چرا در عصر انبیای گذشته حکومت عدل جهانی تحقق نیافته است ؟

این سؤال گاهی به طریق دیگری نیز مطرح می شود که چرا حکومت عدل جهانی در پایان تاریخ و آخرالزمان اجرا می گردد؟ آیا این امر اتفاقی است یا اینکه وجه و دلیلی دارد؟ می گوییم : تکامل فرد و در نتیجه ایجاد مجتمع کامل و نیز دولت و حکومت عدل در جامعه با دو عامل اساسی تحقق پذیر است :
1- عامل خارجی : به این معنا که هر فرد از افراد جامعه معنای عدل و کمالی را که هدف خلقت در اوست بداند و نیز راهی را برای رسیدن با آن بیابد و از آنجا که فهم بشر قاصر از درک این امور است لذا بشر در طول تاریخ محتاج به انبیا برای هدایت و رسیدن به اهداف خود بوده است .
2- عامل داخلی : که همان شعور بشر به این مسئولیت و هدف بزرگ است . لذا برای رسیدن به هدف ، تحقق این عامل داخلی در وجود انسان لازم است . این شعور به مسئولیت تحقق نمی یابد مگر به اینکه :
الف : عقل ، اهمیت اطاعت خداوند و خضوع و خشوع نسبت به او را درک کند.
ب : بداند که اطاعت خدا ضامن حقیقی برای سعادت خود و جامعه و ایجاد عدل مطلق در جامعه خواهد بود.
ج : حقیقت عدل و قسط و آثار و برکات آن را بداند.
این عمل داخلی با انواعش از چند طریق قابل پیاده شدن است :
1- اینکه این ایمان و اخلاص در افراد جامعه به صورت معجزه تحقق یابد.
این احتمال با قانون معجزات منافات دارد ، زیرا معجزه طریق انحصاری است ، در حالی که برای رسیدن به نتیجه هدف راه های دیگر غیر از طریق معجزه وجود دارد. و نیز با اختیار انسان - که کمال او در گرو آن است - منافات دارد.
2- بشر بدون جبر و با تجربه و ارشاد به سطحی عالی از فهم و شعور برسد تا بتواند آن هدف عالی را با رهبری الهی پیاده کند.
با ملاحظه حالات و خصوصیات بشر پی می بریم که هنوز انسان به آن سطح عالی از فهم و شعور برای رسیدن به این هدف کامل نرسیده است ، زیرا بشر از ابتدای خلقت دو شرط اساسی از شرایط تطبیق دل کامل را نداشته است :
الف : شناخت عدل به صورت کامل .
ب : آمادگی برای فداکاری در راه تطبیق و پیاده کردن عدالت بعد از شناخت آن .
اگر بر فرض ، بشر شرط اول را دارا باشد ، هنوز آمادگی کامل برای شرط دوم را پیدا نکرده است . و لذا حتی در عصر صحابه رسول اکرم صلی الله علیه و آله که آن را بهترین عصر می دانند آن حضرت مشکلاتی با صحابه در زمینه فداکاری آنان در راه اسلام داشته است .
خداوند متعال در اعتراض به جماعتی از صحابه می فرماید:یا ایها الذین آمنوا ما لکم اءذا قیل لکم انفروا فی سبیل الله اثاقلتم الی الارض ارضیتم بالحیاة الدنیا من الاخرة فما متاع الحیاة الدنیا فی الاخرة الا قلیل(1) ؛((ای کسانی که ایمان آورده اید چرا هنگامی که به شما گفته می شود به سوی جهاد در راه خدا حرکت کنید بر زمین سنگینی می کنید [و سستی به خرج می دهید]؟! آیا به زندگی دنیا به جای آخرت راضی شده اید؟! با اینکه متاع زندگی دنیا در برابر آخرت جز اندکی نیست .))
حال به این نتیجه می رسیم که بشر تاکنون به شروط اساسی برای تشکیل حکومت جهانی دست نیافته و زمینه را برای ظهور فراهم نساخته است .
سید رضا صدر رحمة الله علیه می گوید:((روزی خواهد رسید که بشر قابلیت پیدا کند که دادگستری توانا و بینا بر او حکومت کند و قابلیت پیدا کردن بشر برای چنین حکومت عبارت است از تکامل او. بشر تکامل نیافته شایستگی و لیاقت حکومت عدل را ندارد و آن را نمی پذیرد و اگر با جبر و زور بر او تحمیل شود نقض ‌ غرض خواهد بود. جبر و زور ظلم است و ظلم نردبان عدل نخواهد بود. عدلی که به وسیله ظلم برقرار شود عدل نیست ، هر چند نام عدل بر آن گذارند. بشر تکامل نیافته حاکم عدل را نمی پسندد و دوست می دارد که او بر کنار شود. حضرت علی علیه السلام می فرماید:((این مردم از من ملول شده اند و من هم از آنها ملول هستم))، سپس در حق آنها نفرینی کرده ، فرمود:((خدایا مرا از اینها بگیر)). حکومت عدل بایستی با رضایت خلق برقرار شود و آن وقتی است که بشر خواستار آن باشد. بشر وقتی خواستار حکومت عدل می شود که خوی حیوانی تحت فرمان خوی انسانی او قرار گیرد)). (2)
در روایات نیز به جهتی دیگر اشاره شده است .
امام باقر علیه السلام فرمود:دولتنا آخر الدول و لن یبقی اهل البیت لهم دولة الا ملکوا قبلنا لئلا یقولوا اءذا راءوا سیرتنا اءذا ملکنا سرنا مثل سیرة هؤ لاء و هو قول الله عزوجل و العاقبة للمتقین(3) ؛((دولت و حکومت ما آخرین دولت ها و حکومت هاست . حکومت برای هیچ اهل بیتی باقی نمی ماند مگر اینکه قبل از ما به حکومت رسیده و آن را به نهایت رسانده است ، به جهت آنکه هر گاه سیره ما را در حکومت مشاهده کردند نگویند: اگر ما نیز مالک و عهده دار حکومت بودیم این چنین حکومت می کردیم . اشاره به این معناست قول خداوند متعال که می فرماید: (و عاقبت برای پرهیزکاران است ).))
پی نوشتها:
1- سوره توبه ، آیه 38.
2- راه مهدی علیه السلام ، ص 54.
3- الغیبة ، طوسی ، ص 472؛ بحارالانوار ، ج 52 ، ص 332 ، ح 58.
منبع :موعود شناسی وپاسخ به شبهات، نویسنده: علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران