روشن است که تصرف در ملک دیگران – چه ملک شخصی و چه ملک مشاعی – نیازمند اجازه و رضایت مالک یا مالکان آن است، ولی چنانچه این مِلک مشاع بوده و یا آنکه در مقررات کشوری و یا عرف ساکنان چنین ساختمان‌هایی، جهت اینگونه تصرفات، اجازه نمی‌گیرند(مانند زمانی که نیاز به برطرف کردن فوری نقص بوده و برای کسب اجازه، دسترسی به مالک نداریم)، عبور از آن نیازمند رضایت نخواهد بود، اما به هر حال خسارات احتمالی وارده بر آن مالک باید جبران شود. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در فرض مرقوم، احراز رضایت مالک لازم است. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): اگر تنها راه برطرف کردن این باشد تصرف اشکال ندارد ولی اگر خسارتی وارد شده باشد باید جبران گردد. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): تصرف در املاک مشاع باید با اذن همه ملاک باشد. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر محل مذکور ملک شخصی فرد باشد، اجازه لازم است. ولی اگر ملک مشاع بوده و یا صرفاً اولویت انتفاع از آن، در جهت خاصی(مانند پارکینگ) به افراد داده شده باشد، عبور از آن با توجه به عرف موجود نیازمند رضایت نخواهد بود. لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
در یک آپارتمان، اگر یکی از مالکین برای برطرف کردن نواقص تجهیزات خود یا تجهیزات عمومی ساختمان، مجبور به عبور از قسمت اختصاصی مالکی دیگر (مانند پارکینگ وی) باشد، آیا این تصرف، بدون اذن او جایز است؟
روشن است که تصرف در ملک دیگران – چه ملک شخصی و چه ملک مشاعی – نیازمند اجازه و رضایت مالک یا مالکان آن است، ولی چنانچه این مِلک مشاع بوده و یا آنکه در مقررات کشوری و یا عرف ساکنان چنین ساختمانهایی، جهت اینگونه تصرفات، اجازه نمیگیرند(مانند زمانی که نیاز به برطرف کردن فوری نقص بوده و برای کسب اجازه، دسترسی به مالک نداریم)، عبور از آن نیازمند رضایت نخواهد بود، اما به هر حال خسارات احتمالی وارده بر آن مالک باید جبران شود.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
در فرض مرقوم، احراز رضایت مالک لازم است.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
اگر تنها راه برطرف کردن این باشد تصرف اشکال ندارد ولی اگر خسارتی وارد شده باشد باید جبران گردد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
تصرف در املاک مشاع باید با اذن همه ملاک باشد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
اگر محل مذکور ملک شخصی فرد باشد، اجازه لازم است. ولی اگر ملک مشاع بوده و یا صرفاً اولویت انتفاع از آن، در جهت خاصی(مانند پارکینگ) به افراد داده شده باشد، عبور از آن با توجه به عرف موجود نیازمند رضایت نخواهد بود.
لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [سایر] اگر اکثر مالکین ساختمان آپارتمانی برای رفع نواقص ساختمان، برای تصرف در مشترکات اذن دهند، آیا این تصرف بدون اذن دیگران، جایز است؟ (در صورتی که در قرارداد خرید واحدها در این زمینه چیزی شرط نشده باشد).
