فلسفه این‌که در رکعت اول و دوم؛ امام جماعت، حمد و سوره را به جای مأمومین می‌خواند و آنها سکوت می‌کنند ولی بقیه موارد؛ مثل رکوع، سجود یا رکعت 3 یا 4 را خودشان می‌خوانند، چیست؟

بر اساس روایاتی که از معصومان(ع) رسیده، دلیل این موضوع آن است که خداوند در سوره اعراف آیه 204، هنگام قرائت قرآن، ما را از سخن گفتن بازداشته و دعوت به گوش فرا دادن و خاموش بودن نموده است.                
امام باقر(ع) می‌فرماید: «اگر پشت سر امام بودی در دو رکعت اوّل هرگز چیزی [از حمد و سوره را] مخوان، بلکه خاموش باش و قرائت امام را گوش کن، و در دو رکعت آخر نیز هرگز چیزی مخوان؛ زیرا خداوند به مؤمنان خطاب می‌فرماید: "و هنگامی که قرآن خوانده شود، به آن گوش فرا دهید و سکوت کنید تا مشمول رحمت شوید".[1] دو رکعت آخر نمازهای چهار رکعتی نیز تابع دو رکعت نخستین است و همان حکم را دارد».[2]
بر این اساس، پشت سر امام، مأموم نباید حمد و سوره را قرائت کند. البته این حکم مربوط به خواندن حمد و سوره است و منافات با ذکر تسبیحات(در دو رکعت آخر) ندارد.
همچنین از ظاهر این حدیث استفاده می‌شود که مطلق شنیدن قرآن موجب خاموش ماندن و گوش فرا داشتن به آن نمی‌گردد، بلکه این امر زمانی واجب است که شخص در نماز جماعت و پشت سر امام باشد، و مؤیّد این نظر پاره‌ای احادیث وارده است؛ مانند این حدیث زیر:
از امام صادق(ع) در مورد قرائت پشت سر امام جماعت پرسیدند؟ و آن‌حضرت فرمود: «هرگاه پشت سر امامی باشی که او را دوست می‌داری و به او اعتماد داری (یعنی از شیعیان بوده و عادل باشد و فسق ظاهر نداشته باشد)، پس قرائت او از قرائت تو کفایت می‌کند، ولی اگر بخواهی می‌توانی در اخفاتیّه خود قرائت کنی، امّا اگر نماز جهریّه باشد خاموش باش و به قرائت امام گوش فرا ده، چنان‌که خداوند متعال فرموده است: گوش دهید تا مورد رحمت قرار گیرید». شخصی پرسید: اگر امام کسی باشد که به او اعتماد نداشته باشم و بد مذهب یا فاسق باشد، آیا به او اقتدا کنم و خود قرائت کنم؟ آن‌حضرت فرمود: «پیش از او نماز خود را به جای آر، یا بعد از او نماز را بخوان...».[3]   [1] . اعراف، 204. [2] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ‏1، ص 392، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق. [3] . شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ‏3، ص 33، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.