اولاً: قرآن مجید، قانون مرگ را کلّی و همگانی میداند. این معنا از آیاتی چند استفاده می شود؛ مانند: 1. (کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ )1؛ (هر نفسی مرگ را میچشد). عمر طولانی امکان پذیر است، امّا مرگ برای همه قطعی است. 2. (وَ ما جَعَلْنا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِکَ الْخُلْدَ أَ فَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخالِدُونَ. کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ )2؛ (ای پیامبر ما برای هیچ کس پیش از تو عمر ابد قرار ندادیم. آیا با آن که تو خواهی مرد دیگران زنده خواهند ماند؟ هر نَفْسی مرگ را میچشد). ثانیاً: این قانون راجع به این دنیا است، در حالی که در نگاه کلی دین، بقاء و همیشگی بودن مطرح است: نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: (مَا خُلِقْتُمْ لِلْفَنَاءِ بَلْ خُلِقْتُمْ لِلْبَقَاءِ وَ إِنَّمَا تُنْقَلُونَ مِنْ دار إِلَی دَار)3؛ (خداوند، شما را برای فناء ونابودی خلق نکرده؛ بلکه شما را آفریده که همیشه بمانید، بله؛ هنگام مرگ، از این منزل به منزل دیگری منتقل می شوید). پس معلوم می شود که اصل خلقت ما برای مردن و یا نابود شدن نبوده، بلکه به جهت همیشه ماندن بوده؛ ولکن مدتی را در منزلی متوقفیم، تا آزمایش شویم توجّه کنید: خداوند تبارک و تعالی می فرماید: (تَبارَکَ الَّذی بِیَدِهِ المُلُکُ وَ هُوَ عَلی کُلِ شَیءٍ قَدیرٌ. اَلّذی خَلَقَ الْموتَ وَ الْحَیوةَ لِیَبْلُوَکُم اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً )4؛ (خداست آن کسی که هم مرگ را آفرید و هم زندگی را. این دو را آفرید برای اینکه شما را بیازماید که چه کسی نیک عمل تر است). در احادیث ما هست که امام فرمود: قرآن نگفت (لِیَبلُوَکُم اَیُّکُم اَکثَرُ عَمَلاً) چه کسی بیشتر عمل کند، فرمود: (لِیَبْلُوَکُمْ اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً ) یعنی چه کسی عملش صواب تر باشد.5 آیه این طور می فرماید که: زندگی و مردن را برای این خلق کرد که مقدمه ای باشد که شما به سوی حسن عمل سوق داده شوید؛ هر دوی اینها برای حسن عمل لازم است، هر دو مقدمه حسن عمل اند. نفرمود: (خَلَقَ الْحَیوةَ لِیَبْلُوَکُم اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً) شما را زنده کرد و به شما زندگی داد تا به سوی حسن عمل سوق داده شوید، فرمود زندگی و مردن را با هم آفرید تا شما به حسن عمل سوق داده شوید و همین طور هم هست. نتیجه زندگی شرط حسن عمل است و تا انسان خلق نشود، حسن عمل معنی ندارد. و اگر مردن هم نبود، انگیزه حسن عمل کم بود؛ یعنی خود همین مردن و اینکه انسان میداند میمیرد، یک عامل بزرگی است برای اینکه به سوی حسن عمل سوق داده شود. آیا واقعاً اگر انسان می دانست در این دنیا مخلّد است و اصلاً مردنی در کار نیست، آیا به آسانی به سوی حسن عمل میرفت؟ اگر انسان بداند که در هیچ شرایطی در این دنیا نمیمیرد و همین زندگیاش ادامه دارد بر شرارتش صد برابر افزوده می شود. پس این آیه برای (موت) خاصیت و اثر و فایده قائل شده است، که همین است که بشر را به سوی حسن عمل سوق می دهد. پی نوشت: 1. آل عمران 3، 185. 2. انبیاء 21، آیات 34 و 35. 3. بحارالأنوار، 58 78 تذییل و تفصیل فی بیان أقوال الحکماء. 4. ملک 67، آیات 1 و 2. 5. اصول کافی، ج 2، ص 13، ح 4. منبع: www.porseman.org
اولاً: قرآن مجید، قانون مرگ را کلّی و همگانی میداند. این معنا از آیاتی چند استفاده می شود؛ مانند:
1. (کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ )1؛
(هر نفسی مرگ را میچشد).
عمر طولانی امکان پذیر است، امّا مرگ برای همه قطعی است.
2. (وَ ما جَعَلْنا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِکَ الْخُلْدَ أَ فَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخالِدُونَ. کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ )2؛
(ای پیامبر ما برای هیچ کس پیش از تو عمر ابد قرار ندادیم. آیا با آن که تو خواهی مرد دیگران زنده خواهند ماند؟ هر نَفْسی مرگ را میچشد).
ثانیاً: این قانون راجع به این دنیا است، در حالی که در نگاه کلی دین، بقاء و همیشگی بودن مطرح است:
نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: (مَا خُلِقْتُمْ لِلْفَنَاءِ بَلْ خُلِقْتُمْ لِلْبَقَاءِ وَ إِنَّمَا تُنْقَلُونَ مِنْ دار إِلَی دَار)3؛ (خداوند، شما را برای فناء ونابودی خلق نکرده؛ بلکه شما را آفریده که همیشه بمانید، بله؛ هنگام مرگ، از این منزل به منزل دیگری منتقل می شوید).
