نقش شیخ انصاری به دنیای فقه و فقاهت چه بود؟ و راز موفقیت او چه بود؟

مرتضی انصاری دزفولی معروف به شیخ انصاری (۱۲۱۴- ۱۲۸۱ ق) از فقیهان بزرگ شیعه در قرن سیزدهم قمری که بعد از صاحب جواهر، مرجعیت عامه یافت.[۱]

انصاری ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • انصاری، اَنْصار، یا انصار النبی‌ (ص‌) لقب‌ مسلمانان‌ مدینه‌ از تیره‌های اوس‌ و خزرج‌ • ابوقتاده انصاری، ابوقتاده حارث بن ربعی بن بلدمه انصاری خزرجی، از صحابه پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)• ابوحصین انصاری، از تیره بنی سالم بن عوف، از مسلمانان صدر اسلام• ابوایوب انصاری، از صحابه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) و از اصحاب امام علی (علیه‌السلام)• ابوحتوف بن حارث انصاری، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• ابوخیثمه انصاری، از قبیله خزرج، تیره بنی سالم و از مسلمانان صدر اسلام• ابودجانه انصاری، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از ثابت قدمان در جنگ احد و جانشین ایشان در مدینه در حجة الوداع• ابودحداح انصاری، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و از ترغیب کنندگان انصار به پایداری در غزوه احد• ابودرداء انصاری، معروف به ابودرداء خزرجی انصاری از معلّمان قرآن و صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)• ابوزمعه انصاری، اسود بن مطّلب (عبدالمطّلب) بن اسد بن عبدالعزّی از تیره بنی‌اسد از مشرکان مکه• ابوزید انصاری، اَبوزِیدِ اَنصاری، سعید بن اوس بن ثابت خزرجی انصاری (۱۲۱ ـ ۲۱۵ق/ ۷۳۹ ـ ۸۳۰م)، لغوی، راوی و نحوی• ابوطلحه انصاری، زید بن سهل بن اسود بن حزام انصاری خزرجی از اصحاب پیامبر ابوطلحه، از تیره بنی‌نجّار• ابوعقیل انصاری، معروف به صاحب‌الصاع از تیره بنی‌انیف اراشی و از هم پیمانان بنی‌عمرو بن عوف• ابولبابه انصاری، اَبولُبابه انصاری، بشیر بن عبدالمنذر بن رفاعه، صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• احمد بن عبدالرحمان خزرجی‌انصاری، کنیه‌اش ابوالعباس، مورخ، محدّث و فقیه مالکی قرن پنجم و ششم• شیخ احمد انصاری، فرزند مرحوم آیةالله آقا شیخ منصور، سبط شیخ انصاری• شیخ مرتضی انصاری، عالم، فقیه و اصولی بزرگ شیعه• شیخ یحیی انصاری، از علمای معاصر شیعه

در عصر غيبت ولى زمان (عجل‌الله تعالى فرجه الشريف) كه مسلمانان و جامعه اسلامى از ادراك بركات خاص ظهور ايشان محرومند، جاودانگى اسلام اقتضا دارد كه همان دو شان تعليم دين و اجراى احكام اسلام، تداوم يابد كه اين دو وظيفه، بر عهده نائبان ولى‌عصر (عج) مى‌باشد و فقيهان عادل و اسلام‌شناس، از سويى با سعى بليغ و ا جتهاد مستمر، احكام كلى شريعت را سبت‌به همه موضوعات و از جمله مسائل جديد و بى‌سابقه تبيين مى‌نمايند و از سويى ديگر، با اجراى همان احكام استنباط شده، ولايت اجتماعى و اداره جامعه مسلمين را تداوم مى‌بخشند.

فقه، دانشی اسلامی برای به‌دست‌آوردن احکام عملی یا تکالیف دینی انسان در این دنیا. احکام فقهی از طریق استدلال و تحقیق در منابع چهارگانه به‌دست می‌آید که عبارتند از قرآن، سنت، اجماع و عقل. فقه در بین اهل سنت و شیعه، از ابتدای اسلام دوره‌هایی را سپری کرده است. دوره مشترک بین این دو مذهب را دوره تشریع می‌گویند که زمان حضور پیامبر(ص) است.

