برای رسیدن به صوت و لحن زیبا در قرائت قرآن نکاتی را باید رعایت کرد، از جمله: 1. رعایت و یادگیری قوانین روانخوانی و تجوید؛ قاری میتواند در جلسات دوره خوانی و آموزش، ترد اساتید تجوید با قواعد روخوانی، روانخوانی و تجوید آشنا شود و آنها را در قرائت به کار گیرد، در این راستا کمک گرفتن از کتابهای آموزش تجوید، استفاده از نوارهای آموزشی و گوش دادن به صوت اساتید قرائت و توجه به چگونگی ادای کلمات توسط ایشان مفید است. 2. برخورداری از استعداد صوت مناسب؛ استعداد صوت و لحن به طور نسبی در افراد وجود دارد، لکن برخی حنجرهها به گونهای هستند که قابلیت ادای صحیح الفاظ و استفاده از صوت و لحن های گوناگون را دارند، و اگر کسی از چنین استعدادی برخوردار باشد. میتواند آن را تربیت و شکوفا کند. 3. تلفظ صحیح حروف به صورت عربی 4. توجه به معنا و مفهوم آیات و هماهنگ کردن لحن با معنای آیات 5. تمرین و خواندن به سبک قرائت یک قاری، یعنی تا هنگامی که به سبک قرائت یک قاری با تمام ابعادش تسلط پیدا نشده، نباید سبک عوض شود. 6. پرهیز از غذاهای مضر برای حنجره، مثل: ترشیها، غذاهای تند و چرب و...[1] 7. استعاذه و پناه بردن به خدا از شر وسوسههای شیطان؛ قرآن کریم میفرماید: (فاذا قرأت القرآن فاستعذ بالله من الشیطن الرحیم؛[2] هنگامی که قرآن میخوانی، از شر شیطان رانده شده به خدا پناه ببر) 8. عمل به آیات قرآن کریم و دستورهای اخلاقی آن (ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین؛[3] آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد و مایة هدایت پرهیزکاران است.) 9. طهارت قلب و ظاهر (با وضو بودن)؛ (لا یمسه الا المطهرون؛[4] و جز پاکان نمیتوانند به آن دست زنند (دست یابند).) معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. علی جیبی، آموزش روخوانی قرآن کریم. 2. سید محسن موسوی بلده، حلیه القرآن. -------------------------------------------------------------------------------- [1]. ر.ک: موسوی بلده، سید محسن، حلیه القرآن، تهران، شرکت چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ نهم، 1377، مجله 1 و 2. [2]. نحل/98. [3]. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1367، ج11، ص 396-403. [4]. واقعه/79.
برای رسیدن به صوت و لحن زیبا در قرائت قرآن نکاتی را باید رعایت کرد، از جمله:
1. رعایت و یادگیری قوانین روانخوانی و تجوید؛ قاری میتواند در جلسات دوره خوانی و آموزش، ترد اساتید تجوید با قواعد روخوانی، روانخوانی و تجوید آشنا شود و آنها را در قرائت به کار گیرد، در این راستا کمک گرفتن از کتابهای آموزش تجوید، استفاده از نوارهای آموزشی و گوش دادن به صوت اساتید قرائت و توجه به چگونگی ادای کلمات توسط ایشان مفید است.
2. برخورداری از استعداد صوت مناسب؛ استعداد صوت و لحن به طور نسبی در افراد وجود دارد، لکن برخی حنجرهها به گونهای هستند که قابلیت ادای صحیح الفاظ و استفاده از صوت و لحن های گوناگون را دارند، و اگر کسی از چنین استعدادی برخوردار باشد. میتواند آن را تربیت و شکوفا کند.
3. تلفظ صحیح حروف به صورت عربی
4. توجه به معنا و مفهوم آیات و هماهنگ کردن لحن با معنای آیات
5. تمرین و خواندن به سبک قرائت یک قاری، یعنی تا هنگامی که به سبک قرائت یک قاری با تمام ابعادش تسلط پیدا نشده، نباید سبک عوض شود.
6. پرهیز از غذاهای مضر برای حنجره، مثل: ترشیها، غذاهای تند و چرب و...[1]
7. استعاذه و پناه بردن به خدا از شر وسوسههای شیطان؛ قرآن کریم میفرماید: (فاذا قرأت القرآن فاستعذ بالله من الشیطن الرحیم؛[2] هنگامی که قرآن میخوانی، از شر شیطان رانده شده به خدا پناه ببر)
8. عمل به آیات قرآن کریم و دستورهای اخلاقی آن (ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین؛[3] آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد و مایة هدایت پرهیزکاران است.)
9. طهارت قلب و ظاهر (با وضو بودن)؛ (لا یمسه الا المطهرون؛[4] و جز پاکان نمیتوانند به آن دست زنند (دست یابند).)
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. علی جیبی، آموزش روخوانی قرآن کریم.
2. سید محسن موسوی بلده، حلیه القرآن.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. ر.ک: موسوی بلده، سید محسن، حلیه القرآن، تهران، شرکت چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ نهم، 1377، مجله 1 و 2.
[2]. نحل/98.
[3]. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1367، ج11، ص 396-403.
[4]. واقعه/79.
