برای استجابت دعا و قبولی و برآورده شدن حاجتها در قرآن کریم و لسان اهل بیت عصمت علیهم السلام شرایطی ذکر شده است که به اختصار بیان میکنیم، امید که مفید بوده و مورد توجه ولیعصر عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار گیرد: شرایط استجابت دعا: 1- معرفت: دعاگو باید بداند که از چه کسی درخواست نعمت میکند، بداند که مخاطب او خالق آسمانها و زمین است و اوست که تدبیر امور را در دست دارد و اگر خداوند یک اراده نماید تمام حوائجش را برآورده میسازد، اوست که نفع و ضرر بدست اوست و هیچ تأثیرگذاری در عالم وجود جز ذات بینیازش نیست و اسباب و سببّت اسباب هم تحت ارادة نافذ اوست. از امام صادق( ع) سؤال شد که چرا دعا میکنیم اجابت نمیشود؟ آن حضرت فرمود: چون که شما از کسی درخواست میکنید که او را (آنگونه که سزاوار است) نمیشناسید.[1] 2- عمل به مقتضای معرفت وقتی که انسان خدا را به یگانگی شناخت و فهمید که نفع و ضررش به دست اوست و فهمید که خداوند از انسان پیمان بندگی گرفته است با این حال به وظایف بندگی تن نداد، نباید امید به اجابت دعا داشته باشد چرا که درست است که خداوند وعده داده که مرا بخوانید تا اجابت کنم شما را، لکن شرط وفای به عهد خود را وفای بندگان قرار داده است. (أوفوا بعهدی أوف بعهدکم) [2]از امام صادق (ع) از علت عدم اجابت دعا سؤال شد آن حضرت فرمود: ( لانکم لا تفون لله بعهده و ان الله یقول اوفوا بعهدی اوف بعهدکم. والله لو وفیتم لله لوفی لکم) [3] یعنی به خاطر آن است که شما برای خدا به عهدش وفا نمیکنید در حالی که خداوند میفرماید: (به عهد من وفا کنید تا به عهد شما وفا کنم) و قسم به خدا اگر وفا کنید خدا هم وفا کند. 3- پاک کردن کسب: اگر انسان کسبش حرام باشد، دعای او مستجاب نمیشود. حضرت پیامبر (ص) فرمود: کسبت را پاک کن تا دعایت مستجاب شود چرا که (گاهی) فردی یک لقمة حرام را در دهان میگذارد و تا چهل روز دعایش مستجاب نمیشود و...[4]و حضرت امام صادق شرط اجابت دعا را علاوه بر پاکی رزق، ظلم نکردن به مردم میداند. [5] 4- حضور و رقت قلب هنگام دعا: از رسول مکرم اسلام (ض) روایت شده که خداوند دعای فردی که قلب سیاهی و غافل دارد را اجابت نمیکند[6] و امام صادق (ع) فرمود: خداوند دعای فردی که سخت دل است را اجابت نمیفرماید.[7]و نیز فرمود: هنگامی که بدنت به لرزه افتاد و اشکت جاری شد هشیار باش که محققاً برای اجابت دعایت توجهی به تو شده است.[8] موانع اجابت دعا 1- گناه: امام باقر (ع) فرمودند: به درستی که عبد از خداوند حاجتی میطلبد و در شأن اوست که خداوند به زودی یا پس از مدت زمانی که آن را برآورده سازد، سپس عبد گناهی مرتکب میشود، پس خداوند تبارک و تعالی به فرشته (ای که ازطرف خدا مأمور برآورده کردن حاجت او است) میفرماید: حاجت او را روا مکن و آن را بر او حرام ساز چرا که او خود را در معرض غضب من قرار داده و مستوجب حرمان من شده است.[9] 2- ظلم: خداوند به عیسی بن مریم (ع) وحی کرد که : من اجابت نمیکنم دعای کسی که حقی از مردم بر گردن اوست [10] 3- درخواست چیزی که با حکمت خدا، سازگار است: حضرت علی (ع) فرمود: کرم خداوند حکمت او را نقض نمیکند. به همین خاطر است که هر دعایی به هدف اجابت نمیرسد. پس رعایت شرایط و رفع موانع باعث استجابت دعا و قبولی حاجت است. انشاء الله. -------------------------------------------------------------------------------- [1]- بحار الانوار، ج 93، ص 368. [2]- سورة بقره، آیه 4. [3]- بحار، ج 93، ص 368. [4]- بحار، ج 93، ص 358. [5]- بحار، ج 93، ص 321. [6]- بحار، ج 77، ص 57 و ص 173. [7]- بحار، ج 93، ص 35. [8]- بحار، ج 93، ص 344. [9]- بحار الانوار، ج 73، ص 329. [10]- بحار الانوار، ج 75، ص 311.
