مکر
مکر معادل نیرنگ و فریب در فارسی می‌باشد و به معنای تدبیر برای ضرر رساندن می‌باشد و در اصطلاح به معنای پیدا کردن راه‌هایی پنهان برای اذیت رساندن به مردمان است.
مکر خداوند به چه معنا است؟
شرح پرسش: آیه 53 سوره آل عمران می گوید: (یهود با خدا مکر کرد و خدا هم در مقابل به آنها مکر کرد و از همه کس خدا بهتر می تواند مکر کند.) آیا در این آیه خداوند با تفخر از مکاری خود سخن نمی راند؟ مگر مکر چیز بدی نیست. پاسخ: برای روشن شدن معنای این آیه باید دید منظور از" مکر الهی" چیست؟ "مکر" در لغت عرب با آنچه در فارسی امروز از آن می‌فهمیم تفاوت بسیار دارد؛ زیرا در فارسی امروز "مکر" به نقشه‌های شیطانی و زیان بخش گفته می‌شود، در حالی که در لغت عرب هر نوع چاره‌اندیشی را "مکر" می‌گویند در مفردات" راغب" می‌خوانیم: المکر صرف الغیر عما یقصده[1]: "مکر این است که کسی را از منظورش باز دارند" (اعم از اینکه منظورش خوب باشد یا بد). بر این اساس "مکر"در اصطلاح قرآن اختصاصی به نقشه‌های شیطانی و زیانبخش که در فارسی امروز در آن استعمال می‌شود ندارد، و هم در مورد نقشه‌های زیانبخش بکار می‌رود، و هم چاره‌اندیشی‌های خوب. به همین دلیل در قرآن مجید گاهی" ماکر" با کلمه" خیر" ذکر شده مانند:" وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرینَ[2] " (خداوند بهترین چاره‌جویان است) و گاهی"مکر" با کلمه "سیئ" آمده‌ است مانند: "وَ لا یَحیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلاَّ بِأَهْلِه‌[3] " (نقشه و اندیشه بد جز به صاحبش احاطه نخواهد کرد) منظور آیه مورد بحث که "مکر" را به خدا نسبت می‌دهد این است که دشمنان "مسیح" با طرحهای شیطانی خود می‌خواستند جلو این دعوت الهی را بگیرند، اما خداوند برای حفظ جان پیامبر خود و پیشرفت آیینش تدبیر کرد و نقشه‌های آنها نقش بر آب شد.[4] بنا بر این مکر همیشه و در همه جا بد نیست. هنگامی که این واژه در مورد خداوند بکار می‌رود به معنای خنثی کردن توطئه‌های زیانبار است، و هنگامی که درباره مفسدان بکار می‌رود به معنای جلوگیری از برنامه‌های اصلاحی است.[5] پی نوشت: [1]. المفردات فی غریب القرآن، ص: 772 [2]. آل عمران، 54 [3]. فاطر، 43 [4]. تفسیر نمونه، ج‌2، ص: 567 و566 [5]. تفسیر نمونه، ج‌15، ص: 498 منبع:islamquest.net
شرح پرسش: آیه 53 سوره آل عمران می گوید: (یهود با خدا مکر کرد و خدا هم در مقابل به آنها مکر کرد و از همه کس خدا بهتر می تواند مکر کند.) آیا در این آیه خداوند با تفخر از مکاری خود سخن نمی راند؟ مگر مکر چیز بدی نیست. پاسخ: برای روشن شدن معنای این آیه باید دید منظور از" مکر الهی" چیست؟ "مکر" در لغت عرب با آنچه در فارسی امروز از آن می‌فهمیم تفاوت بسیار دارد؛ زیرا در فارسی امروز "مکر" به نقشه‌های شیطانی و زیان بخش گفته می‌شود، در حالی که در لغت عرب هر نوع چاره‌اندیشی را "مکر" می‌گویند در مفردات" راغب" می‌خوانیم: المکر صرف الغیر عما یقصده[1]: "مکر این است که کسی را از منظورش باز دارند" (اعم از اینکه منظورش خوب باشد یا بد). بر این اساس "مکر"در اصطلاح قرآن اختصاصی به نقشه‌های شیطانی و زیانبخش که در فارسی امروز در آن استعمال می‌شود ندارد، و هم در مورد نقشه‌های زیانبخش بکار می‌رود، و هم چاره‌اندیشی‌های خوب. به همین دلیل در قرآن مجید گاهی" ماکر" با کلمه" خیر" ذکر شده مانند:" وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرینَ[2] " (خداوند بهترین چاره‌جویان است) و گاهی"مکر" با کلمه "سیئ" آمده‌ است مانند: "وَ لا یَحیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلاَّ بِأَهْلِه‌[3] " (نقشه و اندیشه بد جز به صاحبش احاطه نخواهد کرد) منظور آیه مورد بحث که "مکر" را به خدا نسبت می‌دهد این است که دشمنان "مسیح" با طرحهای شیطانی خود می‌خواستند جلو این دعوت الهی را بگیرند، اما خداوند برای حفظ جان پیامبر خود و پیشرفت آیینش تدبیر کرد و نقشه‌های آنها نقش بر آب شد.