حقیقت
ـــ حقیقت، به معنای کارگیرى لفظ در معناى وضع شده براى آن گفته می شود. از آن در علم اصول فقه سخن گفته‌اند. ـــ حقیقت به استعمال لفظ در معنای حقیقی آن اطلاق میشود.
من شنیده‌‌ام که قبلاً حاجیان، زمان حج برهنه طواف می‌کردند! آیا این مطلب حقیقت دارد؟ اگر حقیقت دارد در چه زمانی بوده و به چه صورت امکان داشته است؟
یکی از عادات زشت جاهلیت در مراسم حج، طواف در حال برهنگی بود. آنان معتقد بودند که تأمین لباس احرام در اختیار قریش قرار دارد و اگر کسی جامه احرام تهیه نمی‌کرد، می‌بایست برهنه طواف کند و طواف را به سبب لباس و پارچه‌ای که از خارج حرم باشد، باطل می‌دانستند. امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرماید: «از سنت‌های جاهلیت در مراسم حج این بود که اگر کسی با لباس خودش طواف خانه خدا می‌کرد، بعد از طواف، نگه‌داشتن آن لباس برای او حلال نبود و باید آن‌را صدقه می‌داد. به همین دلیل کسانی که به مکه می‌رسیدند از لباس خویش استفاده نکرده، بلکه لباسی را عاریه می‌گرفتند و با آن طواف می‌کردند و سپس آن‌را بر می‌گرداندند و کسی که لباس عاریه نمی‌یافت لباسی را کرایه می‌کرد و اگر لباس عاریه و کرایه نمی‌یافت و یک لباس بیشتر نداشت در حال برهنگی طواف می‌نمود. بر اساس همین باور، زن عرب جوان و زیبایی به مکه آمد و به دنبال لباسی برای عاریه یا کرایه گشت و نیافت و یک لباس هم بیشتر نداشت. به او گفتند: اگر در لباست طواف نمایی لازم است آن‌را صدقه بدهی. آن زن گفت: چگونه آن‌را صدقه دهم در حالی‌که غیر از این، لباس دیگری ندارم؟! به همین دلیل در حضور مردم، برهنه طواف نمود».[1] سیوطی نیز نقل می‌کند: «رسم مردم جاهلی چنین بوده که برهنه طواف خانه کعبه می‌کردند، و می‌گفتند: در لباسی که در آن معصیت خداوند کرده‌ایم طواف نمی‌کنیم. حتی نقل کرده‌اند؛ زنی بیابان‌نشین به مکه آمد و همه لباس‌هایش را از تن در آورد و در حالی‌که دستش را جلوی خویش به عنوان پوشش گرفته بود طواف نمود و این شعر را می‌سرود: امروز بعضی از آن(عورتم) و یا تمامش، ظاهر می‌شود و نگاه به آنچه ظاهر شود را بر دیگران روا نمی‌دارم! تا این‌که آیه شریفه «یا بَنی‏ آدَم‏ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ...»[2] در این‌باره نازل شد(و به این رسم جاهلی پایان داد).[3] [1] . قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب،‏ ج 1، ص 281، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، 1404ق. [2] . «ای فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید!». أعراف، 31. [3] . سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 3، ص 78، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
یکی از عادات زشت جاهلیت در مراسم حج، طواف در حال برهنگی بود. آنان معتقد بودند که تأمین لباس احرام در اختیار قریش قرار دارد و اگر کسی جامه احرام تهیه نمی‌کرد، می‌بایست برهنه طواف کند و طواف را به سبب لباس و پارچه‌ای که از خارج حرم باشد، باطل می‌دانستند. امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرماید: «از سنت‌های جاهلیت در مراسم حج این بود که اگر کسی با لباس خودش طواف خانه خدا می‌کرد، بعد از طواف، نگه‌داشتن آن لباس برای