- [سایر] اولین کسی که قرآن کریم را با "صوت" تلاوت کرد، چه کسی بود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] استماع معلم مرد، صدای زن نامحرم را به هنگام تلاوت قرآن با لحن، در امر آموزش چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] استماع صدای زنان نامحرم به هنگام تلاوت قرآن از طریق نوار ضبط صوت جایز است یا نه؟
- [سایر] از آنجایی که این جانب در رشته علوم و فنون کتابت و قرائت قرآن مجید، در دانشگاه تحصیل میکنم و قرائت صوت جزء درسهای اصلی میباشد، خواندن قرآن با صوت زیبا برای یادگیری در مقابل استاد مرد چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] هنگامی که در مراسم صبحگاهی مدرسه یکی از خواهران قرآن را با صوت تلاوت می کند، دبیران مرد صدای وی را می شنوند، آیا به طور کلّی تلاوت قرآن توسّط خواهران در صورت شنیدن نامحرم گناه است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] هنگامی که در مراسم صبحگاهی مدرسه که یکی از خواهران قرآن را با صوت تلاوت میکند دبیران مرد صدای وی را میشنوند آیا بطور کلّی تلاوت قرآن در صورت شنیدن نامحرم توسط خواهران گناه دارد؟
- [سایر] آیا روایاتی داریم که توصیه کرده باشند نماز را با لحن و صوت بخوانیم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] قرای معروفی که آیاتی از قرآن مجید را با صوت زیبا تلاوت می کنند و آن را بر روی نوار کاست و یا ویدئو ضبط می کنند، آیا می توانند امتیاز آن را خرید و فروش کنند و آیا باید دیگران در موقع تکثیر از آنها اجازه بگیرند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] قرای معروفی که آیاتی از قرآن مجید را با صوت زیبا تلاوت می کنند و آن را بر روی نوار کاست و یا ویدئو ضبط می کنند، آیا می توانند امتیاز آن را خرید و فروش کنند و آیا باید دیگران در موقع تکثیر از آنها اجازه بگیرند؟
- [سایر] آیا به جای ختم کل قرآن، میتوان بر تلاوت برخی از سورههای قرآن مجید به طور روزانه مداومت نمود؟
- [آیت الله اردبیلی] هنگام تلاوت قرآن شایسته است انسان به آن گوش دهد و از صحبت کردن پرهیز کند؛ بلکه در صورتی که بیاحترامی و هتک به قرآن باشد صحبت کردن جایز نیست، ولی اگر کسی چیزی بپرسد میتواند جواب او را بدهد.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان از گرامافون یا ضبط صوت یا از بچة غیر ممیز که خوب و بد را نمیفهمد، یا از کسی که قصد خواندن قرآن ندارد، آیه سجده را بشنود، یا گوش دهد سجده واجب نیست و همچنین است رادیو اگر به طور نوار و ضبط صوت باشد، ولی اگر شخصی ایستگاه رادیو آیة سجده را به قصد از قرآن است بخواند و انسان به واسطة رادیو گوش دهدسجده واجب است.
- [آیت الله مظاهری] اگر آیه سجده را از کسی که قصد خواندن قرآن ندارد بشنود یا از رادیو و ضبط صوت و مانند اینها آیه سجده را بشنود، واجب است سجده کند.
- [آیت الله بهجت] اگر آیه سجده را از کسی که قصد خواندن قرآن ندارد، بشنود، یا از ضبط صوت بشنود، لازم نیست سجده نماید، ولی اگر از وسیلهای که مثل بلندگو صدای خود انسان را میرساند بشنود، واجب است سجده کند.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان از شخص خواب یا دیوانه ، یا از بچهای که قرآن را تشخیص نمیدهد ، آیه سجده را بشنود یا گوش دهد ، سجده واجب است . ولی اگر از گرامافون یا ضبط صوت بشنود ، سجده واجب نیست ، و همچنین است رادیو اگر بطور نوار ضبط صوت باشد ، ولی اگر شخصی در ایستگاه رادیو آیه سجده را بخواند و انسان بوسیله رادیو گوش دهد ، سجده واجب است .
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان از بچه غیر ممیز که خوب و بد را نمی فهمد یا از کسی که قصد خواندن قران ندارد یا مثلا از گرامافون یا نوار ضبط صوت ایه سجده را استماع کند سجده واجب نیست ولی اگر شخصی در ایستگاه رادیو ایه سجده را به قصد این که از قران است بخواند و انسان به وسیله رادیو گوش دهد سجده واجب است
- [آیت الله اردبیلی] گفتن (بسم اللّه) توسّط شخص دیگری غیر از ذبح کننده و یا توسط ضبط صوت و نظایر آن کافی نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شنیدن اذان از رادیو و ضبط صوت و مانند آن برای نماز کافی نیست بلکه خود نمازگزاران باید اذان بگویند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان از گرامافون یا از بچه غیر ممیز که خوب و بد را نمی فهمد؛ یا از کسی که قصد خواندن قرآن ندارد؛ آیه سجده را بشنود یا گوش دهد؛ سجده واجب نیست و همچنین است رادیو اگر به طور نوار و ضبط صوت باشد؛ ولی اگر شخصی در ایستگاه رادیو آیه سجده را به قصد اینکه از قرآن است بخواند و انسان به وسیله رادیو گوش دهد؛ سجده واجب است.
- [آیت الله جوادی آملی] .نماز قضا و مس تحب, مانند نماز واجبِ اداست که باید پوشاندن مرد و زن رعایت شود و نماز احتیاط و قضای سجده و قضای تشهد , حکم نماز واجب را دارند ; اما در سجده سهو پوشاندن شرط نیست , هرچند احتیاط در پوشاندن است . سجده تلاوت قرآن و سجده شکر , مشروط به آن نیستند.