"سِرّ" به معنای مخفی کردن مطلب در دل است که معادل فارسی آن "راز" می‌باشد. بعضی موارد در قرآن کریم سر به معنای مخفی کردن چیزی و همچنین به معنای انجام دادن پنهانی کاری استعمال شده است.

شیخ، عنوانی برای بزرگان و رؤسای اقوام، قبایل و گروههای حرفه‌ای در جهان اسلام است.

مرتضی انصاری دزفولی معروف به شیخ انصاری (۱۲۱۴- ۱۲۸۱ ق) از فقیهان بزرگ شیعه در قرن سیزدهم قمری که بعد از صاحب جواهر، مرجعیت عامه یافت.[۱]

تنافی دو دلیل با وجود یا فقدان مرجّح را تعارض و تعادل و تراجیح گویند.

مرتضی انصاری دزفولی معروف به شیخ انصاری (۱۲۱۴- ۱۲۸۱ ق) از فقیهان بزرگ شیعه در قرن سیزدهم قمری که بعد از صاحب جواهر، مرجعیت عامه یافت.[۱]

فصل الخطاب فی تحریف الکتاب کتابی به زبان عربی نوشته میرزا حسین نوری. نویسنده در این کتاب مدعی است برخی از آیاتی که از جانب خداوند بر پیامبر(ص) نازل شده و در قرآنی که در دسترس است موجود نیست و بنا به مصالحی نزد آن آیات نزد معصومین است. این کتاب از کتابهای جنجالی است که در رد آن کتابهای متعددی نوشته شده است.

مرتضی انصاری دزفولی معروف به شیخ انصاری (۱۲۱۴- ۱۲۸۱ ق) از فقیهان بزرگ شیعه در قرن سیزدهم قمری که بعد از صاحب جواهر، مرجعیت عامه یافت.[۱]

در قرآن کریم به آزاداندیشی، اندیشیدن در گفتارها و انتخاب نیکوترین آن‌ها بسیار سفارش شده است.

پس از گذشت حدود دو قرن از ظهور اسلام، این دین توانست بخش زیادی از جهان آن روز را با تعالیم خود نورافشانی کند. در این سرزمین‌ها تمدنی جوانه زد، رشد کرد، بالید و چند قرن، جهان را تحت سیطره خود قرار داد. پایه‌های این تمدن را علومی تشکیل می‌داد که حاصل مطالعه، تحقیق و تلاش‌های فراوان دانشمندان مسلمان بود.

انسان سه ساحت وجودي دارد. هويت طبيعي و حيواني، هويت عقلاني و انساني و هويت الهي و عرفاني. انسان ابتدا يک موجود طبيعي است و حيوانيت بالفعل دارد و بايد براي رسيدن به کمال خودسازي کند؛ يعني از نفسانيت به سوي احياي عقل و انسانيت و سپس تقويت بعد عرفاني و هويت الهي خويش مهاجرت نمايد. بنابراين خودسازی باعث مي‌شود که انسان از حيوانيت خارج، و با علم و تفکر عقل خود را کامل و در يک مرحله بالاتر پس از تکميل کمال انسانی و عقلاني به وادي عشق و عرفان قدم بگذارد و به کمال نهايي خود که هويت الهي است، برسد.