[4] بنا بر این مکر همیشه و در همه جا بد نیست. هنگامی که این واژه در مورد خداوند بکار می‌رود به معنای خنثی کردن توطئه‌های زیانبار است، و هنگامی که درباره مفسدان بکار می‌رود به معنای جلوگیری از برنامه‌های اصلاحی است.[5] پی نوشت: [1]. المفردات فی غریب القرآن، ص: 772 [2]. آل عمران، 54 [3]. فاطر، 43 [4]. تفسیر نمونه، ج‌2، ص: 567 و566 [5]. تفسیر نمونه، ج‌15، ص: 498 منبع:islamquest.net
عنوان سوال:
مکر خداوند به چه معنا است؟
پاسخ:
شرح پرسش:
آیه 53 سوره آل عمران می گوید: (یهود با خدا مکر کرد و خدا هم در مقابل به آنها مکر کرد و از همه کس خدا بهتر می تواند مکر کند.) آیا در این آیه خداوند با تفخر از مکاری خود سخن نمی راند؟ مگر مکر چیز بدی نیست.
پاسخ:
برای روشن شدن معنای این آیه باید دید منظور از" مکر الهی" چیست؟
"مکر" در لغت عرب با آنچه در فارسی امروز از آن می‌فهمیم تفاوت بسیار دارد؛ زیرا در فارسی امروز "مکر" به نقشه‌های شیطانی و زیان بخش گفته میشود، در حالی که در لغت عرب هر نوع چاره‌اندیشی را "مکر" می‌گویند در مفردات" راغب" می‌خوانیم: المکر صرف الغیر عما یقصده[1]: "مکر این است که کسی را از منظورش باز دارند" (اعم از اینکه منظورش خوب باشد یا بد).
بر این اساس "مکر"در اصطلاح قرآن اختصاصی به نقشه‌های شیطانی و زیانبخش که در فارسی امروز در آن استعمال میشود ندارد، و هم در مورد نقشه‌های زیانبخش بکار می‌رود، و هم چاره‌اندیشی‌های خوب. به همین دلیل در قرآن مجید گاهی" ماکر" با کلمه" خیر" ذکر شده مانند:" وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرینَ[2] " (خداوند بهترین چاره‌جویان است) و گاهی"مکر" با کلمه "سیئ" آمده است مانند: "وَ لا یَحیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلاَّ بِأَهْلِه[3] " (نقشه و اندیشه بد جز به صاحبش احاطه نخواهد کرد)
منظور آیه مورد بحث که "مکر" را به خدا نسبت می‌دهد این است که دشمنان "مسیح" با طرحهای شیطانی خود می‌خواستند جلو این دعوت الهی را بگیرند، اما خداوند برای حفظ جان پیامبر خود و پیشرفت آیینش تدبیر کرد و نقشه‌های آنها نقش بر آب شد.[4]
بنا بر این مکر همیشه و در همه جا بد نیست. هنگامی که این واژه در مورد خداوند بکار می‌رود به معنای خنثی کردن توطئه‌های زیانبار است، و هنگامی که درباره مفسدان بکار می‌رود به معنای جلوگیری از برنامه‌های اصلاحی است.[5]
پی نوشت:
[1]. المفردات فی غریب القرآن، ص: 772
[2]. آل عمران، 54
[3]. فاطر، 43
[4]. تفسیر نمونه، ج2، ص: 567 و566
[5]. تفسیر نمونه، ج15، ص: 498
منبع:islamquest.net
- [سایر] معنای مکر خدا چیست؟
- [سایر] معنای مکر خداوند چیست؟
- [سایر] معنای مکر خدا چیست؟
- [سایر] معنای مکر خدا چیست؟
- [سایر] معنای مکر خداوند در قرآن چیست؟
- [سایر] آیه 53 سوره آل عمران می گوید: (یهود با خدا مکر کرد و خدا هم در مقابل به آنها مکر کرد و از همه کس خدا بهتر می تواند مکر کند.) آیا در این آیه خداوند با تفخر از مکاری خود سخن نمی راند؟ مگر مکر چیز بدی نیست.
- [سایر] مکر خداوند به چه معنا است؟
- [سایر] با عرض سلام، آیا مکر شیطان ضعیف است یا مکر زنان؟ به نظرم کلا مکر شیطان به دلیل اینکه محاط بر زینت های دنیا به ویژه زنان است، کید شیطان هم ضعیف است، پس حیله ضعیف تر است، ولی در بعضی تفاسیر آمده است که مکر زنان بیشتر از شیطان است؛ چون خداوند درباره شیطان می فرماید: انّ کید الشیطان ضعیفاً،(سوره نساء آیه 76) و درباره زنان است: انّ کید کنّ عظیماً،(سوره یوسف آیه 28). بعد توجیه کرده بودند که چرا حیله زن بیشتر از شیطان است! ولی به نظرم مکر شیطان قوی تر از مکر زن است و اینکه در قرآن آمده مکر زن بیشتر از شیطان است، این طور نیست؛ چون خداوند نفرموده که مکر زنان عظیم است، این سخن عزیز مصر است.
- [سایر] معنای مکر در قرآن چیست؟
- [سایر] مکر زنان در سوره یوسف یعنی چه؟
- [آیت الله مظاهری] مکر و خدعه با کفّار غیرحربی (کفّاری که با مسلمانها در جنگ نیستند) جایز نیست و فرقی در صوری که ذکر شد بین مسلمان و کافر غیرحربی نیست و چنان‌که مکر و خدعه با مسلمانان از جهت اخوت و برادری بدتر از خدعه با کفّار است، مکر و خدعه با کفّار از جهتی صفحه 431 دیگر بدتر از خدعه با مسلمانان است و آن جهت، خدشهدار شدن صفا و پاکی و راستی و درستی اسلام و مسلمانان است، امّا مکر و خدعه با کافر حربی نظیر صهیونیستها در زمان ما که در حالت جنگ با اسلام و مسلمانها میباشند جایز، بلکه مکر و خدعه با آنها یک نوع حربه است که مسلمان باید داشته باشد.
- [آیت الله اردبیلی] بر مسلمانان لازم است روابط اجتماعی خود را از اموری همچون غیبت، تهمت، حسد، تکبّر، تجسّس، دروغ، تملّق، خدعه و مکر، رشوه، سوء ظن، فتنهانگیزی، خیانت، نفاق، استهزا، تضییع حقوق یکدیگر و ظلم و از هرگونه معصیت پاک گردانند.
- [آیت الله مظاهری] توبه مکر و خدعه اگر مربوط به اموال باشد علاوه بر توبه، باید حقّ دیگران را ادا کند و اگر مربوط به آبروی دیگران باشد و به گوش آنان رسیده باشد، باید از آنها رضایت بطلبد، و اگر هیچیک نباشد، صرف پشیمانی کافی است، ولی اگر بتواند جبران خسارت کند، مثل تبلیغ دین در جایی که تضییع دین نموده باشد و یا تعریف افرادی که با آنان خدعه و مکر نموده است و دعا و استغفار برای آنها، باید جبران کند. [1]. فاطر، 43.
- [آیت الله اردبیلی] در روایات اسلامی نسبت به (وفای به عهد و قراردادها) سفارش اکید شده است؛ از جمله در نهج البلاغه آمده است که حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام خطاب به مالک اشتر رحمهالله فرمودند: (.. و اگر با دشمنت پیمان نهادی و در ذمه خود او را امان دادی، به عهد خویش وفا کن و آنچه را بر ذمه داری ادا و خود را چون سپری برابر پیمانت بر پا، چه مردم بر هیچ چیز از واجبهای خدا چون بزرگ شمردن وفای به عهد سخت همداستان نباشند با همه هواهای گونهگون که دارند و رأیهای مخالف یکدیگر که در میان آرند.)(1) بنابر این کلّیّه تعهدات و قراردادهای منعقد شده بین اشخاص و حتّی بین دولتها یا میان آنها و اشخاص باید محترم شمرده شود و نقض یکطرفه آنها بدون مجوز شرعی و نیز اعمال مکر و خدعه جایز نیست. همچنین کلّیّه تعهدات دولت اسلامی با دولتهای کافر غیر حربی که در جهت مصلحت اسلام و مسلمانان منعقد شده باشد، محترم خواهد بود؛ ولی اگر قرارداد یا تعهدی بر اساس مکر و خدعه و =============================================================================== 1 نهجالبلاغه، ترجمه دکتر شهیدی، نامه 53،ص338 و 339. استعمارِ کشور اسلامی از سوی دولت استعمارگر تحمیل شده باشد، عمل به آن تعهد و قرارداد لازم نیست، بلکه در مواردی لغو آن واجب می‌باشد.