برای استجابت دعا و قبولی و برآورده شدن حاجتها در قرآن کریم و لسان اهل بیت عصمت علیهم السلام شرایطی ذکر شده است که به اختصار بیان میکنیم، امید که مفید بوده و مورد توجه ولیعصر عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار گیرد:
شرایط استجابت دعا: 1- معرفت: دعاگو باید بداند که از چه کسی درخواست نعمت میکند، بداند که مخاطب او خالق آسمانها و زمین است و اوست که تدبیر امور را در دست دارد و اگر خداوند یک اراده نماید تمام حوائجش را برآورده میسازد، اوست که نفع و ضرر بدست اوست و هیچ تأثیرگذاری در عالم وجود جز ذات بینیازش نیست و اسباب و سببّت اسباب هم تحت ارادة نافذ اوست. از امام صادق( ع) سؤال شد که چرا دعا میکنیم اجابت نمیشود؟ آن حضرت فرمود: چون که شما از کسی درخواست میکنید که او را (آنگونه که سزاوار است) نمیشناسید.[1]
2- عمل به مقتضای معرفت
وقتی که انسان خدا را به یگانگی شناخت و فهمید که نفع و ضررش به دست اوست و فهمید که خداوند از انسان پیمان بندگی گرفته است با این حال به وظایف بندگی تن نداد، نباید امید به اجابت دعا داشته باشد چرا که درست است که خداوند وعده داده که مرا بخوانید تا اجابت کنم شما را، لکن شرط وفای به عهد خود را وفای بندگان قرار داده است. (أوفوا بعهدی أوف بعهدکم) [2]از امام صادق (ع) از علت عدم اجابت دعا سؤال شد آن حضرت فرمود: ( لانکم لا تفون لله بعهده و ان الله یقول اوفوا بعهدی اوف بعهدکم. والله لو وفیتم لله لوفی لکم) [3] یعنی به خاطر آن است که شما برای خدا به عهدش وفا نمیکنید در حالی که خداوند میفرماید: (به عهد من وفا کنید تا به عهد شما وفا کنم) و قسم به خدا اگر وفا کنید خدا هم وفا کند.
3- پاک کردن کسب: اگر انسان کسبش حرام باشد، دعای او مستجاب نمیشود. حضرت پیامبر (ص) فرمود: کسبت را پاک کن تا دعایت مستجاب شود چرا که (گاهی) فردی یک لقمة حرام را در دهان میگذارد و تا چهل روز دعایش مستجاب نمیشود و...[4]و حضرت امام صادق شرط اجابت دعا را علاوه بر پاکی رزق، ظلم نکردن به مردم میداند. [5]
4- حضور و رقت قلب هنگام دعا: از رسول مکرم اسلام (ض) روایت شده که خداوند دعای فردی که قلب سیاهی و غافل دارد را اجابت نمیکند[6] و امام صادق (ع) فرمود: خداوند دعای فردی که سخت دل است را اجابت نمیفرماید.[7]و نیز فرمود: هنگامی که بدنت به لرزه افتاد و اشکت جاری شد هشیار باش که محققاً برای اجابت دعایت توجهی به تو شده است.[8]
موانع اجابت دعا
1- گناه: امام باقر (ع) فرمودند: به درستی که عبد از خداوند حاجتی میطلبد و در شأن اوست که خداوند به زودی یا پس از مدت زمانی که آن را برآورده سازد، سپس عبد گناهی مرتکب میشود، پس خداوند تبارک و تعالی به فرشته (ای که ازطرف خدا مأمور برآورده کردن حاجت او است) میفرماید: حاجت او را روا مکن و آن را بر او حرام ساز چرا که او خود را در معرض غضب من قرار داده و مستوجب حرمان من شده است.[9]
2- ظلم: خداوند به عیسی بن مریم (ع) وحی کرد که : من اجابت نمیکنم دعای کسی که حقی از مردم بر گردن اوست [10]
3- درخواست چیزی که با حکمت خدا، سازگار است: حضرت علی (ع) فرمود: کرم خداوند حکمت او را نقض نمیکند. به همین خاطر است که هر دعایی به هدف اجابت نمیرسد. پس رعایت شرایط و رفع موانع باعث استجابت دعا و قبولی حاجت است. انشاء الله.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]- بحار الانوار، ج 93، ص 368.