نسب شیخ مرتضی انصاری به جابر بن عبداللّه انصاری، از صحابه بزرگوار رسول خدا (ص) می رسد. ایشان در دزفول متولد شـده و تـا ۲۰ سـالگی نزد پدر خود تحصیل کرده، و آنگاه همراه پدر به عتبات رفته است و علمای وقت که نبوغ خارق العاده او را مشاهده کردند، از پدر خواستند که او را برنگرداند. او در عراق چهار سال تـوقـف کرد و از محضر اساتید بزرگ استفاده کرد آنگاه در اثر یک سلسله حوادث ناگوار، به وطن خـویش بازگشت. شیخ بعد از دو سال، بار دیگر به عراق رفت و دو سال تحصیل کرد و به ایران مراجعت نمود و تصمیم گرفت از محضر علمای بلاد ایران استفاده کند؛ لذا عازم زیارت مشهد شد و در کاشان با حاج ملا احمد نراقی، صاحب مستند الشیعه، و صاحب معراج السعادة، فـرزنـد ملا مهدی نراقی ملاقات کرد و آنگاه به مشهد رفت و پنج ماه تـوقـف نـمـود.شـیـخ انـصـاری سـفـری بـه اصفهان و سفری به بروجرد رفته و در همه سفرها، هـدفـش مـلاقات اساتید و استفاده از محضر آنان بوده است. در حدود سالهای ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ برای آخـرین بار به عتبات رفت و به کار تدریس پرداخت. بعد از صاحب جواهر مرجعیت عامه یافت.شیخ انـصـاری را خاتم الفقها و المجتهدین لقب داده اند؛ او از کسانی است که در دقت و عمق نظر، بسیار کم نظیر است. علم اصول و بالتبع فقه را وارد مرحله جدیدی کرد؛ او در فقه و اصول ابتکاراتی دارد کـه بـی سـابقه است. دو کتاب معروف او، رسائل و مکاسب، کتاب درسی طلاب شده است. علما بعد از او شاگرد اویند. حواشی متعددی از طرف علمای بعد از او به کتابهای او زده شده است. بـعـد از مـحـقـق و علامه حلی و شهید اول، شیخ انصاری تنها کسی است که کتابهایش از طرف علمای بعداز خودش مرتب حاشیه خورده است.دستخط مبارک شیخ انصاری، مشتمل بر اجازه اجتهاد و روایـتی که به آیة اللّه میرزا داوود، نجل حاج میرزااسداللّه بروجردی داده اند و او را با القاب و عناوین فضل و کمال تعریف و توصیف نموده اند. [۱]

واژه مجتهد از کلمه «اجتهاد» مشتق شده‌است. اجتهاد در لغت به معنای تلاش و کوشش است، اما مقصود از آن در اصطلاح اسلامی، بذل جهد و کوشش برای استنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی است. منابع فقه اسلامی عبارتند از: قرآن، سنت، عقل و اجماع.از این عنوان در اصول فقه، مبحث اجتهاد و تقلید، و نیز نخستین باب از ابواب برخی کتب فقهی تحت همین عنوان (اجتهاد و تقلید) و باب‌های قضاء و حدود، بحث شده است.

عوامل ترجیح یکی از ادلّه متعارض را مرجحات تعارض گویند.

اندیشیدن را تفکّر گویند و از این عنوان به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، جهاد و امر به معروف و نهی از منکر یاد شده است.

انصاری ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • انصاری، اَنْصار، یا انصار النبی‌ (ص‌) لقب‌ مسلمانان‌ مدینه‌ از تیره‌های اوس‌ و خزرج‌ • ابوقتاده انصاری، ابوقتاده حارث بن ربعی بن بلدمه انصاری خزرجی، از صحابه پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)• ابوحصین انصاری، از تیره بنی سالم بن عوف، از مسلمانان صدر اسلام• ابوایوب انصاری، از صحابه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) و از اصحاب امام علی (علیه‌السلام)• ابوحتوف بن حارث انصاری، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• ابوخیثمه انصاری، از قبیله خزرج، تیره بنی سالم و از مسلمانان صدر اسلام• ابودجانه انصاری، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از ثابت قدمان در جنگ احد و جانشین ایشان در مدینه در حجة الوداع• ابودحداح انصاری، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و از ترغیب کنندگان انصار به پایداری در غزوه احد• ابودرداء انصاری، معروف به ابودرداء خزرجی انصاری از معلّمان قرآن و صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)• ابوزمعه انصاری، اسود بن مطّلب (عبدالمطّلب) بن اسد بن عبدالعزّی از تیره بنی‌اسد از مشرکان مکه• ابوزید انصاری، اَبوزِیدِ اَنصاری، سعید بن اوس بن ثابت خزرجی انصاری (۱۲۱ ـ ۲۱۵ق/ ۷۳۹ ـ ۸۳۰م)، لغوی، راوی و نحوی• ابوطلحه انصاری، زید بن سهل بن اسود بن حزام انصاری خزرجی از اصحاب پیامبر ابوطلحه، از تیره بنی‌نجّار• ابوعقیل انصاری، معروف به صاحب‌الصاع از تیره بنی‌انیف اراشی و از هم پیمانان بنی‌عمرو بن عوف• ابولبابه انصاری، اَبولُبابه انصاری، بشیر بن عبدالمنذر بن رفاعه، صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• احمد بن عبدالرحمان خزرجی‌انصاری، کنیه‌اش ابوالعباس، مورخ، محدّث و فقیه مالکی قرن پنجم و ششم• شیخ احمد انصاری، فرزند مرحوم آیةالله آقا شیخ منصور، سبط شیخ انصاری• شیخ مرتضی انصاری، عالم، فقیه و اصولی بزرگ شیعه• شیخ یحیی انصاری، از علمای معاصر شیعه

