مراد از علم الجفر چیست؟ و کلاً راجع به جمیع علوم غریبه توضیحاتی مبسوط ارائه نمائید.

مراد از علم جفر: (علم الحروف) علمی است که صاحبان آن علم ادّعا دارند که بوسیله علم جفر تمامی حوادث عالم را تا انقراض عالم می‌دانند. و صورت کامل و صحیح این علم مخصوص ائمّه اطهارعلیهم السلام است. در مجمع البحرین می‌نویسد که علم جفر و علم جامعه دو کتابی است که علی‌علیه السلام در آن دو کتاب تمامی علوم و حوادث را تا انقراض عالم به طریق علم حروف تهجی و ابجدی با املاء رسول اکرم‌صلی الله علیه وآله بر پوست بز و پوست گوسفند حتی ارش خراشیدن صورت و پوست، و نصف خراشیدن پوست همه را نوشته است. همه امامان معصوم‌علیهم السلام آن علم را می‌دانند و به آن نگاه کرده بوسیله آن علم حکم می‌کنند.
و نیز بر این قضیّه شاهد آورده و حدیثی از امام صادق‌علیه السلام نقل می‌کند که امام صادق‌علیه السلام فرمود: "عندی الجفر الأبیض و الجفر الأحمر" "پیش من علم جفر سفید و جفر سُرخ است." زید بن ابی العلاء سؤال کرد یابن رسول اللّه چه چیز در جفر سفید هست؟ امام فرمود: در آن (مطالب) زبور داوُد، و تورات موسی، انجیل عیسی، صحف ابراهیم و حلال و حرام مُصحف فاطمه‌علیها السلام است و هر آنچه که مردم در دانستن آن به ما احتیاج دارند و ما به کسی احتیاج نداریم (در آن کتاب موجود است.)
و نیز در حدیث دیگر نقل کرده که شخصی از امام صادق‌علیه السلام پرسید: و ما الجفر؟ یعنی جفر چیست؟ امام فرمود: آن علمی است که در پوست بز و گوسفند که روی هم پیچیده (نوشته شده) و در آن سلاح رسول خداصلی الله علیه وآله و تمامی کتب آسمانی و مُصحف فاطمه‌ علیها السلام است.(1)
اما توضیحاتی در علوم غریبه:
طبق نقل پنج علم غریبه داریم که از عامّه مردم مخفی و پنهان است و آن را خمسه مُحتحبه نامند. و آن پنج علم عبارتند از: کیمیا، لیمیا، هیمیا، سیمیا، ریمیا و (کلمه سر) رمز آن علوم است. هر حرفی اشاره به علمی است. ما در اینجا توضیحات هر یکی از علوم را از کتاب جلد دوم مائدة یا فرحة الروح، ص 19 نقل می‌کنیم، او هم به نقل از کتاب تحفه حکیم بیان نموده است به قلم می‌آوریم:
1- علم صناعت (علم کیمیا): علمی است که بوسیله آن می‌توان قوای اجرام معدنی بعضی را به بعض دیگر تبدیل کرد. مثلاً بوسیله این علم می‌توان طلا و نقره را از فلزات جدا کرد.(2)
2- علم لیمیا: (علم طلسمات): علمی است که بوسیله آن روح در بدن دیگری انتقال دهند. کیفیّت تمزیج قوای فاعله عالیه با مفعوله سافله تا فعل غریب از آن حادث گردد.
3- علم هیمیا: علمی است که بوسیله آن سیارات هفتگانه را می‌شناسند و در اثر آن شناخت بوسیله ستاره‌های هفتگانه در زمین تصرف می‌کنند و کارهای عجیب و غریب در روی زمین انجام می‌دهند. از جمله بوسیله آن علم جنّیان را تسخیر می‌کنند.(3)
4- علم سیمیا: علمی است که انسان بوسیله یادگیری آن قدرت برای انجام کارهای خارق العاده پیدا می‌کند.(4)
5- علم ریمیا: علم شعبده است و آن عبارت است از معرفت قوای جواهر ارضیّه و مزاج آنها در یکدیگر تا از آنها قوّتی حاصل شود که از آن قوّة فعل غریب صدور یابد.(5)
علمی است که از آن در هر جا که بخواهند می‌توانند در یک لحظه بروند (مانند طی الارض).(6)
پی نوشت ها:
1) مجمع البحرین، مؤلف الشیخ الطریحی(چاپ دوم، در سه مجلّد، ناشر: مرتضوی) مادّه جفر، ص 248.
2) المنجد، ص 706، ماده کیم.
3) قاضی عبدالنبی، جامع العلوم (بیروت، مؤسسة الاعلمی) ج 2، ص 278.
4) فرهنگ معین، ج 2، ص 1985.
5) کتاب المائدة یا فرحة الروح، مؤلف سید احمد عبد منافی (بنا به نقل از کتاب تحفه حکیم، مؤلف سید محمد مؤمن حسینی) ج 2، ص 19.
6) لغت نامه دهخدا.