علامه شهید مطهری (ره) در تعریف انقلاب می گوید: (انقلاب عبارت است از طغیان و عصیان مردم یک ناحیه و یا یک سرزمین علیه نظم حاکم موجود برای ایجاد نظمی مطلوب.) از این رو ایشان ریشه انقلاب را دو چیز می داند: 1- نارضایی و خشم از وضع موجود 2- آرمان یک وضع مطلوب. در هر انقلابی نفی و اثبات وجود دارد (نفی وضع موجود و اثبات وضعیت مطلوب). [1] در این راستا انقلاب اسلامی نیز به دلیل نارضایتی از وضع موجود، با اعتقاد مردم شیعه ایران به پیروی از رهبری امام خمینی) به عنوان نایب امام زمان (عج) و وجوب اطاعت و پیروی از ایشان) با هدف ایجاد وضع بهتر - از بین بردن عوامل ظلم و فساد و تشکیل حکومت اسلامی و زمینه سازی برای تشکیل حکومت واحد جهانی امام زمان (عج) - به پیروزی رسید. انواع انقلاب: در وقوع انقلابها، مجموعه تحولات و شرایط فکری، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مداخله دارد و بنابراین، با توجه به موقعیت و تحولات کشورها، مسیرهای متفاوتی در رسیدن به این عوامل وجود دارد و به طور کلی سرنگونی نظامهای سیاسی بر اثر انقلاب، به چند شکل ممکن است صورت گیرد: الف: اعتصاب، اعتراض و جنبش اکثریت مردم، که ممکن است شکل خشونت آمیز به خود بگیرد و سبب انتقال قدرت به دیگران شود: مانند انقلاب اکتبر در روسیه. [2] ب: رهبران و هواداران انقلاب ناچار شوند که مدتها به مبارزه مسلحانه بپردازند دولت حاکم را سرنگون کنند: انقلاب کوبا نمونه ای از این روش انقلابی بود. [3] ج: گاهی انقلابها به منظور برچیده شدن نظام سیاسی پیشین و ایجاد نظام سیاسی جدید به وقوع می پیوندد که به آنها انقلاب سیاسی می گویند: مانند انقلاب فرانسه. [4] د: دسته ای دیگر از انقلابها به غیر از تغییر در نظام سیاسی، تغییراتی نیز در نظام اجتماعی بوجود می آورد: به عنوان نمونه انقلاب سال 1917 در روسیه به غیر از آنکه رژیم پادشاهی تزارها را برانداخت، دگرگونی های مهمی در نظام اجتماعی آن کشور پدید آورد. همچنین انقلاب فرهنگی چین در سال 1966 نیز نمونه ای بود که در آن تلاش شده بود تا کشور چین به یک دگرگونی بنیادی و فرهنگی برسد) [5]. با توجه به شرایط عمومی انقلاب ها، ظهور و انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) - علی رغم اینکه برنامه ای الهی و آسمانی است - همچون سایر انقلاب ها و تحولات تاریخی و اجتماعی، به یک سلسه شرایط و موقعیت های عینی و خارجی، محیط مساعد و فضای عمومی مناسب بستگی دارد که بدون فراهم شدن آن شرایط، تحقق نمی یابد. لذا باید مؤمنان به وظایف خود عمل کنند و آماده ظهور آن حضرت بوده و و با حرکت های انقلابی و اصلاحی خویش بر علیه فساد و طاغوت و آگاهی و بیداری بشریت، زمینه رابرای ظهور منجی آسمانی فراهم سازند. تا اینکه اراده خداوند متعال با توجه به اوضاع و شرایط جامعه و مناسب بودن زمینه ها و بسترها و براساس نیاز جامعه جهانی، به ظهور آن حضرت تعلق گرفته و اذن قیام را صادر نماید. در این راستا انقلاب اسلامی ایران با نارضایتی از وضع موجود به مقابله با رژیم پهلوی پرداخته و در اثر تلاشهای انقلابیون، در نهایت به رهبری امام خمینی (ره) این انقلاب نه تنها نظام سلطنتی را برچید؛ بلکه برپا ساختن یک نظام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جدید را بر اساس آموزشهای دین اسلام بالخصوص آموزه انتظار هدف خود قرار داد. برای این انقلاب تعاریف متعددی ذکر کرده اند، از جمله اینکه در تعریف آن این طور آورده اند: (انقلاب به مفهوم مکتبی، یعنی تغییر حاکمیت طاغوت به منظور استقرار حاکمیت الله است. این انقلاب یک انقلاب سیاسی یا دگرگونی اجتماعی محض نیست، بلکه تجدید حیات اسلام را در تمام وجوه و ابعاد در نظر دارد و متضمن بازگشت به اصول اساسی بعنوان تنها مکتب جامع، اصیل و حاوی طرح کاملی برای زندگی و تضمین کننده