واژه مجتهد از کلمه «اجتهاد» مشتق شده‌است. اجتهاد در لغت به معنای تلاش و کوشش است، اما مقصود از آن در اصطلاح اسلامی، بذل جهد و کوشش برای استنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی است. منابع فقه اسلامی عبارتند از: قرآن، سنت، عقل و اجماع.از این عنوان در اصول فقه، مبحث اجتهاد و تقلید، و نیز نخستین باب از ابواب برخی کتب فقهی تحت همین عنوان (اجتهاد و تقلید) و باب‌های قضاء و حدود، بحث شده است.

تهذیب الاَحکام، عنوان مجموعه‌ای حدیثی است از ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (د۴۶۰ق /۱۰۶۸م) معروف به شیخ الطائفه. این کتاب از معتبرترین مجموعه‌های روایی و جزو کتب اربعه امامیه است و شیخ طوسی آن را قبل از کتاب الاستبصار نگاشته است. تهذیب الاحکام فقط حدیث‌هایی را در برمی‌گیرد که احکام شرعی را بیان می‌کنند.

مجتهد یا فقیه، کسی که توانایی اجتهاد یا استنباط احكام شرعى را از منابع معتبر دارد. واژه مجتهد در متون فقهی کاربرد دارد و در روایات، واژه فقیه به کار رفته است. مجتهد مطلق و متجزی، مجتهد بالفعل و بالقوه، مجتهد اعلم و مجتهد جامع الشرایط، از اقسام فقیه یا مجتهد است. شیخ طوسی، محقق حلی، علامه حلی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از مجتهدان و فقیهان به‌نام شیعه هستند.

واژه برهان ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • برهان (واژه)، حجت قاطع و آشكار• برهان (قرآن)، یکی از اوصاف قرآن• برهان (کلمات قرآن)، دلیل قطعی و همواره صادق• برهان (منطق)، مهارتی (صناعتی) در استدلال

شناخت مجموع حالت‌ها و فرآیندهای روانی مانند تفکر، استدلال، درک و تولید زبان، دریافت حواس پنجگانه، آموزش، آگاهی، احساسات و… می‌باشد.

منظور از علوم در این نوشته، دانش‌های بشری است که همواره مورد توجه اکید دین اسلام نیز بوده است.

جامع ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • جامع (قرآن)، از ریشه «جمع» و به معنای به هم ضمیمه کردن، نزدیک کردن و گرد آوردن چیزهایی در کنار هم• جامع (معنا)، عنوان کلی شامل همه افراد مشترک در یک معنا• جامع (قیاس)، وصف مشترک میان اصل و فرع در قیاس فقهی

حوزه علمیه، عنوانی متأخر برای سازمان‌ها، نهادها و مراکز آموزش نظام‌مند علوم دینی در میان شیعه امامیه می‌باشد.

چیرگی و غلبه بر کسى یا چیزى را ‌سلطه گویند. از آن در بسیارى از ابواب فقه سخن گفته‌اند.

واژه اصول ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اصول فقه (علم)، یکی‌ از شاخه‌های‌ علوم‌ اسلامی‌• أصول دین، (در مقابل‌ فروع‌ دین)، اصطلاحی‌ کلامی‌

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

وسایل استنباط حجت شرعی یا حکم شرعی (واقعی) ادله نامیده می‌شود.

