ولی دم
كسی كه شرعاً حق قصاص در دست اوست؛ مانند پدر مقتول
آیا در صورت عدم قبول دیه از طرف ولی دم - در تصادف منجر به فوت - وی می‌تواند مجرم را به زندان بیاندازد؟
در تصادفات رانندگی اگر راننده از روی عمد و به قصد کشتن طرف مقابل، فردی را به قتل برساند، قتلش عمد و مستحق قصاص خواهد بود و علاوه بر استحقاق قصاص، قاتل نسبت به جنبه عمومی جرم نیز باید حبس گردد، و در این فرض نوبت به ولی دم نمی‌رسد تا بخواهد به جای دیه، او را حبس نماید. به عبارت دیگر در این موارد، ولی دم می‌تواند با ایشان مصالحه کرده و با گرفتن دیه از قصاص صرف نظر نماید ولی رضایت ولی دم، مانع از حبس قاتل نمی‌شود زیرا حبس او ناشی از جنبه عمومی جرم است که ارتباطی با ولی دم ندارد. اما اگر راننده وسیله نقلیه، عمداً قصد کشتن شخص را نداشته، اما تصادف منجر به فوتی داشته باشد، در این صورت باید یا شخصاً یا شرکت بیمه‌ای که وسیله نقلیه‌اش را در آنجا بیمه شخص ثالث نموده دیه مقتول را پرداخت نماید و اولیای دم می‌توانند از دیه صرف نظر کنند اما نمی‌توانند از گرفتن دیه استنکاف کرده و به جای آن حبس قاتل را خواستار شوند.
در تصادفات رانندگی اگر راننده از روی عمد و به قصد کشتن طرف مقابل، فردی را به قتل برساند، قتلش عمد و مستحق قصاص خواهد بود و علاوه بر استحقاق قصاص، قاتل نسبت به جنبه عمومی جرم نیز باید حبس گردد، و در این فرض نوبت به ولی دم نمی‌رسد تا بخواهد به جای دیه، او را حبس نماید. به عبارت دیگر در این موارد، ولی دم می‌تواند با ایشان مصالحه کرده و با گرفتن دیه از قصاص صرف نظر نماید ولی رضایت ولی دم، مانع از حبس قاتل نمی‌شود زیرا حبس او ناشی از جنبه عمومی جرم است که ارتباطی با ولی دم ندارد. اما اگر راننده وسیله نقلیه، عمداً قصد کشتن شخص را نداشته، اما تصادف منجر به فوتی داشته باشد، در این صورت باید یا شخصاً یا شرکت بیمه‌ای که وسیله نقلیه‌اش را در آنجا بیمه شخص ثالث نموده دیه مقتول را پرداخت نماید و اولیای دم می‌توانند از دیه صرف نظر کنند اما نمی‌توانند از گرفتن دیه استنکاف کرده و به جای آن حبس قاتل را خواستار شوند.
عنوان سوال:
آیا در صورت عدم قبول دیه از طرف ولی دم - در تصادف منجر به فوت - وی می‌تواند مجرم را به زندان بیاندازد؟
پاسخ:
در تصادفات رانندگی اگر راننده از روی عمد و به قصد کشتن طرف مقابل، فردی را به قتل برساند، قتلش عمد و مستحق قصاص خواهد بود و علاوه بر استحقاق قصاص، قاتل نسبت به جنبه عمومی جرم نیز باید حبس گردد، و در این فرض نوبت به ولی دم نمی‌رسد تا بخواهد به جای دیه، او را حبس نماید. به عبارت دیگر در این موارد، ولی دم می‌تواند با ایشان مصالحه کرده و با گرفتن دیه از قصاص صرف نظر نماید ولی رضایت ولی دم، مانع از حبس قاتل نمی‌شود زیرا حبس او ناشی از جنبه عمومی جرم است که ارتباطی با ولی دم ندارد.
اما اگر راننده وسیله نقلیه، عمداً قصد کشتن شخص را نداشته، اما تصادف منجر به فوتی داشته باشد، در این صورت باید یا شخصاً یا شرکت بیمه‌ای که وسیله نقلیه‌اش را در آنجا بیمه شخص ثالث نموده دیه مقتول را پرداخت نماید و اولیای دم می‌توانند از دیه صرف نظر کنند اما نمی‌توانند از گرفتن دیه استنکاف کرده و به جای آن حبس قاتل را خواستار شوند.
- [آیت الله علوی گرگانی] در فرض بیمار بودن مجرم، آیا حاکم شرع می‌تواند در حال بیماری، حکم وی را اجراء نماید یا باید تا بهبودی کامل وی آن را به تأخیر بیاندازد؟
- [آیت الله نوری همدانی] فردی تصادف کرده و منجر به فوت خانمی شده است پدر، مادر، شوهر خانم مرحومه رضایت دادهاند و از حق خود گذشتهاند، آنمرحومه یک دختر صغیره دارد آیا پدر صغیره می‌تواند از طرف فرزند رضایت دهد یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر نابالغی با ماشین پدرش رانندگی کرد و سبب تصادف منجر به قتل شد، آیا عمدی است یا خیر و آیا دیه بر خود او می‌باشد یا عاقله؟
- [آیت الله سبحانی] اگر شخصی موجب تصادف شود و باعث فوت دیگری شود در صورتی که شخص فوت شده بیمه باشد و شرکت بیمه مبلغی به مقدار دیه بپردازد آیا متخلف نیز باید دیه را بپردازد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر سه نفر در قتل شرکت نمایند و اولیای دم تقاضای قصاص نفس کنند و بخواهند هر سه نفر را قصاص کنند، باید فاضل دیه را به وارث قاتلان پرداخت کنند. حال ولیّ دم حاضر به پرداخت فاضل دیه نیست و این افراد هم چنان در زندان باقی مانده اند. تکلیف چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی تصادف کرده و یک نفر را کشته است، دادگاه حکم کرده که قاتل باید دیه بپردازد ولی قاتل قبل از پرداخت دیه فوت کرده است، آیا بر ورثه واجب است که این دیه را بپردازند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] هنگامی که قصاص قاتل مشروط به ردّ فاضل دیه از سوی اولیاء دم باشد بفرمائید: الف - فاضل دیه حقّ چه کسی است؟(قاتل یا ورثه وی) ب - در صورتی که حقّ قاتل باشد آیا می‌تواند از حقّ خویش گذشت کند؟ ج - آیا انگیزه قاتل در حکم فوق تأثیری دارد؟(مثل محروم کردن ورثه از دیه یا خروج از بلاتکلیفی و نجات از زندان یا هنگامی که اولیاء دم به دلیل اعسار قادر به پرداخت فاضل دیه نیستند و از طرف دیگر نه حاضر به دریافت دیه هستند و نه قاتل را عفو میکنند)
- [آیت الله سبحانی] در حادثه تصادف، مقصر فوت نموده است و مجنی علیه مجروح شده و جانی مالی ندارد آیا دیه را می توان از بیت المال پرداخت کرد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر وسیله ی نقلیه به شخصی یا به وسیله ی نقلیه ی دیگری برخورد کند و منجر به مرگ آن شخص شود، حکم این نوع تصادف از جهت قصاص و دیه را بیان فرمایید.
- [آیت الله بهجت] اینجانب که راننده مینی بوس می باشم، در سال 1376 با دختر بچه سه ساله ای تصادف کردم که منجر به پارگی پرده ی رحم آن دختر شد. میزان و مقدار ارش یا دیه ی دختر بچه را اعلام فرمایید.