1. قانون‌گذار واقعی خداوند است و کسی جز او از چنین حقی برخوردار نیست، مگر کسانی که خداوند این حق را به آنان اعطاء نموده باشد. 2. احکام تابع مصالح و مفاسدی هستند که بسیاری از آنها بر ما پوشیده است.[1] 3. اگرچه زمان‌بندی‌های دیگر از سال منعی ندارد، ولی سال قمری مبنای تمام آموزه‌های اسلامی است. 4. اگر تعیین ماه‌های حرام به مردم واگذار می شد، این ماه ها با توجه به عرف هر منطقه تغییر می‌یافت و عملاً دیگر فایده ای نداشت. 5. حرام اعلام کردن هر ماه دلیل بر ارزشمندتر بودن آن از ماه های دیگر نیست، بلکه شاید دلایل دیگری داشته باشد. از سوره مبارکه قدر و حدیث زیر و ادله دیگر استفاده می‌شود که ماه مبارک رمضان از ماه‌های دیگر حتی ماه‌های حرام فضیلت دارد، امّا با این حال جزو ماه‌های حرام نیست. عباد بن صهیب نقل شده که محضر امام صادق(ع) عرض کردم: خبر دهید مرا از ابوذر آیا او افضل است یا شما اهل بیت؟ حضرت فرمودند: ای ابن صهیب ماه‌های سال چند تا است؟ عرض کردم: دوازده تا. فرمودند: چند تا از این ماه‌ها، ماه حرام می‏باشد؟ گفتم: چهار ماه. فرمودند: آیا ماه رمضان داخل ماه‌های حرام است؟ گفتم: خیر. فرمودند: ماه رمضان افضل است یا ماه‌های حرام؟ گفتم: ماه رمضان افضل است....[2] بر این اساس، قرار دادن یک یا چند ماه به عنوان ماه حرام در اختیار ما نیست، علاوه بر این اگر ماهی به عنوان ماه حرام مطرح نشد، این دلیلی بر بی‌اهمیتی و یا کم ارزشی آن نیست. [1] . برای آگاهی بیشتر در این رابطه به پاسخ شماره 8593 (9135-سایت) مراجعه شود. [2] . شیخ صدوق، علل الشرائع، ج ‏1، ص 177، داوری، قم، چاپ اول.
چرا حتماً باید ماههای حرام در چهار ماه باشد (ذی القعده ذی الحجه رجب و محرم) باشد؟ چرا ما با توجه به شرایط و فرهنگ جامعه خودمان اینرا تغییر نمیدهیم؟ مثلاً ماهی که عید نوروز درش قرار دارد، حرام اعلام شود؟
1. قانونگذار واقعی خداوند است و کسی جز او از چنین حقی برخوردار نیست، مگر کسانی که خداوند این حق را به آنان اعطاء نموده باشد.
2. احکام تابع مصالح و مفاسدی هستند که بسیاری از آنها بر ما پوشیده است.[1]
3. اگرچه زمانبندیهای دیگر از سال منعی ندارد، ولی سال قمری مبنای تمام آموزههای اسلامی است.
4. اگر تعیین ماههای حرام به مردم واگذار می شد، این ماه ها با توجه به عرف هر منطقه تغییر مییافت و عملاً دیگر فایده ای نداشت.
5. حرام اعلام کردن هر ماه دلیل بر ارزشمندتر بودن آن از ماه های دیگر نیست، بلکه شاید دلایل دیگری داشته باشد.
از سوره مبارکه قدر و حدیث زیر و ادله دیگر استفاده میشود که ماه مبارک رمضان از ماههای دیگر حتی ماههای حرام فضیلت دارد، امّا با این حال جزو ماههای حرام نیست.
عباد بن صهیب نقل شده که محضر امام صادق(ع) عرض کردم: خبر دهید مرا از ابوذر آیا او افضل است یا شما اهل بیت؟ حضرت فرمودند: ای ابن صهیب ماههای سال چند تا است؟ عرض کردم: دوازده تا. فرمودند: چند تا از این ماهها، ماه حرام میباشد؟ گفتم: چهار ماه. فرمودند: آیا ماه رمضان داخل ماههای حرام است؟ گفتم: خیر. فرمودند: ماه رمضان افضل است یا ماههای حرام؟ گفتم: ماه رمضان افضل است....[2]
بر این اساس، قرار دادن یک یا چند ماه به عنوان ماه حرام در اختیار ما نیست، علاوه بر این اگر ماهی به عنوان ماه حرام مطرح نشد، این دلیلی بر بیاهمیتی و یا کم ارزشی آن نیست. [1] . برای آگاهی بیشتر در این رابطه به پاسخ شماره 8593 (9135-سایت) مراجعه شود. [2] . شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 1، ص 177، داوری، قم، چاپ اول.