آیه، عبارت، جمله یا جملات تشکیل‌دهنده قرآن که با ترتیب خاصی از یکدیگر تفکیک شده‌اند و سوره‌های قرآن را به وجود آورده‌اند. در قرآن کریم، کلمه آیه به همین معنا استفاده شده و آیات قرآن، «‌بیّنات‌» یعنی آشکار و واضح دانسته شده‌اند.

حاکم، اصطلاحی با معانی مختلف در فقه، حقوق و اصول فقه. این کلمه در لغت به معانی قاضی، داور، فرمانروا، اجراکننده حکم و متصدی اداره یک ایالت یا بخش از جانب حکومت است. کاربرد «حاکم» در منابع فقهی و متون حقوقی به معنای لغوی و غیراصطلاحی رایج است. با وجود این، به سبب قیود و شروطی که برای برخی مصادیق آن، به ویژه در فقه امامی، ذکر شده، به یک اصطلاح تبدیل شده است، همچنان که در اصول فقه نیز معانی اصطلاحی خاصی دارد.

بُهره یا بُهره‌ها، نام گروهی از اسماعیلیان هند است. بیشتر آنان به شاخه طیبی مستعلوی فرقه اسماعیلیه متعلق‌اند و اصل و نسبی هندو دارند. هم اکنون‌این گروه اجتماعی در گجرات، بمبئی و هند مرکزی و نیز پاکستان ساکن‌اند و در فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حضور دارند. طبق برخی سرشماری‌ها اکنون حدود ۰۰۰، ۵۰۰ نفر بهره (عمدتاً داودی) در جهان وجود دارند. بُهره‌ها در بازسازی برخی زیارتگاه‌های شیعه و نصب ضریح بر آنان در کشورهای عراق، سوریه، اردن مصر و فلسطین اهتمام ویژه‌ای دارند.

فقه، دانشی اسلامی برای به‌دست‌آوردن احکام عملی یا تکالیف دینی انسان در این دنیا. احکام فقهی از طریق استدلال و تحقیق در منابع چهارگانه به‌دست می‌آید که عبارتند از قرآن، سنت، اجماع و عقل. فقه در بین اهل سنت و شیعه، از ابتدای اسلام دوره‌هایی را سپری کرده است. دوره مشترک بین این دو مذهب را دوره تشریع می‌گویند که زمان حضور پیامبر(ص) است.

سلام و عرض ادب.امام زمان(عج) منتظر شماست. شتاب کنید. موفق باشید و سربلند.

شاید کمتر موضوعی، مثل به کارگیری عقل و اندیشه در بیانات امام علی (علیه‌السلام) مورد توجه قرار گرفته باشد. در سخنان گهربار ایشان، از عقل، به منشأ شرافت و شخصیت انسانی، زیور و زینت آدمی، ریشه و سرچشمه همه خوبی‌ها، عامل سعادت انسانی، ابزار و سلاح همه کارها، درمان و علاج ناکامی‌ها، حیات و زندگی روح، اصل و ریشه دانش و انگیزه فهم و درک انسان و در یک جمله سرچشمه ادب و دین‌داری و عشق و تعهد و ایمان، یاد شده است. تمام این تجلیل‌ها از عقل، نشانه ارج و عظمتی است که آن حضرت، برای به کارگیری آن در حیات و زندگی انسان‌ها قائل هستند.

شیخ، عنوانی برای بزرگان و رؤسای اقوام، قبایل و گروههای حرفه‌ای در جهان اسلام است.

عقل در لغت به معنای امساک و نگاهداری ، بند کردن ، باز ایستادن ، و منع چیزی است .

"ن ف س" در اصل لغت برخروج نسیم دلالت می‌کند و تنفس نیز به همین معنا می‌باشد. واژه نفس در کتابهای لغت، بیشتر به معنی ذات و حقیقت شی آمده است، "قتل فلان نفسه" یعنی ذات و حقیقت خودش را هلاک کرد. [۱] [۲]

كليّات خمس از اصطلاحات علم منطق است و مقصود از آن، نوع ، جنس ، فصل ، عرض خاص و عرض عام مى‌باشد.