در آیه 219 سوره بقره، سود و زیان های شراب و قمار با هم مقایسه شده و برتری زیان ها و گناه سنگین آنها بر منافعشان، به صراحت و روشنی بیان شده است.
منظور از سودها و منافع پراکنده، گذرا و محدودی که شراب و قمار برای مردم دارد، و این آیه با تعبیر "و منافع للناس"، به آنها اشاره نموده، می تواند سودهای مادی که از راه فروش شراب به دست می آید باشد، یا منافع خیالی که به سبب تخدیر حاصل از مستی شراب و غفلت از غم و غصه ها باشد.[1] شاید از قبیل تأثیر شراب در تسکین بعضی بیماری ها باشد؛ نظیر تسهیل هضم، تکثیر ادرار، تقویت شهوت، پدید آوردن بی باکی در میدان جنگ و ستیزه، و یا محبت و نشاط گذرا، یا باز شدن دست می گسار و قمار باز به بخشش مورد نظر باشد. از اینها گذشته، آنچه از نظر عامه مردم سود پنداشته شده، و همین از قدیم، منشأ و سبب شیوع شراب و قمار گردیده، همان انصراف از دردهای درونی، حوادث و گریز از واقعیات زندگی و تسکین موقت است. مردمی که نه چون حیوانات فاقد درک اند، و نه چون انسان مترقی درک برتر و ایمان و هدفی دارند و معنای زندگی را نفهمیده‌اند، ناچار باید همین شعله دود آلود و بی فروغ خرد و اندیشه را یکسر خاموش کنند و خود را به مرتبه دیگر حیوانات تنزل دهند و به لانه و پناهگاه های خیالی روی آورند.[2]
این منافع، در برابر زیان های فوق العاده اخلاقی، اجتماعی و بهداشتی آن بسیار ناچیز است. بنابر این، هیچ انسان عاقلی برای آن سود کم به این همه زیان تن در نمی‌دهد. گناهی که در آنها است زیادتر از منافع آنها بوده؛ زیرا استفاده‌های آنها محدود ولی گناه آنها موجب غضب پروردگار عالم می گردد، در صورتی که در برابر آن، نفع ناچیز و محدودی به دست آمده است.[3]
پی نوشتها:
[1] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 2، ص 119، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش.
[2] طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، ج 2، ص 125، شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ چهارم، 1362 ش.
[3] برای آگاهی بیشتر در این باره، ر. ک: پرتوی از قرآن، ج 2، ص 125؛ تفسیر نمونه، ج 2، ص 119؛ حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، ج 1، ص 338، دارالفکر، بیروت، بی تا؛ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق و مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 2، ص 557، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372 ش.
منبع: www.islamquest.net
