چند حدیث پیرامون اهمیت تاریخ و تاریخ نویسی با متن عربی حدیث و منبع آن بنویسید.

پاسخ اجمالی:
در باره تاریخ و اهمیت مطالعه آن و تفکر در حالات گذشتگان، در آیات و روایات فراوان سفارش شده است؛ چرا که مطالعه و تفکر در تاریخ و سرگذشت پیشینیان باعث عبرت و درس گرفتن از راه و رسم آنان برای ترسیم برنامه های آینده خواهد بود. این موضوع به ویژه در سخنان امام علی (ع) برجستگی خاصی دارد. از این رو در این مقال به بیان چند حدیث از آن حضرت می پردازیم.
1. علی (ع) در نامه تاریخیش به امام حسن ضمن سفارش به مسائلی در باره اهمیت تاریخ چنین می فرماید: "فرزندم! من هر چند عمر پیشینیان را یک جا نداشته‌ام، ولی در اعمال آنها نظر افکندم، در اخبارشان اندیشه نمودم، و در آثارشان به سیر و سیاحت پرداختم، آن چنان که گویی همچون یکی از آنها شدم، بلکه گویی من به خاطر آنچه از تجربیات تاریخ آنان دریافته‌ام با اولین و آخرین آنها عمر کرده‌ام"!.
2. حضرتش در جای دیگر می فرماید: برای امور واقع نشده به آنچه واقع شده است استدلال نما و با مطالعه قضایای تحقّق یافته، حوادث یافت نشده را پیش‌بینی کن؛ زیرا امور جهان، همانند یک دیگرند، از آن اشخاص نباش که موعظه سودش ندهد، مگر توأم با آزار و رنج باشد؛ زیرا انسان عاقل باید از راه آموزش و فکر، پند پذیرد، این بهائم هستند که جز با کتک، فرمان نمی‌برند.

پاسخ تفصیلی:
در باره تاریخ و اهمیت مطالعه آن و تفکر در حالات گذشتگان، در آیات و روایات فراوان سفارش شده است؛چراکه مطالعه و تفکر در تاریخ و سرگذشت پیشینیان باعث عبرت و درس گرفتن از راه و رسم آنان برای ترسیم برنامه های آینده خواهد بود. این موضوع به ویژه در سخنان امام علی (ع) برجستگی خاصی دارد. از این رو در این مقال به بیان دو حدیث از آن حضرت می پردازیم.
1. علی (ع) در نامه تاریخیش به امام حسن ضمن سفارش به مسائلی در باره اهمیت تاریخ چنین می فرماید: أَیْ بُنَیَّ إِنِّی وَ إِنْ لَمْ أَکُنْ عُمِّرْتُ عُمُرَ مَنْ کَانَ قَبْلِی فَقَدْ نَظَرْتُ فِی أَعْمَالِهِمْ وَ فَکَّرْتُ فِی أَخْبَارِهِمْ وَ سِرْتُ فِی آثَارِهِمْ حَتَّی عُدْتُ کَأَحَدِهِمْ بَلْ کَأَنِّی بِمَا انْتَهَی إِلَیَّ مِنْ أُمُورِهِمْ قَدْ عُمِّرْتُ مَعَ أَوَّلِهِمْ إِلَی آخِرِهِم‌؛[1] فرزندم! من هر چند عمر پیشینیان را یک جا نداشته‌ام، ولی در اعمال آنها نظر افکندم، در اخبارشان اندیشه نمودم، و در آثارشان به سیر و سیاحت پرداختم، آن چنان که گویی همچون یکی از آنها شدم، بلکه گویی من به خاطر آنچه از تجربیات تاریخ آنان دریافته‌ام با اولین و آخرین آنها عمر کرده‌ام"!.
2. من لم یعتبر بغیره لم یستظهر لنفسه، کسی که از تاریخ دیگران پند نگیرد و تجربه نیاموزد در برنامه زندگی خود پشتیبانی نگرفته است.
3. من لم یعتبر بتصاریف الأیام لم ینزجر بالملام، هر کس به تغیّرات روزگار عبرت نگیرد به ملامت بازداشته نمی شود.
4. من لم یتعظ بالناس وعظ الله بالناس به، هر کس از مردم پند نگیرد خدا به وسیله مردم به او پند می دهد.
5. من لم یعتبر بغیر [بعبر] الدنیا و صروفها لم تنجع فیه المواعظ، هر کس به حوادث دنیا و تغیّرهای آن عبرت نگیرد در او موعظه‌ها سود نمی دهد.
6. لا فکر لمن لا اعتبار له، برای کسی عبرت گرفتن نیست برای او فکری نیست؛ یعنی از چیزها به چیزهای دیگر پی نمی برد.[2]
7. وَ مَنِ اعْتَبَرَ أَبْصَرَ وَ مَنْ أَبْصَرَ فَهِمَ وَ مَنْ فَهِمَ عَلِم‌، علی (ع) فرموده است: هر کس از وقایع گذشتگان عبرت بگیرد بینا می‌شود، کسی که بصیرت و بینائی پیدا کرد می‌فهمد، و آن کس که فهمید عالم می‌شود.[3]
9. استدلّ علی ما لم یکن بما قد کان، فإنّ الأمور أشباه، و لا تکوننّ ممّن لا تنفعه العظة إلّا إذا بالغت فی إیلامه، فإنّ العاقل یتّعظ بالآداب، و البهائم لا تتّعظ إلّا بالضّرب. اطرح عنک و اردات الهموم بعزائم الصّبر و حسن الیقین.[4]
امام علی (ع) به فرزندش حضرت مجتبی (ع) فرموده است: برای امور واقع نشده به آنچه واقع شده است استدلال نما و با مطالعه قضایای تحقّق یافته، حوادث یافت نشده را پیش‌بینی کن؛ زیرا امور جهان، همانند یک دیگرند، از آن اشخاص نباش که موعظه سودش ندهد، مگر توأم با آزار و رنج باشد؛ زیرا انسان عاقل باید از راه آموزش و فکر، پند بپذیرد، این بهائم هستند که جز با کتک، فرمان نمی‌برند.

پی نوشتها:
[1] نهج البلاغه نامه 31، ترجمه ‌گویا و شرح ‌فشرده‌ای ‌بر نهج‌ البلاغه، ج 3، ص 59.
[2] تمیمی آمدی، عبد الواحد ، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 473، دفتر تبلیغات، قم، چاپ اول، 1366 ه ش.
[3] نهج البلاغه، نامه 208.
[4] نهج البلاغه، نامه 467.
منبع: www.islamquest.net