او حلال نبود و باید آن‌را صدقه می‌داد. به همین دلیل کسانی که به مکه می‌رسیدند از لباس خویش استفاده نکرده، بلکه لباسی را عاریه می‌گرفتند و با آن طواف می‌کردند و سپس آن‌را بر می‌گرداندند و کسی که لباس عاریه نمی‌یافت لباسی را کرایه می‌کرد و اگر لباس عاریه و کرایه نمی‌یافت و یک لباس بیشتر نداشت در حال برهنگی طواف می‌نمود. بر اساس همین باور، زن عرب جوان و زیبایی به مکه آمد و به دنبال لباسی برای عاریه یا کرایه گشت و نیافت و یک لباس هم بیشتر نداشت. به او گفتند: اگر در لباست طواف نمایی لازم است آن‌را صدقه بدهی. آن زن گفت: چگونه آن‌را صدقه دهم در حالی‌که غیر از این، لباس دیگری ندارم؟! به همین دلیل در حضور مردم، برهنه طواف نمود».[1] سیوطی نیز نقل می‌کند: «رسم مردم جاهلی چنین بوده که برهنه طواف خانه کعبه می‌کردند، و می‌گفتند: در لباسی که در آن معصیت خداوند کرده‌ایم طواف نمی‌کنیم. حتی نقل کرده‌اند؛ زنی بیابان‌نشین به مکه آمد و همه لباس‌هایش را از تن در آورد و در حالی‌که دستش را جلوی خویش به عنوان پوشش گرفته بود طواف نمود و این شعر را می‌سرود: امروز بعضی از آن(عورتم) و یا تمامش، ظاهر می‌شود و نگاه به آنچه ظاهر شود را بر دیگران روا نمی‌دارم! تا این‌که آیه شریفه «یا بَنی‏ آدَم‏ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ...»[2] در این‌باره نازل شد(و به این رسم جاهلی پایان داد).[3] [1] . قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب،‏ ج 1، ص 281، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، 1404ق. [2] . «ای فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید!». أعراف، 31. [3] . سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 3، ص 78، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
عنوان سوال:
من شنیده‌‌ام که قبلاً حاجیان، زمان حج برهنه طواف می‌کردند! آیا این مطلب حقیقت دارد؟ اگر حقیقت دارد در چه زمانی بوده و به چه صورت امکان داشته است؟
پاسخ:
یکی از عادات زشت جاهلیت در مراسم حج، طواف در حال برهنگی بود. آنان معتقد بودند که تأمین لباس احرام در اختیار قریش قرار دارد و اگر کسی جامه احرام تهیه نمی‌کرد، می‌بایست برهنه طواف کند و طواف را به سبب لباس و پارچه‌ای که از خارج حرم باشد، باطل می‌دانستند.
امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرماید:
«از سنت‌های جاهلیت در مراسم حج این بود که اگر کسی با لباس خودش طواف خانه خدا می‌کرد، بعد از طواف، نگه‌داشتن آن لباس برای او حلال نبود و باید آن‌را صدقه می‌داد.
به همین دلیل کسانی که به مکه می‌رسیدند از لباس خویش استفاده نکرده، بلکه لباسی را عاریه می‌گرفتند و با آن طواف می‌کردند و سپس آن‌را بر می‌گرداندند و کسی که لباس عاریه نمی‌یافت لباسی را کرایه می‌کرد و اگر لباس عاریه و کرایه نمی‌یافت و یک لباس بیشتر نداشت در حال برهنگی طواف می‌نمود.
بر اساس همین باور، زن عرب جوان و زیبایی به مکه آمد و به دنبال لباسی برای عاریه یا کرایه گشت و نیافت و یک لباس هم بیشتر نداشت.
به او گفتند: اگر در لباست طواف نمایی لازم است آن‌را صدقه بدهی.
آن زن گفت: چگونه آن‌را صدقه دهم در حالی‌که غیر از این، لباس دیگری ندارم؟!