عدالت، صلح، امنیت، آزادی، ارتقای فرهنگی و معنوی انسان است). [6] انقلاب اسلامی در کنار وجوه اشتراک و تشابهاتی که با سایر انقلابها (به لحاظ شرایط و عوامل پیدایش و پیروزی) دارد، ویژگیهای خاص خود را هم دارد و تمایزات اساسی انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلابات در ریشه مذهبی و ماهیت دینی (خدامحوری)، رهبری دینی (نقش روحانیت) و عنصر حرکت مردمی [7] بوده است. حال صرف نظر از روایات، مقایسه اهداف و آرمان های درخشان انقلاب اسلامی خصوصا در زمینه های فکری و فرهنگی و مطابقت و تناسب آن با شرایط ظهور و هدف های انقلاب جهانی امام مهدی (عج)، اثبات کننده نقش ممتاز انقلاب اسلامی در زمینه سازی و فراهم نمودن زمینه ها و بسترهای ظهور و انقلاب بزرگ مهدوی می باشد. هنگامی که ما می گوییم نهضت امام خمینی زمینه ساز انقلاب بزرگ مهدوی است، مقصود این است که این نهضت در ادامه و در مراحل گوناگون خود و با تلاش رهبران و حامیان انقلاب و حتی نسلهای آینده، زمینه ظهور امام مهدی (عج) را فراهم خواهند کرد. لذا برای اثبات چنین امری لازم است که ابتدا آرمانهای انقلاب اسلامی را شناخته و به علاوه با بررسی دستاوردهای این انقلاب در صحنه عمل، ارتباط آنها با اهداف انقلاب مهدوی و تناسبی که بین آنها وجود دارد را بشناسیم تا میزان صحت این سخن که نهضت امام خمینی زمینه ساز ظهور حضرت مهدی (عج) است، شناخته شود. آرمانهای انقلاب اسلامی: بررسی اهداف انقلاب اسلامی مبین این واقعیت است که این اهداف در راستای زمینه سازی و تحقق اهداف انقلاب جهانی امام مهدی (عج)، شکل گرفته و تعقیب می شود؛ انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، نه تنها یک انقلاب سیاسی جهت ساقط کردن و فروپاشی رژیم پهلوی بود؛ بلکه همچنین به منظور استقرار نظام سیاسی اسلام و تحقق آموزه های متعالی اسلام در عرصه های مختلف و بنا نهادن ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نوین در چارچوب ارزش ها و احکام اسلامی شکل گرفت. مهمترین عناوین برجسته و اساسی این اهداف و آرمان ها عبارت است از: 1.ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی براساس ایمان و تقوا و مبارزه با کلیه مظاهر فساد وتباهی. 2.استقرار عدالت به معنی گسترده و عمیق آن در عرصه های اقتصادی ، سیاسی ، قضایی ، و... 3.پرورش افراد جامعه و رشد علمی در همه ابعاد مورد نیاز. 4.تربیت و رشد معنوی و ریشه دار شدن ارزش های اخلاقی و انسانی در افراد جامعه . 5.آبادانی و پیشرفت اقتصادی برای تأمین رفاه عمومی و ریشه کن شدن فقر و محرومیت . 6.احیاء و اجرای حدود و مقررات الهی برای زمینه سازی حیات معنوی و فضای مناسب تعالی انسان . 7.گسترش اندیشه توحیدی و الهی در سطح جهان به منظور آشنایی جهانیان با اندیشه ها و ارزش های متعالی اسلام . 8.مبارزه با مظاهر فساد و تباهی و فراهم آوردن زمینه های مادی و معنوی سعادت دنیوی و اخروی افراد جامعه . 9.نفی هرگونه ستمگری و سلطه گری و سلطه پذیری. 10.دفاع از حقوق مسلمانان و مستضعفان جهان و تلاش برای برقراری صلح، عدالت و امنیت جهانی. این اهداف و آرمان ها که به عنوان اصول و وظایف اساسی دولت جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی بیان شده، ترسیم کننده جهت گیری اساسی و خط و مشی های اجرایی نظام اسلامی در سطح داخلی و بین المللی به منظور زمینه سازی برای حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) می باشد. حضرت امام (ره) با وقوف بر رسالت خطیر و الهی خود، هدف نهایی انقلاب اسلامی را امری فراتر از تغییر حکومت و مسائل اقتصادی؛ یعنی زمینه سازی انقلاب جهانی اسلام و فراهم آوردن مقدمات ظهور منجی عالم بشریت حضرت ولی عصر (عج) می دانستند، و براساس همین اعتقاد، به هدایت و رهبری انقلاب اسلامی و تحولات ناشی از آن پرداختند. ایشان در ماه های