پس معلوم می شود که اصل خلقت ما برای مردن و یا نابود شدن نبوده، بلکه به جهت همیشه ماندن بوده؛ ولکن مدتی را در منزلی متوقفیم، تا آزمایش شویم توجّه کنید:
خداوند تبارک و تعالی می فرماید:
(تَبارَکَ الَّذی بِیَدِهِ المُلُکُ وَ هُوَ عَلی کُلِ شَیءٍ قَدیرٌ. اَلّذی خَلَقَ الْموتَ وَ الْحَیوةَ لِیَبْلُوَکُم اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً )4؛
(خداست آن کسی که هم مرگ را آفرید و هم زندگی را. این دو را آفرید برای اینکه شما را بیازماید که چه کسی نیک عمل تر است).
در احادیث ما هست که امام فرمود: قرآن نگفت (لِیَبلُوَکُم اَیُّکُم اَکثَرُ عَمَلاً) چه کسی بیشتر عمل کند، فرمود: (لِیَبْلُوَکُمْ اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً ) یعنی چه کسی عملش صواب تر باشد.5
آیه این طور می فرماید که: زندگی و مردن را برای این خلق کرد که مقدمه ای باشد که شما به سوی حسن عمل سوق داده شوید؛ هر دوی اینها برای حسن عمل لازم است، هر دو مقدمه حسن عمل اند. نفرمود: (خَلَقَ الْحَیوةَ لِیَبْلُوَکُم اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً) شما را زنده کرد و به شما زندگی داد تا به سوی حسن عمل سوق داده شوید، فرمود زندگی و مردن را با هم آفرید تا شما به حسن عمل سوق داده شوید و همین طور هم هست.
نتیجه
زندگی شرط حسن عمل است و تا انسان خلق نشود، حسن عمل معنی ندارد. و اگر مردن هم نبود، انگیزه حسن عمل کم بود؛ یعنی خود همین مردن و اینکه انسان میداند میمیرد، یک عامل بزرگی است برای اینکه به سوی حسن عمل سوق داده شود. آیا واقعاً اگر انسان می دانست در این دنیا مخلّد است و اصلاً مردنی در کار نیست، آیا به آسانی به سوی حسن عمل میرفت؟
اگر انسان بداند که در هیچ شرایطی در این دنیا نمیمیرد و همین زندگیاش ادامه دارد بر شرارتش صد برابر افزوده می شود. پس این آیه برای (موت) خاصیت و اثر و فایده قائل شده است، که همین است که بشر را به سوی حسن عمل سوق می دهد.
پی نوشت:
1. آل عمران 3، 185.
2. انبیاء 21، آیات 34 و 35.
3. بحارالأنوار، 58 78 تذییل و تفصیل فی بیان أقوال الحکماء.
4. ملک 67، آیات 1 و 2.
5. اصول کافی، ج 2، ص 13، ح 4.
منبع: www.porseman.org
- [سایر] ارتباط رزق و روزی مقرّر شده با تلاش انسان چیست؟
- [سایر] ارتباط رزق و روزی مقرّر شده و تلاش انسان چیست؟
- [سایر] خداوند چگونه به وسیله رزق و روزی انسان را آزمایش میکند؟
- [سایر] چه کسانی گدایی نمی کنند اگر چه از گرسنگی بمیرند؟
- [سایر] اگر خداوند معنوی است، به نظر میرسد انسان هم باید کار معنوی کند. پس چرا گفته میشود 69 جزء از 70 جزء عبادت، مربوط به کسب روزی حلال است؟ مگر روزی حلال از جنس ماده نیست؟
- [سایر] خداوند به هرکس که بخواهد بی حساب روزی می دهد! آیا این حساب را انسان نمی داند وتوان درک ندارد یا خداوند به صورت اتفاقی روزی می دهد؟ انسان چگونه می تواند جز آن دسته باشد که خدا بی حساب روزی می دهد؟ آیا سوره ها و ادعیه که دراین باره وارد شده اثر واضحی بر همه خوانندگان و درک کنندگان آن ها می گذارد؟
- [سایر] مراد احادیثی که می گوید بعضی از افراد حتی اگر در رختخواب خود بمیرند شهیدند، چیست؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه پدر و پسری همزمان بمیرند، تقسیم ارث آنها چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زن کافری که بچه ای مسلمان در شکم دارد با هم بمیرند باید غسل داده شود؟
- [سایر] در قرآن آمده است که رزق و روزی انسان علاوه بر حلال بودن، طیب هم باید باشد. میان حلال و طیب چه فرقی است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [آیت الله مظاهری] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [آیت الله سبحانی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است.
- [آیت الله بروجردی] روزهی روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [امام خمینی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان،مکروه است.
- [آیت الله نوری همدانی] روزة روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است . روزه های مستحب:
- [آیت الله سیستانی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است . روزههای مستحب
- [آیت الله علوی گرگانی] روزه عید فطر وقربان، حرام است و نیز روزی را که انسان نمیداند آخر شعبان است یا اوّل رمضان، اگر به نیّت اوّل رمضان روزه بگیرد حرام میباشد.
- [آیت الله سبحانی] روزی را که انسان نمی داند آخر رمضان است یا اول شوال، باید روزه بگیرد ولی اگر پیش از مغرب بفهمد که اول شوال است، باید افطار کند.