چه چیزی باعث مقام بلند حضرت مریم شده است؟

شرح پرسش:
آیه 41 سوره آل عمران می گوید: (و آنگاه فرشتگان گفتند ای مریم همانا خداوند ترا برگزید و پاکیزه گرداند و بر زنان جهان برتری بخشید). طبق این گفته قرآن حضرت مریم نه به خاطر لیاقت خودش بلکه به این دلیل که خدا او را پاکیزه گردانیده بر زنان جهان بر تری بخشید.
برتری او به چه دلیل است؟ آیا خدمتی به بشریت کرده یا فقط عبادت و پارسایی او بیشتر از دیگر زنان بوده است. داستان حضرت عیسی نیز بیانگر این مطلب است که پیامبران خدا از پیش تعیین شده اند. وخود هیچ تلاشی برای رسیدن به صفات نیکو نکرده اند. و گرنه کودکی که در گهواره ادعای پیامبری می کند، کی به ساختن خویش پرداخت؟

پاسخ اجمالی:
در قرآن و احادیث آمده است که مریم دختر عمران در یک خانواده فقیر که از نظر مالی توانایی اداره زندگی او را نداشتند (زیرا پدرش قبل از تولد او از دنیا رفته بود) متولد شد و به همین جهت سرپرستی او را حضرت زکریا (شوهر خاله مریم ) بر عهده گرفت.
زندگی این بانوی بزرگوار همواره با سختی ها، زحمت ها و محرو میت هایی همراه بوده است؛ زیرا ایشان بر طبق نذر مادرش از همان کودکی به عنوان خادم معبد انجام وظیفه می کرد و کارهایی فوق طاقت این کودک خردسال به او می سپردند که آن حضرت تمام این مشکلات را به جان خریده و کوچکترین شکایتی نداشت. همچنین در مقابل زخم زبان ها و تهمت هایی که از طرف افراد مغرض و بی ایمان می شنید صبر می کرد و از خداوند رضایت کامل را داشت. و خداوند به خاطر آن مقام صبر و رضایت و به خاطر اطاعت محض او ، وی را به چنین مقامی رساندند.
سخن گفتن حضرت عیسی (ع) در گهواره گرچه از عظمت شأن و مقام آن حضرت حکایت می کند اما برای دفاع از عصمت و پاک دامنی مادرآن حضرت بوده است
از آنجا که خداوند متعال از لیاقت و شایستگی و خودسازی حضرت عیسی (ع) آگاه بوده است به عنوان پاداش قبل از عمل، این امتیازات و مقام عصمت را به ایشان اعطا کرده و او را به چنین مقامی منصوب کرده است.