- [امام خمینی] نذر آن است که انسان ملتزم شود که کار خیری را برای خدا به جا آورد، یا کاری را که نکردن آن بهتر است برای خدا ترک نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] خاتمه هرچند هر گناهی بزرگ است چون عظمت و جلال و کبریای خداوند محدود به حدی نیست پس نافرمانی خداوند متعال هم با توجه به این که معصیت خداوند علی عظیم است بزرگ است و روایت شده نظر نکن به انچه معصیت کردی بلکه ببین چه کسی را معصیت کردی ولی در مقایسه گناهان به یکدیگر بعضی بزرگتر و عذاب ان شدیدتر است و بر برخی از گناهان به طور صریح یا ضمنی تهدید و وعید به عذاب و اتش شده و یا در روایات وارده از اهل بیت عصمت علیهم السلام از انها تعبیر به کبیره شده است و به مقتضای ایه کریمه ان تجتنبوا کبایر ما تنهون عنه نکفر عنکم سییاتکم اگر دوری کنید از گناهان کبیره ای که نهی شده اید از ان می پوشانیم از شما بدیها و سییات شما را اجتناب از انها موجب امرزش گناهان دیگر است و بعضی از فقهاء اعلی الله مقامهم انها را تا هفتاد و بعضی بیشتر از ان شمرده اند و قسمتی از انها که بیشتر مورد ابتلاست ذکر می شود شرک و کفر به خداوند متعال که با هیچ گناه کبیره ای قابل قیاس نیست یاس و ناامیدی از روح و رحمت خداوند متعال امن از مکر خداوند متعال قسم دروغ به خداوند متعال انکار انچه خداوند نازل فرموده است محاربه با اولیای خداوند متعال محاربه با خدا و رسول به قطع طریق و افساد در زمین حکم به غیر انچه خداوند نازل فرموده است دروغ بستن بر خدا و رسول و اوصیا منع از ذکر خداوند در مساجد و سعی در خراب کردن انها منع زکاتی که واجب است تخلف از جهاد واجب فرار از جنگ مسلمین با کفار اضلال گمراه کردن از راه خداوند متعال اصرار بر گناهان صغیره ترک عمدی نماز و سایر واجبات الهیه ریا اشتغال به لهو مانند غنا و تار زدن ولایت ظالم اعانه کمک کردن ظالم شکستن عهد و قسم تبذیر فاسد کردن مال و بیهوده خرج کردن ان اسراف شرب خمر سحر ظلم غنا عقوق والدین اذیت و بدرفتاری با پدر و مادر قطع رحم لواط زنا نسبت دادن زنا به زن محصنه قیادت جمع کردن بین مرد و زن به زنا یا دو مرد به لواط دزدی ربا خوردن سحت خوردن حرام مانند بهای خمر و اجرت زن زناکار و رشوه ای که حاکم برای حکم می گیرد کم فروشی غش مسلمین خوردن مال یتیم به ظلم شهادت دادن به ناحق کتمان شهادت اشاعه فاحشه و گناه بین مومنین فتنه سخن چینی کردن که موجب تفرقه بین مومنین شود ناسزا گفتن به مومن و اهانت به مومن و ذلیل کردن او بهتان بر مومن تهمت زدن به مومن غیبت و ان ذکر عیب مستور و پوشیده مومن در غیاب او است چه ان عیب را به گفتار بیان کند یا به رفتار بفهماند هرچند در اظهار عیب مومن قصد اهانت و هتک حیثیت نداشته باشد و اگر به قصد اهانت عیب مومن را اظهار نماید دو گناه مرتکب شده است
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که عقیده به وحدت وجود دارند یعنی می گویند در عالم هستی یک وجود بیش نیست و آن خداست و همه موجودات عین خدا هستند و کسانی که معتقدند خدا در انسان، یا موجود دیگری حلول کرده و با آن یکی شده، یا خدا را جسم بدانند احتیاط واجب، اجتناب از آنهاست.
- [آیت الله بهجت] کسی که نذر می‌کند باید به قصد قربت و نزدیک شدن به خداوند متعال نذر کند، بنابراین اگر برای خدا نذر نکند، صحیح نیست، بنابراین کافی است موقع نذر کردن بنابر اظهر بگوید: (لِلّهِ عَلَیَّ)، یعنی: (برای خداوند، به عهده من باشد که فلان کار را انجام بدهم)، و اگر کسی که عربی نمیداند ترجمه آن را به هر زبانی بگوید کافی است.
- [آیت الله علوی گرگانی] احکام نذر آن است که انسان بر خود واجب کند که کار خیری را برای خدا بجا آورد، یا کاری را که نکردن آن بهتر است برای خدا ترکنماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] سجده کردن برای غیر خداوند متعال حرام می‌باشد و بعضی از مردم که مقابل قبر امامان پیشانی را به زمین میگذارند، اگر برای شکر خداوند متعال باشد اشکال ندارد وگرنه حرام است. مستحبات و مکروهات سجده