اگر پاساژی که مغازه‌های آن به صورت سرقفلی بوده است و مالک پاساژ به ازای مبلغی مالکیت مغازه‌ها را به مغازه‌داران واگذار نماید: 1. آیا جایز است هر یک از مغازه‌داران دو مرتبه سرقفلی مغازه خویش را واگذار کند؟ 2. در صورتی که در این معامله، مالک شرط کند که مغازه‌دار حق فروش سرقفلی را به غیر نداشته باشد، و او خلاف این شرط را عمل نماید آیا فروش سرقفلی باطل است یا فقط خیار تخلف شرط وجود دارد؟
بر فرض سؤال، فروش مجدد سرقفلی ایرادی ندارد، ولی اگر در معامله اول، عدم حق فروش سرقفلی شرط شود و مغازه‌دار از این شرط تخلف نماید، نظر فقها درباره‌ی حکم آن مختلف است: عده‌ای،[1] معامله را صحیح شمرده‌ و مالک پاساژ را دارای خیار تخلف از شرط دانسته‌اند. برخی،[2] با فرض صحت معامله، اصل چنین شرطی را دارای اشکال می‌دانند. برخی،[3] نیز تخلف از چنین شرطی را موجب بطلان معامله شمرده‌اند. و بالاخره بعضی،[4] اساساً فروش سرقفلی به نحوی که امروزه مرسوم می‌باشد را صحیح نمی‌دانند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[5] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): 1. اشکالی ندارد. 2. در فرض سؤال، مالک خیار تخلف شرط دارد. حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی): 1. مانعی ندارد. 2. معامله مذکور باطل است، مگر اینکه مالک اجازه دهد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): صحت فروش سرقفلی به نحوی که امروزه مرسوم می‌باشد محل اشکال است. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): 1. در فرض سؤال که مالک شدهاند اشکال ندارد. 2. شرط مذکور اشکال دارد. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): 1. اشکالی ندارد. 2. عمل بر خلاف شرط مذکور جایز نیست، ولی معامله باطل نبوده و خیار تخلف شرط برای مالک پیدا می‌شود. لینک به سایت استفتائات   [1] . آیات عظام خامنه‌ای و هادوی تهرانی. [2] . آیت الله نوری همدانی. [3] . آیت الله شبیری زنجانی. [4] . آیت الله صافی گلپایگانی. [5] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
عنوان سوال:

اگر پاساژی که مغازه‌های آن به صورت سرقفلی بوده است و مالک پاساژ به ازای مبلغی مالکیت مغازه‌ها را به مغازه‌داران واگذار نماید: 1. آیا جایز است هر یک از مغازه‌داران دو مرتبه سرقفلی مغازه خویش را واگذار کند؟ 2. در صورتی که در این معامله، مالک شرط کند که مغازه‌دار حق فروش سرقفلی را به غیر نداشته باشد، و او خلاف این شرط را عمل نماید آیا فروش سرقفلی باطل است یا فقط خیار تخلف شرط وجود دارد؟


پاسخ:

بر فرض سؤال، فروش مجدد سرقفلی ایرادی ندارد، ولی اگر در معامله اول، عدم حق فروش سرقفلی شرط شود و مغازه‌دار از این شرط تخلف نماید، نظر فقها درباره‌ی حکم آن مختلف است:
عده‌ای،[1] معامله را صحیح شمرده‌ و مالک پاساژ را دارای خیار تخلف از شرط دانسته‌اند.
برخی،[2] با فرض صحت معامله، اصل چنین شرطی را دارای اشکال می‌دانند.
برخی،[3] نیز تخلف از چنین شرطی را موجب بطلان معامله شمرده‌اند.
و بالاخره بعضی،[4] اساساً فروش سرقفلی به نحوی که امروزه مرسوم می‌باشد را صحیح نمی‌دانند.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[5]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
1. اشکالی ندارد.
2. در فرض سؤال، مالک خیار تخلف شرط دارد.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):
1. مانعی ندارد.
2. معامله مذکور باطل است، مگر اینکه مالک اجازه دهد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
صحت فروش سرقفلی به نحوی که امروزه مرسوم می‌باشد محل اشکال است.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
1. در فرض سؤال که مالک شدهاند اشکال ندارد.
2. شرط مذکور اشکال دارد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
1. اشکالی ندارد.
2. عمل بر خلاف شرط مذکور جایز نیست، ولی معامله باطل نبوده و خیار تخلف شرط برای مالک پیدا می‌شود.
لینک به سایت استفتائات   [1] . آیات عظام خامنه‌ای و هادوی تهرانی. [2] . آیت الله نوری همدانی. [3] . آیت الله شبیری زنجانی. [4] . آیت الله صافی گلپایگانی. [5] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین