اسما و صفاتی که مفهوم مقایسه ای دارند مانند"احکم الحاکمین" یا "ارحم الراحمین" یا "خیرالغافرین" چه مفهومی را می رسانند؟

این گونه صفات که صفت عالی است به این معناست که خداوند در آن صفت مانند صفات دیگرش کمال مطلق را داراست به عنوان مثال ارحم الراحمین به این معناست که خداوند رحمتش در نهایت کمال است "نظرامامیه و محققین از فلاسفه و متکلمان معتقدند ما می توانیم صفات خدا را بشناسیم و نیز آن را تحلیل و بررّسی کنیم به گونه ای که موجب محدودیّت واجب تعالی نیز نشویم. به این بیان که: از آنجا که خداوند کمال مطلق است پس هم? صفات کمال را دارد و از طرفی ما با عقل و براهین آن بطور بدیهی می دانیم که اگر صفات خداوند مانند مخلوقین باشد مستلزم نقص در خداون خواهد بود، در نهایت صفات را با تجرید و تنزیه از جهات نقص بر خداوند حمل می کنیم و مثلاً می گوییم: او می بیند اما دیدن او مانند ما نیست چون اگر با چشم ببیند مستلزم جسمیّت و نقص است پس دیدن او باید به گونه ای باشد که از جهات نقص آفریدگان مبرّا باشد. برخی از بزرگان این دیدگاه را به دیدگاه (تشبیه در عین تنزیه و تنزیه در عین تشبیه) نام نهاده اند. روایات و آیات هم بر این حقیقت تأکید می کنند به عنوان مثال قسمت اخیر روایت امیرالمؤمنین (ع) که می فرماید: (لَمْ یُطلِعِ العُقُولُ عَلی تحدید صفته و لَمْ یحجُبْها عن واجب معرفته) (نهج البلاغه خطبه اول، ترجمه دشتی ص 32) یعنی خداوند عقل ها و خرد ها را بر چگونگی و تحدید صفات خودآگاه نکرد لکن هرگز آنها را از مقدار لازم معرفت خود، محجوب نساخت، دلالت بر صحت این دیدگاه می کند"[1]
پی نوشت:
[1] جعفر سبحانی و محمد محمد رضایی، اندیشه اسلامی یک، قم، گروه و معارف، ص 89- 85 و عبدالله جوادی آملی، توحید در قرآن، نشر إسراء، ص 46 – 41.
www.shamimm.ir