(قدر) معانی متعددی دارد؛ مانند:1. قدرت،2. تقدیر و اندازه گیری،[1] 3. تنگ گرفتن،[2] 4. آنچه را که خداوند برای بندگان در نظر گرفته و معین و حتمی نموده،[3] 5. مساوی بودن یک چیز با چیز دیگر بدون کم و زیاد بودن،[4] 6. به معنای بیان مقدار و کمیت یک چیز، چه در محسوس و چه در غیر محسوس؛ مثل عظمت و بزرگی یک چیز.[5] شب قدر کدام شب است؟ عالمان و دانشمندان مسلمان در اینکه چه شبی از شبهای ماه رمضان، شب قدر است اختلاف دیدگاه دارند.[6] آنچه موافق با سنت پیامبر گرامی اسلام(ص) و روایات امامان معصوم(ع) و گفتار دانشمندان و مفسران بزرگ اسلامی است، این است که شب قدر در دهه آخر ماه رمضان قرار دارد.[7] طبق نقل، یکی از شبهای نوزدهم، بیست و یکم، و بیست و سوم است.[8] در بین این سه شب نیز شب بیست و سوم احتمالش بیشتر است.[9] امام صادق(ع) فرمود: شب نوزدهم شب تقدیر است و شب بیست و یکم شب بستن و تعیین و اِحکام، است و شب بیست و سوم شب حتمی شدن و امضای آن است.[10] عدهای نیز میگویند شب اوّل ماه رمضان، شب قدر است.[11] برخی دیگر هم برآنند که شب هفدهم ماه رمضان است.[12] فضایل شب قدر 1. شب قدر، شب نازل شدن دفعی و یکجای قرآن در بیت المعمور است که به طور تدریجی طی 23 سال بر قلب نازنین پیامبر گرامی اسلام(ص)نازل شده است.[13] 2. عبادت و کارهای نیک، در آن شب، بهتر است از عبادت و کاهای نیک در هزار ماه که دارای شب قدر نباشد.[14] 3. شب نزول و پایین آمدن فرشتگان خداوند خصوصاً بزرگترین فرشته[15] خداوند، به زمین است.[16] 4. شب تقدیر و سرنوشت یک سال انسان است. خدای تعالی در آن شب حوادث یک سال یعنی از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر می‌کند، زندگی، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و چیزهایی دیگر از این قبیل را مقدر می‌سازد که فرشتگان به امر پروردگار، آن را انجام می دهند.[17] 5. در این شب، درهای جهنم بسته میشود و درهای بهشت، گشوده میشود.[18] 6. شیطان در این شب بیرون نمیآید تا صبح آن طلوع کند.[19] درهای آسمان و رحمت الاهی بر روی بندگانش گشوده میشود و شب قبولی اعمال است.[20] پی نوشتها: [1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 5، ص 246، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1371 ش. [2]. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج 3، ص 447، کتابفروشی مرتضوی، تهران، 1375 ش. [3]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 5، ص 74، دار صادر، بیروت،1414 ق. [4]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج 5، ص 112، انتشارات هجرت، قم، چاپ دوم، 1410 ق. [5]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 658، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412 ق. [6]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 785 – 789، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372 ش. [7]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی‌، دعائم الإسلام،‌ محقق، مصحح، فیضی، آصف،‌ ج 1، ص 282، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، چاپ دوم، 1385 ق. [8]. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه،‌ محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 160، دفتر انتشارات اسلامی‌، قم، چاپ دوم، 1413 ق.‌ [9]. من لا یحضره الفقیه، ج ‌2، ص 160- 161. [10]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، غفاری، علی اکبر و آخوندی، محمد، ج 4، ص 158 - 159، دار الکتب الإسلامیة، تهران‌، چاپ چهارم، 1407 ق. [11]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 785 – 786. [12]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 785 – 786. [13]. إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فیِ لَیْلَةِ الْقَدْر. ما آن [قرآن‌] را در شب قدر نازل کردیم؛ قدر، 1؛ من لا یحضره الفقیه، ج ‌2، ص 159؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی،‌ محقق، مصحح، موسوی جزائری، طیّب‌، ج 2، ص 431، دار الکتاب، قم، چاپ سوّم، 1404 ق. [14]. (لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیرٌ مِّنْ أَلْفِ شهَر)؛ شب قدر بهتر از هزار ماه است. قدر، 3؛ من لا یحضره الفقیه، ج‌2 ، ص 158. [15]. روح. [16]. (تَنزَّلُ الْمَلَئکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن کلُ‌ِّ أَمْر)؛ فرشتگان و (روح) در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر) هر کاری نازل می‌شوند. قدر، 4. [17]. (تَنزَّلُ الْمَلَئکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن کلُ‌ِّ أَمْر. قدر، 4؛ من لا یحضره الفقیه، ج‌2، ص 158- 159. [18]. ابن بابویه، محمد بن علی‌، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال،‌ ص 67، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406 ق. [19] در این باره، ر. ک: islamquest.net/fa/archive/question/fa22537. [20] . من لا یحضره الفقیه، ج ‌2، ص 160. منبع: www.islamquest.net
(قدر) معانی متعددی دارد؛ مانند:1. قدرت،2. تقدیر و اندازه گیری،[1] 3. تنگ گرفتن،[2] 4. آنچه را که خداوند برای بندگان در نظر گرفته و معین و حتمی نموده،[3] 5. مساوی بودن یک چیز با چیز دیگر بدون کم و زیاد بودن،[4] 6. به معنای بیان مقدار و کمیت یک چیز، چه در محسوس و چه در غیر محسوس؛ مثل عظمت و بزرگی یک چیز.[5]
شب قدر کدام شب است؟
عالمان و دانشمندان مسلمان در اینکه چه شبی از شبهای ماه رمضان، شب قدر است اختلاف دیدگاه دارند.[6] آنچه موافق با سنت پیامبر گرامی اسلام(ص) و روایات امامان معصوم(ع) و گفتار دانشمندان و مفسران بزرگ اسلامی است، این است که شب قدر در دهه آخر ماه رمضان قرار دارد.[7] طبق نقل، یکی از شبهای نوزدهم، بیست و یکم، و بیست و سوم است.[8] در بین این سه شب نیز شب بیست و سوم احتمالش بیشتر است.[9]
امام صادق(ع) فرمود: شب نوزدهم شب تقدیر است و شب بیست و یکم شب بستن و تعیین و اِحکام، است و شب بیست و سوم شب حتمی شدن و امضای آن است.[10]
عدهای نیز میگویند شب اوّل ماه رمضان، شب قدر است.[11] برخی دیگر هم برآنند که شب هفدهم ماه رمضان است.[12]
فضایل شب قدر
1. شب قدر، شب نازل شدن دفعی و یکجای قرآن در بیت المعمور است که به طور تدریجی طی 23 سال بر قلب نازنین پیامبر گرامی اسلام(ص)نازل شده است.[13]
2. عبادت و کارهای نیک، در آن شب، بهتر است از عبادت و کاهای نیک در هزار ماه که دارای شب قدر نباشد.[14]
3. شب نزول و پایین آمدن فرشتگان خداوند خصوصاً بزرگترین فرشته[15] خداوند، به زمین است.[16]
4. شب تقدیر و سرنوشت یک سال انسان است. خدای تعالی در آن شب حوادث یک سال یعنی از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر میکند، زندگی، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و چیزهایی دیگر از این قبیل را مقدر میسازد که فرشتگان به امر پروردگار، آن را انجام می دهند.[17]
5. در این شب، درهای جهنم بسته میشود و درهای بهشت، گشوده میشود.[18]
6. شیطان در این شب بیرون نمیآید تا صبح آن طلوع کند.[19] درهای آسمان و رحمت الاهی بر روی بندگانش گشوده میشود و شب قبولی اعمال است.[20]
پی نوشتها:
[1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 5، ص 246، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1371 ش.
[2]. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج 3، ص 447، کتابفروشی مرتضوی، تهران، 1375 ش.
[3]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 5، ص 74، دار صادر، بیروت،1414 ق.
[4]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج 5، ص 112، انتشارات هجرت، قم، چاپ دوم، 1410 ق.
[5]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 658، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412 ق.
[6]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 785 – 789، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372 ش.
[7]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام، محقق، مصحح، فیضی، آصف، ج 1، ص 282، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، چاپ دوم، 1385 ق.
[8]. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 160، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413 ق.
[9]. من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 160- 161.
[10]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، غفاری، علی اکبر و آخوندی، محمد، ج 4، ص 158 - 159، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.
[11]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 785 – 786.
[12]. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 785 – 786.
[13]. إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فیِ لَیْلَةِ الْقَدْر. ما آن [قرآن] را در شب قدر نازل کردیم؛ قدر، 1؛ من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 159؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، طیّب، ج 2، ص 431، دار الکتاب، قم، چاپ سوّم، 1404 ق.
[14]. (لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیرٌ مِّنْ أَلْفِ شهَر)؛ شب قدر بهتر از هزار ماه است. قدر، 3؛ من لا یحضره الفقیه، ج2 ، ص 158.
[15]. روح.
[16]. (تَنزَّلُ الْمَلَئکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن کلُِّ أَمْر)؛ فرشتگان و (روح) در آن شب به اذن پروردگارشان برای (تقدیر) هر کاری نازل میشوند. قدر، 4.
[17]. (تَنزَّلُ الْمَلَئکَةُ وَ الرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن کلُِّ أَمْر. قدر، 4؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص 158- 159.
[18]. ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 67، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406 ق.
[19] در این باره، ر. ک: islamquest.net/fa/archive/question/fa22537.
[20] . من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 160.
منبع: www.islamquest.net
- [سایر] لطفاً تعدادی از فضایل شب قدر را نام ببرید؟
- [سایر] لطفاً تعدادی از فضایل شب قدر را نام ببرید؟
- [سایر] لطفاً تعدادی از فضایل شب قدر را نام ببرید؟
- [سایر] لطفا در مورد آثار و فضایل نماز شب برایم بنویسید.
- [سایر] شب قدر کدام شب است؟
- [سایر] آیا لیلة القدر متعدد است؟ و آیا روز هم جزو شب قدر است؟
- [سایر] آیا لیلة القدر متعدد است؟ و آیا روز هم جزو شب قدر است؟
- [سایر] آیا لیلة القدر متعدد است؟ و آیا روز هم جزو شب قدر است؟
- [سایر] اهمیت شب قدر چیست؟
- [سایر] (لیلة القدر) کدام شب از سال است؟ با توجه به اختلاف تقویم در کشورها، آیا ممکن است چند شب قدر وجود داشته باشد؟
- [آیت الله مظاهری] مستحب است در شب اوّل قبر، دو رکعت نماز وحشت برای میّت بخوانند و دستور آن این است که در رکعت اوّل بعد از حمد یک مرتبه آیة الکرسی و در رکعت دوّم بعد از حمد ده مرتبه سوره قدر بخوانند.
- [آیت الله مظاهری] اگر انکار فضیلتی از فضائل و خوبیها کند نظیر اینکه بگوید فلانی مجتهد نیست یا عادل نیست یا با انصاف نیست، چنانچه آن انکار فضیلت موجب تنقیص و شکستن شخصیّت او شود، غیبت و حرام است. صفحه 415
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مقداری از آب کُر یخ ببندد و باقی آن به قدر کُر نباشد، چنان چه نجاست به آن برسد نجس می شود، و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است.
- [آیت الله بروجردی] اگر مقداری از آب کر یخ ببندد و باقی آن به قدر کر نباشد، چنانچه نجاست به آن برسد نجس میشود و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است.
- [آیت الله بهجت] اگر مقداری از آب کر یخ ببندد و باقی آن به قدر کر نباشد، چنانچه نجاست به آن برسد نجس میشود، و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است.
- [آیت الله سبحانی] اگر مقداری از آب کر یخ ببندد و باقی آن به قدر کر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس می شود، و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است.
- [آیت الله اردبیلی] نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده میشود و وقت آن از61 آخر شب شروع میشود و اگر نافله شب را به جا آورد، میتواند نافله صبح را متّصل به نافله شب پس از نیمه شب بخواند و اگر از کسانی باشد که تقدیم نافله شب بر نیمه شب برای آنان جایز است، میتواند نافله صبح را همراه نافله شب قبل از نیمه شب بجا آورد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اول ان که تهیه اب به قدر وضو یا غسل ممکن نباشد
- [آیت الله علوی گرگانی] از یازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن باید به نیّت نافله شب ودو رکعت آن به نیّت نماز شفع ویک رکعت آن به نیّت نماز وتر خوانده شود، ودستور کامل نافله شب در کتابهای دعا گفته شده است.
- [آیت الله اردبیلی] از یازده رکعت نافله شب، هشت رکعت آن باید به نیّت نافله شب، دو رکعت به نیّت نماز شَفْع و یک رکعت به نیّت نماز وَتْر خوانده شود. دستور کامل نافله شب در کتابهای ادعیه گفته شده است.