نسبت به دیگر زنان، عفت پیشه باشید تا نسبت به همسرانتان عفت پیشه شود، آیا این سخن، عمومیت دارد؟

شرح پرسش:
امام صادق(ع) می‌فرمایند که نسبت به زنان دیگران عفت پیشه کنید تا به زنانتان عفت پیشه شود. بنده چند سوال در مورد این حدیث دارم. اول. این‌که عفت در این حدیث به چه معنا است؟ خیلی‌ها هستند که به نامحرم حتی نگاه هم نمی‌کنند! آیا کسی به ناموسشان نگاه هم نمی‌کند؟ دوم. گفتند نسبت به زنانتان عفت پیشه شود، منظور حضرت این است که اگر افراد جامعه عفیف بشوند، نسبت به همه زنان عفت پیشه می‌شود؟ سوم. اگر منظور این است که کسی که به زنان دیگران عفت پیشه کند، خداوند هم طوری مقدر می‌کند که به زن آن شخص عفت پیشه شود؟ به نظر شما در شرایط فساد، در نگاه افراد جامعه چنین چیزی ممکن است؟

پاسخ:
1. روایت مطرح شده در پرسش چنین است: (وَ قَالَ (ع‌) بَرُّوا آبَاءَکُمْ یَبَرَّکُمْ أَبْنَاؤُکُمْ وَ عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ النَّاسِ تَعِفَّ نِسَاؤُکُمْ)؛[1] امام صادق(ع) فرمود: با پدران خود به نیکی رفتار کنید تا فرزندانتان با شما به نیکی رفتار نمایند، و نسبت به زنان مردم به عفت و پاکی رفتار کنید تا دیگران با همسران و محارم شما عفت ورزند و پاک‌دامنی کنند.
2. معنای عفت در این‌جا روشن است؛ یعنی نباید با زنان نامحرم ارتباط نامشروع و نیز نسبت به آنان قصد و نگاه هوس آلود داشت.
3. این روایت ناظر به اثر وضعی اعمال انسان است؛ چرا که عالم هستی، عالم اسباب و مسببات است و آن‌گونه که تو با دیگران رفتار کردی با تو همان رفتار خواهد شد. به بیان دیگر، انسان نمی‌تواند نسبت به پدر خود بدرفتاری کند و یا با ناموس دیگران ارتباط نامشروع برقرار کند، آن‌گاه از خدا انتظار داشته باشد که فرزندانش به او نیکی کنند و یا ناموسش از تعرض و یا نگاه ناپاک دیگران در امان باشد! این انتظار نابجایی است. البته، این روایت نشانگر آن نیست که در همه موارد لزوماً انسان اثر وضعی اعمال خود را در همین دنیا دیده و یا هر آنکه به مصیبتی گرفتار شد، حتماً خودش همان مصیبت را بر سر دیگران درآورده است، بلکه معنای روایت، آن است که اگر فردی چنین اثری را ببیند، نباید به پیشگاه پروردگار گلایه کند و البته بسیار اتفاق خواهد افتاد که انسان نتیجه اعمال و رفتار ناشایست خویش را در همین دنیا با چشم خویش ببیند.
در روایت آمده است: در زمان داوود پیامبر(ع) زنی بود که مردی پیوسته مزاحم او می‌‌شد و از او درخواست عمل نامشروع می‌کرد، در حالی‌که زن امتناع می‌‌ورزید، اما او به زور او را مجبور می‌‌کرد، تا این‌که خداوند بر دل آن زن انداخت، و به آن مرد گفت هیچ‌گاه تو نزد من نمی‌آیی مگر این‌که مرد دیگری با همسرت ارتباط نامشروع دارد. مرد به سوی خانه خود رفت و مردی را در کنار همسر خود دید، او را نزد داوود(ع) آورد و شکایت کرد؛ گفت ای پیامبر خدا بلایی به سرم آمده که بر سر کسی نیامده است، پرسید آن چیست؟ مرد گفت: این شخص را در کنار همسرم در خانه‌‌ام یافتم. خداوند متعال به داوود وحی فرستاد به او بگو همان که تو خود در باره دیگران کردی به سرت آمد.[2]
4. در دنیای کنونی هرکس که برای خدا تقوا پیشه کند و از گناهان دوری نماید، خداوند نیز وعده داده که برای او راه خروجی از مشکلات و نابسامانی‌های جامعه فراهم آورد تا مفاسد اجتماعی دامن‌گیر او و خانواده‌اش نشود: (... مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً)؛[3] هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می‌‌کند.
این آیه تصریح به آن دارد که هر کس از گناهان بپرهیزد، پروردگار او را از خطر حوادث دنیا ایمن می‌کند.

پی نوشتها:
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‌5، ص 554، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. ابن بابویه، محمد بن علی‌، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‌4، ص 21- 22، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق.‌ (وَ فِی رِوَایَةِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی الْبِلَادِ قَالَ: کَانَتِ امْرَأَةٌ عَلَی عَهْدِ دَاوُدَ (ع) یَأْتِیهَا رَجُلٌ یَسْتَکْرِهُهَا عَلَی نَفْسِهَا فَأَلْقَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی قَلْبِهَا فَقَالَتْ لَهُ إِنَّکَ لَا تَأْتِینِی مَرَّةً إِلَّا وَ عِنْدَ أَهْلِکَ مَنْ یَأْتِیهِمْ قَالَ فَذَهَبَ إِلَی أَهْلِهِ فَوَجَدَ عِنْدَ أَهْلِهِ رَجُلًا فَأَتَی بِهِ دَاوُدَ (ع) فَقَالَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ أُتِیَ إِلَیَّ مَا لَمْ یُؤْتَ إِلَی أَحَدٍ قَالَ وَ مَا ذَاکَ قَالَ وَجَدْتُ هَذَا الرَّجُلَ عِنْدَ أَهْلِی فَأَوْحَی اللَّهُ تَعَالَی إِلَی دَاوُدَ (ع) قُلْ لَهُ کَمَا تَدِینُ تُدَانُ).
[3]. طلاق، 2.
منبع: www.islamquest.net