لطفا در مورد آثار و فضایل نماز شب برایم بنویسید.

از آیات قرآن و روایات استفاده می شود که نماز شب از مستحبّاتی است که فضایل بی شماری داشته و آثار عمیق و گسترده ای در روح و روان و همچنین اعمال و دنیا و آخرت انسان دارد از جمله:
رسیدن به مقام شفاعت
در قرآن به پیامبر صلی الله علیه و آله خطاب شده است:
(وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً)1؛ (و پاسی از شب را (از خواب برخیز، و) قرآن (و نماز) بخوان! این یک وظیفه اضافی برای توست؛ امید است پروردگارت تو را به مقام بلند محمود (مقام شفاعت شده) برساند).
نماز شب بهترین ابزار رفع مشکلات زندگی
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: (أَیُّهَا النَّاسُ مَا مِنْ عَبْدٍ إِلاَّ وَ هُوَ یُضْرَبُ عَلَیْهِ بِحَزَائِمَ مَعْقُودَةٍ فَإِذَا ذَهَبَ ثُلُثَا اللَّیْلِ وَ بَقِیَ ثُلُثُهُ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ لَهُ قُمْ فَاذْکُرِ اللَّهَ فَقَدْ دَنَا الصُّبْحُ- قَالَ فَإِنْ هُوَ تَحَرَّکَ وَ ذَکَرَ اللَّهَ انْحَلَّتْ عَنْهُ عُقْدَةٌ وَ إِنْ هُوَ قَامَ فَتَوَضَّأَ وَ دَخَلَ فِی الصَّلاَةِ انْحَلَّتْ عَنْهُ الْعُقَدُ کُلُّهُنَّ فَیُصْبِحُ حِینَ یُصْبِحُ قَرِیرَ الْعَیْن)2؛ (ای مردم! هیچ کس از شما نیست مگر این که مشکلات همچون کمربندی او را محاصره کرده است. پس زمانی که دو سوّم از شب گذشت (و یک سوّم آن باقی ماند) ملکی بر او وارد می شود و به او می گوید: برخیز و ذکر خداوند بگوی که صبح نزدیک است اگر او حرکت کرد و ذکر خداوند گفت، یک گره از گرفتاری هایش گشوده خواهد شد و اگر او برخاست و وضو گرفت و به نماز ایستاد، تمامی گره های گرفتاری از او گشوده می شود و صبحگاهان شادمان و با روشنی چشم از خواب بر می خیزد).
بخشش گناهان روز انسان
در حدیثی حضرت صادق علیه السلام در تفسیر آیه مبارکه (إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئات)3 فرمود: (صَلاَةُ اللَّیْلِ تَذْهَبُ بِذُنُوبِ النَّهَارِ)4؛ (نماز شب گناهان روز را پاک می کند).
زیبایی چهره
در حدیثی از امام زین العابدین علیه السلام پرسیدند: (مَا بَالُ الْمُتَهَجِّدِینَ بِاللَّیْلِ مِنْ أَحْسَنِ النَّاسِ وَجْهاً قَالَ لِأَنَّهُمْ خَلُّوا بِرَبِّهِمْ فَکَسَاهُمُ اللَّهُ مِنْ نُورِه)5؛ (چرا چهره و صورت شب زنده ترین این چنین زیبا است؟ فرمود: چون آنان با پروردگار خویش خلوت کرده اند و خداوند به آنها جامه ای از نور خویش پوشانده است).
به دنبال داشتن دوستی خداوند متعال
جابربن عبداللّه انصاری می گوید: شنیدم رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمود: (مَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلاً إِلاَّ لاِءِطْعَامِهِ الطَّعَامَ- وَ صَلاَتِهِ بِاللَّیْلِ وَ النَّاسُ نِیَام)6؛ (خداوند ابراهیم را دوست خود قرار نداد مگر به این خاطر که سفره اش باز بود و هنگامی که مردم در خواب بودند به نماز می ایستاد).