- [آیت الله اردبیلی] آیا دیه مرد مسلمان یا زن مسلمان در ماههای حرام (محرم، رجب، ذی القعده، ذی الحجه) افزایش پیدا میکند؟
- [سایر] آیا نطفه فرزند نباید در ماه های حرام (رجب، ذی القعده، ذی الحجه، محرم) تشکیل شود؟ اگر نطفه بچه تشکیل شود، در آینده، آدم صالحی نمی شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] مردی در ماههای حرام (رجب و ذی القعده و ذی الحجه و محرم) به قتل رسیده با توجه به وقوع قتل در این زمان موجب اضافه شدن ثلث دیه میشود اگر اولیاء دم تقاضای قصاص داشته باشند چگونه عمل کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی در ماه ذیقعده عمره بجا آورده و در ماه حج مناسک حج را انجام داده حال اگر به ادنی الحل رفت باید محرم شود؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در ماه ذی القعده عمره تمتّع به جا میآورد و در ماه ذی الحجّه به محلّی خارج از مکه میرود، ولی از حرم خارج نمیشود، آیا برای بازگشت به مکه باید مُحرم شود؟ اگر لازم است مُحرم شود، از کجا مُحرم شود؟ به یکی از مواقیت عمره تمتّع برود یا به ادنی الحل؟ و به چه نیّتی احرام ببندد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نایبی که در ماه ذی القعده یا ذی الحجه وارد مکه شده، قبل از آنکه برای منوب عنه خود محرم به احرام عمره تمتع شود، آیا می تواند برای خودش عمره مفرده بجا آورد و بعد برای کار ضروری به مدینه رفته و از آنجا برای منوب عنه خود محرم شود؟
- [سایر] به نام الله با سلام و عرض ادب با توجه به اینکه ما چند ماه حرام داریم و جنگیدن در این ماه ها حرام می باشد . پس چطور و با چه استدلالی در زمان جنگ با دشمن بعثی می جنگیدیم؟ همچنین، محرم ماه حرامی است و امام حسین (ع) در این ماه به جنگ با یزید رفت.اگر جنگیدن در ماه محرم حرام است . پس امام حسین (ع) با چه استدلال و منطقی به جنگ با یزید رفتند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] جنایت در ماه ذی الحجّه واقع شده، و مجنیّ علیه در ماه محرّم فوت گردیده است. مادّه 299 قانون مجازات اسلامی بیان می کند که: (هرگاه صدمه و فوت هر دو در یکی از ماههای حرام واقع شود، سبب تغلیط است.) آیا در مورد سؤال که صدمه و فوت در دو ماه واقع شده، حکم تغلیظ جاری می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] همانطوری که مستحضرید، یکی از سنّتهای ملّی ملّت ایران برپائی عید نوروز است که پیرایههائی نیز برای آن قرار داده شده که از جمله چهارشنبه سوری و سیزده به در است که در طول سالهای اخیر برپائی این مراسم علاوه بر بجا گذاشتن تلفات و خسارات جانی و مالی، موجب هتک حرمت مسائل شرعی شده و به ویژه در روز سیزده به در در صحراها و بیابانها، برخی علاوه بر اختلاط محرم و نامحرم به رقص و پایکوبی و انجام برخی محرّمات دیگر میپردازند، از آنجائی که متأسفانه روز به روز اینگونه سنّتها در حال رواج است خواهشمند است نظر مبارک را بیان فرمائید؟
- [سایر] سلام الان 2 ماهی است که به طور مکرر دارم پیغام میگذارم تا شاید خدا بخواد و شما بتونید به سوال من پاسخ بدید دختری هستم 22 ساله دانشجو،از یک خانواده مذهبی. -پارسال به یکی از خواستگارانم جواب مثبت دادم(البته بعد از کلی تحقیق و کمک از مشاور)، -مراسم بله برون انجام شد،اما به درخواست پدرم برای آشنایی بیشتر قرار شد تا زمان عقد رسمی که 2.5 ماه فاصله بود به هم محرم نباشیم. -بعد از 2 ماه به این نتیجه رسیدیم که مناسب همدیگر نیستیم و قرارها به هم خورد. -حال سوال من این است: با توجه با اینکه ما به هم محرم نبودیم،آیا باید باز هم به خواستگارانم راجع بع این قضیه بگویم؟؟ - لطفا کمکم کنیم خیلی به این مسئله فکر میکنم، هیچ وقت دلم نمی خواست قضیه اینطوری بشه که حالا من سر دوراهی باشم. -در ضمن به خاطر این قضیه ضربه روحی شدیدی خوردم و کلی تلاش کردم تا بتونم اون خاطرات و از ذهنم پاک کنم. پیشاپیش از راهنمایی شما ممنونم
