده و بر هیچ بتی سجده نکرده است لذا خداوند پیشانی او را مورد کرامت و تکریم خود قرار داده است.
ابن شاذان در این باره می نویسد: علی علیه السلام اولین کسی است از صحابه که اسلام آورد و برای هیچ بتی سجده نکرد تا اینکه لقب کرّم الله وجهه به او اختصاص یافت.[6]
دکتر محمد بیوتی مهران استاد دانشکدة شریعت در مکه می نویسد:
علی علیه السلام به تاریکی های دوران جاهلیت که عبادت بتها و پیروی از هواهای نفسانی بود گرفتار نشد و روایات دلالت دارند بر اینکه علی علیه السلام هرگز مشرک نبوده است و به خداوند کفر نورزیده مرسوم است و منظور از کافر نشدن علی علیه السلام این است که او هرگز بتی را سجده نکرده است.[7]
استاد احمد حسن باقوری وزیر اوقاف مصر می نویسد: اختصاص امام علی علیه السلام از بین صحابه به کلمة کرّم الله وجهه به جهت آن است که او هرگز بر هیچ بتی سجده نکرده است.[8]
خلاصه‌ی کلام اینکه به شهادت تاریخ و نقل صحابه[9] و اعتراف بزرگان اهل سنّت حضرت علی علیه السلام هیچ گاه بر بتی سجده نکرد و از این رو به او لقب کرم الله وجهه دادند ولی نسبت به خلفا و صحابة دیگر از آنجا که سابقه بت پرستی داشته اند به آنها رضی الله عنه می گویند بدین معنا که شاید خداوند گذشتة آنان را مورد عفو و گذشت خود قرار داده و از آنان راضی شود.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. سید اصغر ناظم زاده، مظهر ولایت چاپ دفتر تبلیغات ، قم.
2. علی اصغر رضوانی، غدیر شناسی و پاسخ به شبهات، نشر مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام .
3. محمد بیوتی مهران، علیّ بن ابیطالب، به اهتمام سید محمود میرهندی اصفهانی.
4. عبقریّة الاسلام علی علیه السلام ، عباس محمود عقاد مصری.
5. سلطان الواعظین شیرازی، شبهای پیشاور، صفحه 397، نشر دارالکتب العلمیه ، تهران.
[1] . نهج البلاغة، ترجمه سید جعفر شهیدی، نشر انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ چهارم،1372، خطبه 57، ص47.
[2] . برای اطلاع از ایمان مادر حضرت رجوع کنید به فضل الله کمپانی، علی کیست؟ تهران، نشر دارالکتب الاسلامیه، چاپ هجدهم،1376، ص5، و ایمان ابوطالب رجوع کنید به مظهر ولایت سید اصغر ناظم زاده، قم، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوّم،1376، ص45 تا 84.
[3] . مناقب ابن شهر آشوب، ج2، ص8، به نقل از مظهر ولایت، ص138 و شبهای پیشاور، ص397.
[4] . عبدالکریم خطیب، علی بن ابیطالب بقیّة النبوّة و خاتم الخلافة به نقل از سید اصغر ناظم زاده، مظهر ولایت، ص155.
[5] . صدر، محمد باقر، حیاة امیرالمؤمنین فی عهد النبی صلی الله علیه و آله ، نشر شریف الرضی، چاپ اول، 1415ه ق، ص66.
[6] . ابوالحسن محمد بن احمد قمّی، معروف به ابن شاذان، فضائل امیر المؤمنین علی بن ابی طالب، لبنان، نشر دارالبلاغة، چاپ اول، 1407، ص9.
[7] . محمد بیوتی مهران، علی بن ابی طالب، چاپ دوم، 1419، بی تا، ص50 و 51.
[8] . رضوانی، علی اصغر، غدیرشناسی و پاسخ به شبهات، نشرمجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام ، ص63.
[9] . محمد عبده، علّموا اولاوکم محبة آل بیت النبی، ص101. به نقل از از غدیر شناسی، ص63.
( اندیشه قم )