سلامتی بدن و زیاد شدن روزی
در روایتی آمده است: (نماز شب باعث شرف و آبروی مؤمن، سلامت بدن، کفاره گناهان، برطرف کننده وحشت قبر، سفید شدن صورت و نورانی شدن آن و زیاد شدن رزق می شود).
نجات از وحشت قبر
امام باقر علیه السلام می فرماید: (صَلِّ رَکْعَتَیْنِ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ لِوَحْشَةِ الْقُبُور)7؛ (برای نجات از وحشت قبر، دو رکعت نماز در دل شب بخوان).
کسب هیبت و ابهّت با نماز شب
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: (ان الله سبحانه وضع خمسة فی خمسة: العز فی الطاعة، والذل فی المعصیة و الحکمة فی جوف البطن و الهیبة فی صلاة اللیل و الغنا فی القناعة)8؛ (خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است: عزّت را در بندگی، ذلّت را در معصیت، حکمت را در کم خوردن و خالی بودن شکم، هیبت و ابهّت را در روی آوردن به نماز شب و ثروتمندی و بی نیازی را در قناعت.
طولانی شدن عمر
ثامن الحجج علی ابن موسی الرضا علیه السلام فرموده اند: (عَلَیْکُمْ بِصَلاَةِ اللَّیْلِ فَمَا مِنْ عَبْدٍ مُؤمِنٍ یَقُومُ آخِرَ اللَّیْلِ فَیُصَلِّی ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ وَ رَکْعَتَیِ الشَّفْعِ وَ رَکْعَةَ الْوَتْرِ وَ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ فِی قُنُوتِهِ سَبْعِینَ مَرَّةً إِلاَّ أُجِیرَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ مِنْ عَذَابِ النَّارِ وَ مُدَّ لَهُ فِی عُمُرِهِ وَ وُسِّعَ عَلَیْهِ فِی مَعِیشَتِهِ)9؛ (بر شما باد به نماز شب، زیرا هر بنده ای که در آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب، و دو رکعت نماز شفع، و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن، هفتاد بار استغفار کند خداوند او را از عذاب قبر و آتش در امان دارد و عمر او را طولانی کرده و به زندگی او گشایش خواهد داد).
رفع غم اندوه و گرفتاری های مالی
عن الصادق علیه السلام: (صَلاَةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُطَیِّبُ الرِّیحَ وَ تُدِرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِی الدَّیْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَر)10؛ (نمازشب باعث زیبایی سیما و نیکویی اخلاق و خوشبویی بدن و فراوانی رزق و مایه ادای قرض ها و از بین رفتن اندوه و تقویت نور چشم است).
کسب جایگاه مخصوص در بهشت
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله فرمود: (إِنَّ فِی الْجَنَّةِ غُرَفاً یُرَی ظَاهِرُهَا مِنْ بَاطِنِهَا وَ بَاطِنُهَا مِنْ ظَاهِرِهَا یَسْکُنُهَا مِنْ أُمَّتِی مَنْ أَطَابَ الْکَلاَمَ وَ أَطْعَمَ الطَّعَامَ وَ أَفْشَی السَّلاَمَ وَ صَلَّی بِاللَّیْلِ وَ النَّاسُ نِیَام)11؛ (در بهشت غرفه هایی است که داخل آن از بیرون و بیرون آن از درون نمایان است و در آن افرادی از امّت من اسکان می یابند که سخن شایسته بر زبان می آورند و به اطعام طعام می پردازند و سلام را در میان مردم گسترش می دهند و همیشه روزه دارند و شب هنگام که همگان در خوابند، به نماز بر می خیزند)12.