- [آیت الله مظاهری] اگر قتل در یکی از ماههای حرام، یعنی رجب، ذیالقعده، ذیالحجّه و محرم واقع شود یک ثلث دیه بر دیه افزوده میشود، و باید دو ماه روزه هم که سی و یک روز آن پی در پی باشد در ماههای حرام بگیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] روزه تمام روزهای سال، غیر از روزه های حرام و مکروه که دربالا گفته شد، مستحبّ است، ولی بعضی از روزها تأکید بیشتری دارد از جمله: 1 پنجشنبه اوّل و آخر هر ماه و اوّلین چهارشنبه بعد از روز دهم ماه، حتّی اگر کسی اینها را به جا نیاورد مستحبّ است قضا کند. 2 سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه. 3 تمام ماه رجب و شعبان و اگر نتواند قسمتی از آن را روزه بگیرد، هر چند یک روز باشد. 4 روز بیست و چهارم ذی الحجّه و بیست و نهم ذی القعده. 5 روز اوّل ذی الحجّه تا روز نهم، ولی اگر به واسطه ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند روزه آن روز مکروه است. 6 عید سعید غدیر (هیجده ذی الحجّه). 7 روز اوّل و سوم و هفتم محرم. 8 روز تولّد پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله)(17 ربیع الاول). 9 روز مبعث رسول خدا(صلی الله علیه وآله)(27 رجب). 10 روز عید نوروز.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . روزه تمام روزهای سال، غیر از روزه های حرام و مکروه که گفته شد، مستحب است و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از آن جمله است: 1. پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهارشنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است. و اگر کسی اینها را به جا نیاورد، مستحب است قضا نماید و چنان چه اصلا نتواند روزه بگیرد، مستحب است برای هر روز یک مد طعام یا 6/12 نخود نقره به فقیر بدهد. 2. سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه. 3. تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد. 4. روز عید نوروز، و چهارم تا نهم شوال، روز بیست و پنجم، و بیست و نهم ذی قعده، روز اول تا روز نهم ذی حجه "روز عرفه"، ولی اگر به واسطه ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند، روزه آن روز مکروه است، عید سعید غدیر " 18 ذی حجه " روز مباهله " 24 ذی حجه " روز اول و سوم و هفتم محرم، میلاد مسعود پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله " 17 ربیع الاول "، پانزدهم جمادی الاولی، روز مبعث حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله " 27 رجب "، و اگر کسی روزه مستحبی بگیرد واجب نیست آن را به آخر برساند، بلکه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت کند، مستحب است دعوت او را قبول کند، و در بین روز افطار نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] روزه تمام روزهای سال غیر از روزه های حرام و مکروه که ذکر شد مستحب است و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از ان جمله است پنجشنبه اول و پنجشنبه اخر هر ماه و چهارشنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است و اگر کسی انها را به جا نیاورد مستحب است قضا نماید و چنانچه اصلا نتواند روزه بگیرد مستحب است برای هر روز یک مد طعام یا نخود نقره سکه دار به فقیر دهد سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد روز عید نوروز روز چهارم تا نهم شوال روز بیست و پنجم و بیست و نهم ذی قعده روز اول تا روز نهم ذی حجه روز عرفه ولی اگر به واسطه ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند روزه ان روز مکروه است روز عید سعید غدیر ذی حجه روز مباهله ذی حجه روز اول و سوم و هفتم محرم روز میلاد مسعود پیغمبر اکرم صلی الله علیه واله وسلم ربیع الاول روز پانزدهم جمادی الاولی روز مبعث حضرت رسول اکرم صلی الله علیه واله وسلم رجب و اگر کسی روزه مستحبی بگیرد واجب نیست ان را به اخر برساند بلکه اگر برادر مومنش او را به غذا دعوت کند مستحب است دعوت او را قبول کند و در بین روز اگر چه بعد از ظهر باشد افطار نماید
