در این مورد دو نظریه مطرح می باشد: 1. مرحوم سید محمد کاظم یزدی در کتاب شریف عروة الوثقی در بحث صلاة لیلة الدفن (نماز وحشت میت) آورده اند که این نماز دو رکعت است و بعد از حمد در رکعت اوّلی آیةالکرسی تا (هم فیها خالدون) خوانده می شود به طوری که در ادامة بحث می فرمایند: اگر آیةالکرسی فراموش شود. در صورت اجیر بودن نمازش صحیح نیست و باید دوباره بخواند. فلذا از ظاهر فتوای ایشان بر می آید که (آیة الکرسی شامل) سه آیه می باشد. ولی مرحوم امام خمینی (ره) در تعلیقه اش بر عروة الوثقی می فرمایند این حکم بنا بر احتیاط می باشد. چنانکه در روایات هم وارد شده که مستحب است تا و هم فیها خالدون قرائت شود[1]. 2. مرحوم علامة طباطبائی فرموده اند: آیة الکرسی در (و هو العلی العظیم) ختم می شود و فقرات دیگر جزء آیة الکرسی نیست و در ادعیه ونمازهای مستحبی که خواندن آیة الکرسی وارد شده به همین مقدار اکتفاء می شود و جمع کثیری از علماء و مفسرین نیز همین نظریه را صحیح می دانند و از روایات هم این معنی استفاده می شود[2]. شیخ طوسی در امالی به سند خود از ابی امامة باهلی روایت کرده که گفته است: از علی علیه السّلام شنیدم که می فرمود: باور نمی کنم که کسی که اسلام را فهمیده باشد و یا در اسلام متولد شده باشد و صبح کند شب را و این آیه را نخواند: (الله لا اله الّا هو) تا (و هو العلی العظیم) آنگاه فرمود:اگر بدانید که این آیه چیست و در این آیه چه چیزی هست در هیچ حالی آن را ترک نخواهید کرد[3]. این احترام به خاطر معارف دقیق و لطیفی است که در این آیه آمده است و آن معارف عبارت است از: توحید خالصی که آیة شریفة متضمن آن است. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج2. 2. طباطبایی علامه محمد حسین، تفسیر المیزان، ج2. 3. قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج1. 4. سیوطی، جلال الدین، الدرالمنثور فی تفسیر المأشور، ج1. 5. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج1. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . عروه الوثقی با تعلیقة امام خمینی (ره)، چاپ مؤسسه تنظیم نشر آثار امام (ره)، چاپ اول، ص 498. [2] . مهر تابان، یادنامة علامه طباطبائی، ص 180. [3] . طوسی، امالی، ج 2، ص 122.
آیه الکرسی کدام آیات را شامل می شود؟
در این مورد دو نظریه مطرح می باشد:
1. مرحوم سید محمد کاظم یزدی در کتاب شریف عروة الوثقی در بحث صلاة لیلة الدفن (نماز وحشت میت) آورده اند که این نماز دو رکعت است و بعد از حمد در رکعت اوّلی آیةالکرسی تا (هم فیها خالدون) خوانده می شود به طوری که در ادامة بحث می فرمایند: اگر آیةالکرسی فراموش شود. در صورت اجیر بودن نمازش صحیح نیست و باید دوباره بخواند. فلذا از ظاهر فتوای ایشان بر می آید که (آیة الکرسی شامل) سه آیه می باشد. ولی مرحوم امام خمینی (ره) در تعلیقه اش بر عروة الوثقی می فرمایند این حکم بنا بر احتیاط می باشد. چنانکه در روایات هم وارد شده که مستحب است تا و هم فیها خالدون قرائت شود[1].
2. مرحوم علامة طباطبائی فرموده اند: آیة الکرسی در (و هو العلی العظیم) ختم می شود و فقرات دیگر جزء آیة الکرسی نیست و در ادعیه ونمازهای مستحبی که خواندن آیة الکرسی وارد شده به همین مقدار اکتفاء می شود و جمع کثیری از علماء و مفسرین نیز همین نظریه را صحیح می دانند و از روایات هم این معنی استفاده می شود[2].