پاسخ تفصیلی:
برای روشن شدن پاسخ این سؤال ابتدا زندگی حضرت مریم (ع) را مرور می کنیم:
از تواریخ و اخبار اسلامی و گفته مفسران استفاده می‌شود که "حنة" و "اشیاع" دو خواهر بودند که اولی به همسری "عمران" که از شخصیت‌های برجسته بنی اسرائیل بود در آمد و دومی را" زکریا" پیامبر خدا به همسری انتخاب کرد.
سالها گذشت اما از همسر عمران فرزندی متولد نشد. روزی "حنه" زیر درختی نشسته بود پرنده‌ای را دید که به جوجه‌های خود غذا می‌دهد مشاهده این محبت مادرانه آتش عشق فرزند را در دل او شعله‌ور ساخت و از صمیم دل از درگاه خدا تقاضای فرزندی کرد و چیزی نگذشت که این دعای خالصانه به هدف اجابت رسید و باردار شد.
از بعضی از روایات استفاده می‌شود که خداوند به عمران وحی فرستاده بود که پسری پر برکت که می‌تواند بیماران غیر قابل علاج را درمان کند و مردگان را به فرمان خدا حیات بخشد به او خواهد داد که به عنوان پیامبر به سوی بنی اسرائیل فرستاده می‌شود.
او این جریان را با همسر خود در میان گذاشت و هنگامی که او باردار شد تصور کرد فرزند مزبور همان است که در رحم دارد بی خبر از این که کسی که در رحم او است مریم (مادر آن فرزند) می‌باشد و به همین دلیل نذر کرد که پسر را خدمتگزار خانه خدا "بیت المقدس" نماید. اما به هنگام تولد مشاهده کرد که دختر است در این موقع نگران شد که با این وضع چه کند؛ زیرا خدمتکاران بیت المقدس از میان پسران انتخاب می‌شدند و سابقه نداشت دختری به این عنوان انتخاب گردد.
بعضی گفته‌ اند: اقدام همسر عمران به نذر، دلیل بر آن است که عمران در همان حال بارداری او از دنیا رفته بود، و گر نه بعید بود او مستقلا چنین نذری کند.[1]
از آیات قران و آنچه در احادیث آمده است به خوبی معلوم می شود مریم دختر عمران در یک خانواده فقیر که از نظر مالی توانایی اداره زندگی او را نداشتند (زیرا پدرش قبل از تولد او از دنیا رفته بود) متولد شد و به همین جهت سرپرستی او را حضرت زکریا (شوهر خاله مریم ) بر عهده گرفت .[2]
با توجه به آنچه بیان شد زندگی این بانوی بزرگوار همواره با سختی ها، زحمت ها و محرو میت هایی همراه بوده است؛ زیرا ایشان بر طبق نذر مادرش از همان کودکی به عنوان خادم معبد انجام وظیفه می کرد و کارهایی فوق طاقت این کودک خردسال به او می سپردند اما آن حضرت تمام این مشکلات را به جان خریده و کوچکترین شکایتی نداشت. همچنین در مقابل زخم زبان ها و تهمت هایی که از طرف افراد مغرض و بی ایمان می شنید صبر می کرد و از خداوند رضایت کامل را داشت. و خداوند به خاطر آن مقام صبر و رضایت و به خاطر اطاعت محض او ، وی را به چنین مقامی رساندند. و در باره اش فرمود:" و (به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند: (ای مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته و بر تمام زنان جهان، برتری داده است. "[3]
آری در اثر این تلاش های خالصانه خداوند او را بر زنان زمان خودش برتری داده است. زیرا خداوند شاکر است و اعمال نیک و عبادات خالصانه بندگانش را بدون پاسخ نمی گذارد. قرآن در این زمینه می فرماید: ‌"و کسی که فرمان خدا را در انجام کارهای نیک اطاعت کند، خداوند (در برابر عمل او) شکرگزار، و (از افعال وی) آگاه است.[4] تربیت پیامبری بزرگوار و اولوا العزم برای هدایت و راهنمایی انسان ها به سوی خدا و همچنین زندگی پاک و سالم حضرت مریم که یکی از بهترین الگوها برای تربیت زنان و مادران در هر عصر و زمان است، از بزرگترین خدمت های آن حضرت به جامعه بشریت است که با هیچ خدمتی قابل مقایسه نیست؛ زیرا روشن است که بالاترین خدمت به بشریت تربیت انسان است. اگر کسی موفق شود حتی یک انسان را به درستی تربیت کرده و به جامعه بشری تحویل دهد خدمت بزرگی کرده است تاچه رسد به اینکه مادری پیامبری عظیم الشأن تربیت کند که منشأ هدایت میلیونها انسان شود آیا بزرگتر از این خدمت، خدمتی می توان تصور کرد؟
بر این اساس، آیا این بشارت بزرگ و با ارزش جز در سایه تقوا و پرهیزگاری و ایمان و عبادت و زحمات طاقت فرسای حضرت مریم (ع) است؟! این آیه گواه بر آن است که مریم بزرگ‌ترین شخصیت زن در زمان خود بوده است. نکته ای که باید توجه داشته باشیم این است که خداوند متعال به اعمال خالص پاداش می دهد هر چند اندک باشد. به عبارت دیگر در پیشگاه پروردگار حکیم مهربان کیفیت اهمیت دارد نه کمیت.
اما سخن گفتن حضرت عیسی (ع) در گهواره در روزهای اول تولد گرچه معجزه بزرگی است که از عظمت شأن و مقام آن حضرت حکایت می کند اما این معجزه بزرگ الهی برای دفاع از عصمت و پاک دامنی مادرش بود که ناجوانمردانه آماج تهمت های ناروا (زنا) قرار گرفته بود و دشمنان با استفاده از قرائن و شواهد موجود (تولد حضرت عیسی و شوهر نداشتن حضرت مریم) فرصتی بدست آورده بودند تا شخصیت این بنده معصوم خدا را مورد تعرض قرار دهند. در صورتی که در این کار خود موفق می شدند نبوت حضرت عیسی (ع) نیز زیر سؤال می رفت. تنها چیزی که حربه دروغگویان و شایعه سازان را از کار انداخت همین معجزه بزرگ بود. چنانکه خداوند متعال در قضیه اتهام زلیخا به حضرت یوسف(ع) با معجزه مشابهی که کودک شیرخواره با سخن گفتن به پاک دامنی آن حضرت گواهی داد و صداقت و پاک دامنی او را در افکار عمومی آن روزگار به اثبات رسانید.
بهترین دلیل بر لیاقت و شایستگی و خودسازی حضرت عیسی (ع) برای احراز مقام نبوت، هدایت و رهبری دلسوزانه ، تربیت انسان ها با گفتار و کردار خود و... است و از آنجایی که خداوند متعال از این مسائل آگاه بوده است به عنوان پاداش قبل از عمل، این امتیازات و مقام عصمت را به ایشان اعطا کرده و او را به چنین مقامی منصوب کرده است.

پی نوشتها:
[1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج‌2، ص: 523، انتشارات دارالکتب اسلامیه، تهران،1376
[2] . آل عمران ،37-35:" إذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبّ‌ِ إِنیّ‌ِ نَذَرْتُ لَکَ مَا فیِ بَطْنیِ مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنیّ‌ِ إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ(35)فَلَمَّا وَضَعَتهَْا قَالَتْ رَبّ‌ِ إِنیّ‌ِ وَضَعْتهَُا أُنثیَ‌ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَ لَیْسَ الذَّکَرُ کاَلْأُنثیَ‌ وَ إِنیّ‌ِ سَمَّیْتهَُا مَرْیَمَ وَ إِنیّ‌ِ أُعِیذُهَا بِکَ وَ ذُرِّیَّتَهَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ(36)فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ أَنبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَ کَفَّلَهَا زَکَرِیَّا کلَُّمَا دَخَلَ عَلَیْهَا زَکَرِیَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِندَهَا رِزْقًا قَالَ یَامَرْیَمُ أَنیَ‌ لَکِ هَاذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِندِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَن یَشَاءُ بِغَیرِْ حِسَابٍ(37)
[3]. آل عمران،42:" وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلی‌ نِساءِ الْعالَمین‌"
[4]. بقره ،158:" وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ شاکِرٌ عَلیم"
منبع: www.islamquest.net