[2]- سورة بقره، آیه 4.
[3]- بحار، ج 93، ص 368.
[4]- بحار، ج 93، ص 358.
[5]- بحار، ج 93، ص 321.
[6]- بحار، ج 77، ص 57 و ص 173.
[7]- بحار، ج 93، ص 35.
[8]- بحار، ج 93، ص 344.
[9]- بحار الانوار، ج 73، ص 329.
[10]- بحار الانوار، ج 75، ص 311.
- [سایر] آیا بلندی یا کوتاهی موهای زائد تاثیری در قبولی نمار دارد؟ یا باعث کم یا زیادی شهوت می شود؟
- [سایر] چه کارهایی باعث میشود انسان شبانه روز به یاد امام زمان (عج) باشد؟
- [سایر] سلام. آیا کارهایی که وضو را باطل می کند باعث باطل شدن تیمم بدل از غسل هم می شود؟
- [سایر] چگونه قبولی تمام کارها ، مشروط به قبولی یک عمل همچون نماز می شود ؟
- [سایر] نشانه های قبولی توبه چیست؟
- [سایر] منظور از قبولی نماز چیست؟
- [سایر] قبولی نماز چه پیامدی دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] شرایط قبولی یک روزه را بیان نمایید.
- [سایر] منظور از روایاتی که نماز را عمود دین معرفی کردهاند و قبولی سائر اعمال را منوط به قبولی نماز میدانند چیست؟
- [سایر] پیامبر (ص) شرط قبولی زیارت خانه خدا را چه می داند؟
- [آیت الله نوری همدانی] مسافر می تواند برای خواستن حاجت سه روز در مدینه طیبه روز مستحبی بگیرد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسافر می تواند برای خواستن حاجت سه روز در مدینه طیّبه روزه مستحبی بگیرد.
- [آیت الله بروجردی] مسافر میتواند برای خواستن حاجت سه روز در مدینه طیبه روزهی مستحبی بگیرد.
- [امام خمینی] مسافر می تواند برای خواستن حاجت، سه روز در مدینه طیبه روزه مستحبی بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] - معتکف نباید بیش از مقدار حاجت و ضرورت و نیاز بیرون مسجد بماند و در خارج از مسجد، در صورت امکان، نباید زیر سایه بنشیند ولی نشستن زیر سایه در خارج از محلّ اعتکاف، اگر قضاء حاجت و رفع نیاز متوقّف بر نشستن زیر سایه باشد، اشکال ندارد و بنا بر احتیاط واجب، بعد از قضاء حاجت و رفع نیاز مطلقاً ننشیند مگر ضرورت پیش آید.
- [آیت الله سبحانی] مسافر می تواند برای خواستن حاجت سه روز روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه در مدینه طیّبه روزه مستحبی بگیرد.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعی خود برسد کار خیری را انجام دهد، بعد از آن که حاجت او برآورده شد، باید آن کار را انجام دهد و نیز اگر بدون آن که حاجتی داشته باشد، عهد کند که عمل خیری را انجام دهد، آن عمل بر او واجب میشود.
- [آیت الله مظاهری] برای سجده بهتر از هر چیز تربت حضرت سیّد الشّهداعلیه السلام میباشد که موجب قبولی نماز است و روایت شده که حجابها را پاره میکند و در محضر ربوبی میرسد یعنی چیزهایی که مانع از قبولی نماز است به واسطه سجده کردن بر تربت حضرت ابی عبداللَّه الحسینعلیه السلام رفع میشود، بعد از آن، خاک و بعد از خاک، سنگ و بعد از سنگ، گیاه است.
- [آیت الله سیستانی] اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند ، باید برای هر نماز کارهائی را که برای نماز ادا بر او واجب است بجا آورد ، و بنابر احتیاط نمیتواند برای نماز قضا به کارهائی که برای نماز ادا انجام داده اکتفا کند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] تمام کارهایی که وضو را باطل می کند تیمم بدل از وضو را هم باطل می کند و تمام کارهایی که غسل را باطل می کند تیمم بدل از غسل را هم باطل می نماید.