گریان نبودن در قیامت
امام صادق علیه السلام می فرماید: (کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلاَّ ثَلاَثَةً عَیْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ سَهِرَتْ فِی طَاعَةِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ بَکَتْ فِی جَوْفِ اللَّیْلِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّه)13؛ (در قیامت همه چشم ها گریان است مگر سه چشم: چشمی که از (دین و نظر به) آنچه خداوند حرام کرده بر هم نهاده شود؛ چشمی که در شب جهت عبادت بیدار بماند؛ چشمی که در دل شب از خوف خدا بگرید).
علاوه بر تمامی فواید روحی و جسمی که نماز شب مانند دیگر نمازها دارد، زمان بندی این نماز به گونه ای است که متناسب با تمامی شرایط فیزیولوژی بدن تنظیم گردیده، و اگر چنان چه یک فرد به توصیه های رسول خدا صلی الله علیه و آله عمل نماید و شب ها زود بخوابد و قبل از طلوع فجر بیدار شود بهترین بهره را از خواب برده و مفیدترین شرایط را برای سلامتی بدن خود فراهم می سازد و آفات فراوانی را از جسم و جان خود دفع می نماید که برخی از آنها از قرار ذیل می باشد:
آرامش عضلانی
دانش پزشکی امروزه به اثبات رسانده که اگر شخصی در ساعت حدود 10 شب بخوابد و حدود نیم ساعت قبل از اذان صبح بیدار شود (یعنی حدود 7 ساعت بخوابد) در ساعت حدود یک بامداد در بدن او برخی مواد شیمیایی شبیه (مورفین) ترشح می شوند (این مواد به عنوان گروهی (اندروفین ها) و (آنگفالین ها) نامگذاری شده اند) و اثر مستقیمی بر قسمت های مختلف بدن از جمله عضلات اسکلتی دارند و در طول روز پس از آن، منجر به آرامش و راحتی عضلانی برای فرد می شوند. برخلاف زمانی که انسان بیشتر یا کمتر از این مقدار بخوابد در این صورت این مواد کمتر ترشح شده و انسان از آرامش و استراحت عضلانی به اندازه کافی بهره مند نمی شود.14
کاهش عوارض قلبی
بررسی های علمی نشان می دهد که سکته قلبی غالبا در ساعات اوّلیه صبح رخ می دهد در مقاله ای که در نشریه پزشکی (لانست)، (Lancet) در تاریخ 28 اکتبر 1988م به چاپ رسیده آمده است: (از ساعت 2 الی 4 بعد از نیمه شب فشار خون به پایین ترین حد خود می رسد که این امر ابتلا به سکته قلبی را در این ساعات افزایش می دهد بنابراین بیدار شدن در این ساعات (یعنی اواخر شب) و اقامه نماز شب از سکته قلبی و دیگر عوارض و بیماری های قلبی جلوگیری می نمایند.
علاوه بر این که در خواب طولانی و مستمر انسان در معرض ابتلا به دیگر بیماری های قلبی به خصوص بیماری (تصلب شرایین) قرار می گیرد که سحرخیزی از خواب طولانی و پیوسته جلوگیری و به دنبال آن دچار این گونه امراض نمی گردد.15
پی نوشت:
1. اسراء 17، آیه 79.
2. أمالی، المفید، ص 189.
3. هود 11، آیه 114 ؛ (بی شک کارهای نیک، کارهای بد را پاکسازی می کند).
4. بحارالأنوار، ج 84، ص 143.
5. بحارالأنوار، ج 84، ص 159.
6. بحارالأنوار، ج71، ص 384.
7. بحارالأنوار، ج 75، ص 448.
8. إرشاد القلوب إلی الصواب، ج1، ص 119.
9. مستدرک الوسائل، ج 6، ص 331.
10. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 42.
11. بحارالأنوار، ج66، ص 369.
12. نورالثقلین، ج 3، ص، 263.
13. الکافی، ج2، ص 482.
14. اسرار پزشکی نماز شب، محمود غفاری، شهاب الدین، دوّم، 1384ش، ص 63.
15. همان، ص 78.
منبع: www.porseman.org