شیخ طوسی در امالی به سند خود از ابی امامة باهلی روایت کرده که گفته است: از علی علیه السّلام شنیدم که می فرمود: باور نمی کنم که کسی که اسلام را فهمیده باشد و یا در اسلام متولد شده باشد و صبح کند شب را و این آیه را نخواند: (الله لا اله الّا هو) تا (و هو العلی العظیم) آنگاه فرمود:اگر بدانید که این آیه چیست و در این آیه چه چیزی هست در هیچ حالی آن را ترک نخواهید کرد[3].
این احترام به خاطر معارف دقیق و لطیفی است که در این آیه آمده است و آن معارف عبارت است از: توحید خالصی که آیة شریفة متضمن آن است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج2.
2. طباطبایی علامه محمد حسین، تفسیر المیزان، ج2.
3. قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج1.
4. سیوطی، جلال الدین، الدرالمنثور فی تفسیر المأشور، ج1.
5. قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج1.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . عروه الوثقی با تعلیقة امام خمینی (ره)، چاپ مؤسسه تنظیم نشر آثار امام (ره)، چاپ اول، ص 498.
[2] . مهر تابان، یادنامة علامه طباطبائی، ص 180.
[3] . طوسی، امالی، ج 2، ص 122.
- [آیت الله سبحانی] آیا آیة الکرسی فقط شامل آیه 255 بقره است و یا دو آیه بعد را نیز شامل می شود؟
- [سایر] آیه الکرسی فقط آیه 255 سوره بقره است یا آیات 255 تا 257 سوره بقره است؟
- [سایر] آیة الکرسی چه خواصی دارد؟
- [سایر] نامگذاری آیه الکرسی چگونه صورت گرفته است؟
- [سایر] خواندن آیه الکرسی چه ثوابی دارد؟
- [سایر] برکات آیه الکرسی را بیان کنید؟
- [سایر] اگر آیه تطهیر در میان آیات مربوط به همسران پیامبراکرم(ص) آمده،چرا شامل آنها نمی شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در نماز وحشت قرائت آیه اوّل آیة الکرسی کفایت می کند؟
- [سایر] آیة الکرسی بر چه کسی نازل شده است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیة الکرسی در نماز وحشت تا کجا خوانده شود؟
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است که بر بالین محتضر سوره مبارکه یس و صافات و احزاب و ایه الکرسی و ایه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه ایه اخر سوره بقره بلکه هر چه از قران ممکن است بخوانند
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکة یس و الصافات و آیه الکرسی و آیه پنجاه و چهارم ازو سورة اعراف و سه آیه آخر سوره بقره بلکه هر چه ازو قرآن ممکن بخوانند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] شایسته است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکه (یس) و (صافات) و (احزاب) و (آیة الکرسی) و هرچه از قرآن ممکن است بخوانند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سورههای مبارکه (یس) و (صافات) و (احزاب) و (آیة الکرسی) و دو آیه بعد آن تا (هُم فِیها خالِدون) و آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه آیه آخر سوره بقره را بلکه هر چه از قرآن ممکن است بخوانند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکه یس، و الصافات و احزاب و آیة الکرسی و آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف یعنی آیه اِنَّ رَبَّکُمُ اللهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ... و سه آیه آخر سوره بقره بلکه هرچه از قرآن ممکن است بخوانند.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکه یس و الصافات و احزاب و آیة الکرسی و آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه آیه آخر سوره بقره بلکه هر چه از قرآن ممکن است بخوانند.
- [آیت الله سبحانی] مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکه یس و الصافات و احزاب و آیة الکرسی و آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف (إنَّ ربَّکُمُ اللهُ الّذی خَلَقَ السموات و الارض) تا آخر، و سه آیه آخر سوره بقره بلکه هرچه از قرآن ممکن است بخوانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او، سوره مبارکه یس و الصافات و احزاب و آیة الکرسی و آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه آیه آخر سوره بقره، بلکه هر چه از قرآن ممکن است بخوانند.
- [آیت الله سیستانی] مستحب است برای راحت شدن محتضر ، در بالین او سوره مبارکه یس ، و صافّات ، و احزاب ، و آیة الکرسی ، و آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف ، و سه آیه آخر سوره بقره ، بلکه هر چه از قرآن ممکن است بخوانند .
- [امام خمینی] مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکه "یس" و"الصافات" و " احزاب" و "آیة الکرسی" و آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه آیه آخر سوره بقره، بلکه هر چه از قرآن ممکن است بخوانند.