به همین دلیل در حضور مردم، برهنه طواف نمود».[1]
سیوطی نیز نقل می‌کند: «رسم مردم جاهلی چنین بوده که برهنه طواف خانه کعبه می‌کردند، و می‌گفتند: در لباسی که در آن معصیت خداوند کرده‌ایم طواف نمی‌کنیم. حتی نقل کرده‌اند؛ زنی بیابان‌نشین به مکه آمد و همه لباس‌هایش را از تن در آورد و در حالی‌که دستش را جلوی خویش به عنوان پوشش گرفته بود طواف نمود و این شعر را می‌سرود:
امروز بعضی از آن(عورتم) و یا تمامش، ظاهر میشود و نگاه به آنچه ظاهر شود را بر دیگران روا نمی‌دارم! تا اینکه آیه شریفه «یا بَنی آدَم خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ...»[2] در این‌باره نازل شد(و به این رسم جاهلی پایان داد).[3] [1] . قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب، ج 1، ص 281، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، 1404ق. [2] . «ای فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود بردارید!». أعراف، 31. [3] . سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 3، ص 78، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حاجی اعمال حج، مثلاً طواف نساء را به مانند دیگر اعمال حج که حاجیان با راهنمایی روحانی کاروان انجام میدهند به جا آورد، ولی نیّت طواف نساء نکند، آیا طوافش صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که کارهای حج را به حاجیان آموزش میدهد، آیا می‌تواند در مقابل آن پول دریافت کند یا نه؟
- [سایر] آیا این مطلب صحّت دارد که امام سجاد(علیه السلام) در عزای پدرشان امام حسین(علیه السلام) خون گریه می‌کردند؟
- [آیت الله وحید خراسانی] روحانی زایرین را برای طواف حج می برد و خودش هم نیت طواف حج را داشته ولی در یک لحظه غفلت کرده و فکر کرد طواف نساء است ولی فورا ملتفت شده که طواف حج است حکم چیست
- [سایر] آیا حقیقت دارد امام علی(ع) زنی را برای باز پسگیری نامه محرمانه ای، به عریان و برهنه کردن، تهدید نموده است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا جایز است برای نایب در طواف عمره تمتع یا طواف حجّ، که طواف ر در غیر موسم حجّ بجا آورد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا برای کسی که در طواف عمره تمتّع یا طواف حج، نایب شده جایز است که طواف را در غیر ایّام حج انجام دهد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] ایا جایز است برای نایب در طواف عمره تمتع یا طواف حج که طواف را در غیر موسم حج به جا اورد یا نه
- [آیت الله نوری همدانی] آیا جایز است برای نایب در طواف عمره تمتع یا طواف حجّ، که طواف ر در غیر موسم حجّ بجا آورد یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] پس از احرام حج تمتع، طواف مندوب نمودن بدون تلبیه بعد از طواف مضر به حج است یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] کسی که برای حج یا عمره احرام بسته است، اگر پیش از تمام کردن طواف بمیرد، حنوط کردن او جایز نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که برای حجّ یا عمره احرام بسته بمیرد، باید مثل دیگران کفن شود و پوشاندن سر و صورت او که در حال احرام باید برهنه باشند اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر مرد یا زن طواف نساء را - که یکی از کارهای حجّ است - به جا نیاورد، همسرش بر او حلال نمی‌شود، و نیز نمیتواند همسر دیگری هم بگیرد، تا وقتی که طواف نساء را انجام دهد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که اجیر شده حجّ تمتع به جا آورد، می‌تواند در ضمن اعمال حجّ یا بعد از آن برای طواف یا ذبح یا رمی جمره و مانند اینها بلکه برای عمره مفرده اجیر دیگری شود، چنانکه می‌تواند برای خود طواف و عمره مفرده به جا آورد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که برای حج یا عمره احرام بسته است، اگر پیش از تمام کردن طواف حج یا عمره بمیرد، نباید او را با آب کافور غسل دهند و به جای آن باید با آب خالص غسلش بدهند.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که برای حجّ یا عمره احرام بسته است، اگر بعد از تمام کردن طواف یا سعی بمیرد، حنوط کردن او جائز است.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که از طرف دیگری برای حجّ اجیر شود، باید طواف نسأ را از طرف او بجا آورد و اگر بجا نیاورد، زن بر آن اجیر حرام میشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مرد طواف نسأ را که یکی از کارهای حجّ است بجا نیاورد، زنش بر او حرام میشود و نیز اگر زن طواف نسأ نکند شوهرش بر او حرام میشود ولی اگر بعداً طواف نسأ را انجام دهند، به یکدیگر حلال میشوند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مرد طواف نساء را که یکی از کارهای حج است به جا نیاورد، زنش که به واسطه احرام بر او حرام شده بود، حلال نمی شود. و نیز اگر زن طواف نساء نکند، شوهرش که به واسطه احرام بر او حرام شده بود، حلال نمی شود. ولی اگر بعداً طواف نساء را انجام دهند به یکدیگر حلال می شوند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مرد طواف نساء را که یکی از کارهای حج است به جا نیاورد، زنش که به واسطه احرام بر او حرام شده بود حلال نمی‌شود، و نیز اگر زن طواف نساء نکند، شوهرش که به واسطه احرام بر او حرام شده بود، حلال نمی‌شود، ولی اگر بعداً طواف نساء را انجام دهند به یکدیگر حلال میشوند.