- [آیت الله بروجردی] روزهی تمام روزهای سال غیر از روزههای حرام و مکروه که گفته شد، مستحب است و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از آن جمله است:1. پنجشنبهی اوّل و پنجشنبهی آخر هر ماه و چهارشنبه اوّلی که بعد از روز دهم ماه است و اگر کسی اینها را به جا نیاورد، مستحب است قضا نماید و چنانچه اصلاً نتواند روزه بگیرد، مستحب است برای هر روز یک مد طعام یا 6 / 12 نخود نقره به فقیر بدهد.2. سِیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه.3. تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد.4. روز عید نوروز.5. روز چهارم تا نهم شوال.6. روز بیست و پنجم و بیست و نهم ذی قعده.7. روز اوّل تا روز نهم ذی حجّه (روز عرفه)، ولی اگر به واسطهی ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند، روزهی آن روز مکروه است.8. عید سعید غدیر (18 ذی حجّه).9. روز مباهله (24 ذی حجّه).10. روز اوّل و سوم و هفتم محرّم.11. میلاد مسعود پیغمبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم (17 ربیع الاول)12. روز مبعث حضرت رسول اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم (27 رجب)و اگر کسی روزهی مستحبی بگیرد واجب نیست آن را به آخر رساند، بلکه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت کند، مستحب است دعوت او را قبول کند و در بین روز افطار نماید
- [آیت الله سیستانی] روزه تمام روزهای سال ، غیر از روزهای حرام و مکروه که گفته شد ، مستحب است . و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از آن جمله است : 1 پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه ، و چهارشنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است ، و اگر کسی آنها را بجا نیاورد ، مستحب است قضا نماید ، و چنانچه اصلاً نتواند روزه بگیرد ، مستحب است برای هر روز یک مُد طعام یا 6/12 نخود نقره سکّهدار به فقیر دهد . 2 سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه . 3 تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد . 4 روز عید نوروز . 5 روز چهارم تا نهم شوال . 6 روز بیست و پنجم و بیست و نهم ذیقعده . 7 روز اول تا روز نهم ذیحجّه (روز عرفه) ، و لی اگر بواسطه ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند ، روزه آن روز مکروه است . 8 روز عید سعید غدیر (18 ذیحجّه) . 9 روز مباهله (24 ذیحجّه) . 10 روز اول و سوم و هفتم محرّم . 11 روز میلاد مسعود پیغمبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم (17 ربیع الأول) . 12 روز پانزدهم جمادی الأولی . 13 روز مبعث حضرت رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم (27 رجب) . و اگر کسی روزه مستحبی بگیرد واجب نیست آن را به آخر برساند ، بلکه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت کند مستحب است دعوت او را قبول کند ، و در بین روز اگر چه بعد از ظهر باشد افطار نماید . مواردی که مستحب است انسان از کارهائی که روزه را باطل میکند خودداری نماید
- [امام خمینی] روزه تمام روزهای سال غیر از روزه های حرام و مکروه که گفته شد مستحب است. و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است، که از آن جمله است: 1- پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه، و چهارشنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است.و اگر کسی اینها را بجا نیاورد مستحب است قضا نماید، و چنانچه اصلا نتواند روزه بگیرد، مستحب است برای هر روز یک مد طعام یا 6/12 نخود نقره به فقیر بدهد. 2- سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه. 3- تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد. 4- روز عید نوروز، روز بیست و پنجم و بیست و نهم ذی قعده، روز اول تا روز نهم ذی حجه، روز عرفه ولی اگر بواسطه ضعف روزه، نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند، روزه آن روز مکروه است، عید سعید غدیر 18 ذی حجه روز اول و سوم محرم،میلاد مسعود پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، 17 ربیع الاول روز مبعث حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، 27 رجب و اگر کسی روزه مستحبی بگیرد واجب نیست آن را به آخر برساند، بلکه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت کند، مستحب است دعوت او را قبول کند، و در بین روز افطار نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] روزةْ تمام روزهای سال غیر از روزه های حرام و مکروه که گفته شد مستحب است . و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از آن جمله است : 1- پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهارشنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است و اگر کسی اینها را بجا نیاورد، مستحب است قضا نماید و چنانچه اصلاً نتواند روزه بگیرد ، مستحب است برای هر روز یک مد طعام یا 6 / 12 نخود نقره به فقیر بدهد . 2- سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه . 3 - تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد . 4 -روز عید نوروز ، بیست و پنجم و بیست ونهم ذی قعده روز اول تا روز نهم ذی حجه ( روز عرفه ) ، ولی اگر به واسطة ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند ، روزة آن روز مکروه است ، عید سعید غدیر ( 18 ذی حجه ) ، روز اول و سوم محرم ، میلاد مسعود پیغمبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) ( 17 ربیع الاول ) روز مبعث حضرت رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) ( 27 رجب ) ، و اگر کسی روزة مستحبی بگیرد واجب نیست آن را به آخر رساند ، بلکه اگر برادر مومنش او را به غذا دعوت کند ، مستحب است دعوت او را قبول کند . و در بین روز افطار نماید . مواردی که مستحب است: انسان از کارهائی که روزه را باطل می کند خودداری نماید
- [آیت الله فاضل لنکرانی] روزه تمام روزهای سال غیر از روزه های حرام و مکروه که گفته شد مستحب است، و برای بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است، که از آن جمله است: 1 پنجشنبه اوّل و پنجشنبه آخر هر ماه، و چهارشنبه اوّلی که بعد از روز دهم ماه است، و اگر کسی اینها را بجا نیاورد مستحب است قضا نماید، و چنانچه اصلا نتواند روزه بگیرد مستحب است برای هر روز یک مد طعام یا 6 / 12 نخود نقره به فقیر بدهد. 2 سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه. 3 تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد. 4 روز عید نوروز، روز بیست و پنجم و بیست و نهم ذی قعده، روز اوّل تا روز نهم ذی حجّه، روز عرفه. ولی اگر بواسطه ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند روزه آن روز مکروه است، عید سعید غدیر (18 ذی حجّه) روز اوّل و سوّم محرّم، میلاد مسعود پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) (17 ربیع الاول)، روز مبعث حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه وآله)(27 رجب) و اگر کسی روزه مستحبی بگیرد واجب نیست آن را به آخر رساند، بلکه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت کند مستحب است دعوت او را قبول کند، و در بین روز افطار نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] روزه تمام روزهای سال، غیر از روزهای حرام و مکروه که گفته شد، مستحب است و گرفتن روزه در بعضی از روزها بیشتر سفارش شده است که از آن جمله است: 1 - پنجشنبه اول و پنجشنبه آخر هر ماه و چهار شنبه اولی که بعد از روز دهم ماه است و اگر کسی آنها را بجا نیاورد مستحب است قضا نماید و چنانچه اصلاً نتواند روزه بگیرد، مستحب است برای هر روز یک مدّ طعام یا یک درهم به فقیر بدهد. 2 - سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم هر ماه. 3 - تمام ماه رجب و شعبان و بعضی از این دو ماه اگر چه یک روز باشد. 4 - روز چهارم تا نهم شوال. 5 - روز بیست و پنجم و بیست و نهم ذی قعده. 6 - روز اول تا روز نهم ذی حجه (روز عرفه)؛ ولی اگر به واسطه ضعف روزه نتواند دعاهای روز عرفه را بخواند روزه آن روز مکروه است. 7 - روز عید سعید غدیر (18 ذی حجه). 8 - روز مباهله (24 ذی حجه). 9 - روز اول و سوم و هفتم محرم. 10 - روز میلاد مسعود پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله (17 ربیع الاول). 11 - روز پانزدهم جمادی الاولی. 12 - روز مبعث حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله (27 رجب). و اگر کسی روزه مستحبی بگیرد واجب نیست آن را به آخر برساند بلکه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت کند، اگر قبل از ظهر باشد، مستحب است دعوت او را قبول کند و در بین روز افطار نماید.