- [سایر] اگر اکثر مالکین ساختمان آپارتمانی جهت ایجاد امکانات جدید، راضی به تصرف در مشترکات باشند، آیا این تصرف بدون اذن سایرین، جایز است؟
- [سایر] الف: با توجه به اینکه در بسیاری از آپارتمانها، حق استفاده از پارکینگ، اختصاصی بوده ولی زمین آن مشاع است، آیا جایز است یکی از مالکین، پارکینگ خود را به یکی از مالکین واحدها و یا به شخصی که جزو مالکین ساختمان نیست بفروشد یا اجاره دهد؟ ب: این مسئله نسبت به انباری واحدها که در خارج از واحد بوده و در تملک مالک واحد میباشد چطور؟ آیا میتوان آن را جدای از واحد فروخت یا اجاره داد؟
- [سایر] چند سؤال درباره قسمت پارکینگ آپارتمانها دارم: الف. اگر سازنده، بخشی از مشاعات را برای پارکینگ تعیین کند و آن بخش را برای واحدهای آپارتمانی تقسیم کند ولی عرصهای بر آن بنا نکند و فقط صرف خط کشی باشد. در این صورت آیا هر یک از خریداران، مالک آن قسمت خواهند شد یا فقط حق انتفاع دارند؟ ب. در فرض فوق، در صورت اثبات حق انتفاع، آیا جایز است یکی از مالکین بدون اذن دیگران بنایی (همچون انباری) بر آن قسمت بسازد؟ ج. آیا جایز است یکی از مالکین حق خود را در قالب بیع یا اجاره به دیگری واگذار نماید. (حتی به افراد خارج از آن آپارتمان).
- [سایر] در ساختمان آپارتمانی، اگر به سبب اصلاح تجهیزات مشترک، بخش اختصاصی یکی از مالکین، مورد خسارت واقع شود، اگر این خسارت به سبب افراط یا تفریط نباشد، چه کسی ضامن است؟
- [آیت الله سبحانی] زمینی بین دو نفر مشاع است. یکی از آن دو، بدون اذن دیگری، مرغوب ترین قسمت زمین را تصرف و اعیانی را در آن احداث کرده است آیا تصرف او جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] شهرداری در مورد عملیات شهرسازی در برخی از مواقع، طرحی را ارائه می نماید که مالکین باید چند متر از ملک خود را جهت احداث کوچه رها نمایند و از قسمتی دیگر از کوچه عمومی تصرف نمایند آیا این تصرف جایز است؟
- [آیت الله مظاهری] زمین های کشاورزی یا مسکونی و تجاری که مالکین آن ها افراد زیادی بودند و آن زمین ها را به خیابان، کوچه و معابر عمومی تبدیل کرده اند، آیا رفت و آمد برای عابرین که نه غاصب هستند و نه جری بر غصب غاصبین می کنند و چه بسا مضطرّ به عبور از آن جا باشند، جایز است؟
- [آیت الله بهجت] زمین های کشاورزی یا مسکونی و تجاری که مالکین آن ها افراد زیادی بودند و آن زمین ها را به خیابان، کوچه و معابر عمومی تبدیل کرده اند، آیا رفت و آمد برای عابرین که نه غاصب هستند و نه جری بر غصب غاصبین می کنند و چه بسا مضطرّ به عبور از آن جا باشند، جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] علی الظاهر یکی از قوانین شهرداری این است که مالکین ساختمان های قدیمی را که قصد نوسازی داشته باشند موظف می کند که در بعضی معابر، مقدار مشخصی از ملک خود عقب نشینی داشته باشند و آن مقدار مشخص جزو ملک شهرداری و از معابر عمومی شناخته می شود، در غیر این صورت شهرداری پروانه ساخت و مجوز برای ساخت آن زمین را به مالکین نمی دهد. آیا شهرداری به موجب قانون مصوب خود حق چنین کاری را دارد و آیا می تواند مالکین زمین ها را به عقب نشینی موظف کند؟ سؤال دوم: در فرض اینکه شهرداری چنین حقی را نداشته باشد و زمین عقب نشینی شده در ملک مالک ساختمان باقی مانده باشد؛ آیا مالک ساختمان حق دارد مردم را از عبور و مرور و استفاده غیر منافی با حق مالکین ساختمان (یعنی مزاحم ورود و خروج صاحبان خانه نشوند) منع کند؟ سوال سوم: در فرض اینکه شهرداری چنین حقی را داشته باشد، ممانعت مالکین ساختمان از استفاده به حق شهروندان از مقدار عقب نشینی شد، زیر پا گذاردن حق الناس خواهد بود یا خیر؟