آخر عمر پر برکت خویش، به صراحت در این زمینه اظهار می دارند: (مسئولان ما باید بدانند که انقلاب ما محدود به ایران نیست، انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچمداری حضرت حجت می باشد که خداوند بر همه مسلمانان و جهانیان منت نهاد و ظهور و فرجش را در عصر حاضر قرار داد... باید دولت جمهوری اسلامی تمامی سعی و توان خود را در اداره هر چه بهتر مردم بنماید، ولی این به آن معنا نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی اسلام است منصرف کند. [8] از آنجا که انتظار موعود یا به عبارتی انتظار تحقق وعده الهی در حاکمیت جهانی دین اسلام می تواند در احیای هویت اسلامی مسلمانان و مقابله با روحیه خودباختگی و احساس حقارت در مقابل فرهنگ و تمدن مغرب زمین بسیار مؤثر باشد، حضرت امام با ژرف اندیشی تمام احیای فرهنگ انتظار را به عنوان یکی از ارکان مهم احیای هویت اسلامی و وسیله ای برای تحقق دوباره شوکت مسلمانان در جهان مد نظر قرار داده و در یکی از بیانات خود که در اولین سال استقرار نظام اسلامی ایراد کردند، ضمن بیان مفهوم (انتظار فرج ) وظیفه منتظران قدوم حضرت صاحب الامر (ع) را چنین برشمردند: (ما همه انتظار فرج داریم و باید در این انتظار، خدمت کنیم. انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و ما باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا بکند و مقدمات ظهور ان شاءالله تهیه بشود.) [9] دستاوردهای انقلاب اسلامی: انقلاب اسلامی ایران نقطه عطفی در جریان مهدویت است که با تأثیرات جهانی خویش، نقشی مهم در زمینه سازی برای ظهور و انقلاب مهدوی (عج) ایفا می نماید. در این راستا مهم ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی را می توان احیای ارزشها، گسترش بیداری اسلامی، برانگیختن روح حقیقت طلبی و جهاد در راه خدا، ترویج تفکر اسلام سیاسی و تقابل آن با ایدئولوژی حاکم بر جهان دانست. برانگیختن روح قیام و فداکاری و عدم مشروعیت حکومت های ظالم به امید آینده ای بهتر: یکی از مهم ترین دستاوردهای نهضت امام خمینی، زنده کردن روح فداکاری، فرهنگ شهادت بود که از نهضت امام حسین (ع) الهام گرفته است. این روحیه قدرت اثرگذاری خود را - چه قبل از پیروزی انقلاب، چه بعد از آن - در مبارزه های بسیار سختی که استبداد داخلی و استعمار جهانی با اتحاد وسیع خود بر ضد آن انجام داده اند، نشان داده است. روشن است که زنده شدن این روحیه عامل بسیار مهمی در زمینه سازی انقلاب مهدوی دارد که همانا نابودی ستم، شرک و آزادی مستضعفان و پایان دادن به حاکمیت مستکبران و ستمگران می باشد و این ماموریت دشواری است که موفقیت در آن بدون چنین روحیه جهادی استوار ممکن نیست، به ویژه آن که میدان مبارزه ای که در آن خواهد جنگید، بسیار گسترده است. انقلاب اسلامی ایران ثمره جوشش خونهای عاشورا و رویش شکوفه های انتظار است و آموزه مهم و حیاتی (عاشورا و انتظار) تأثیر شگرفی در پیروزی انقلاب اسلامی ایران داشتند؛ عاشورا به عنوان الگوی مبارزه با زشتیها، ستمها و انحرافات و انتظار نیز زمینه سازی برای پذیرش رهبری نائب عام امام زمان بوده است. در این زمینه حامد الگار، تئوری پرداز سیاسی که درباره اندیشه های سیاسی انقلاب اسلامی ایران متخصص و نظریه پرداز است و پیروزی انقلاب اسلامی ایران را با تکیه بر تئوری مذهب تحلیل می کند، آن گاه که به تحلیل انقلاب اسلامی ایران و ریشه های وقوع این انقلاب می پردازد، به سه پارادایم و مؤلفه اصلی فکر شیعه اشاره می کند: 1.اعتقاد به مهدویت و مفهوم غیبت 2.اعتقاد به مفهوم شهادت، برگرفته از قیام امام حسین (ع) 3.عدم مشروعیت بخشی به تمامی حکومت های موجود در عصر غیبت. وی اعتقاد به مهدویت را رکن اساسی و عامل مهم تمامی جنبش ها و حرکت های آزادی بخش و تحول آفرین جوامع شیعه برمی شمرد و انقلاب اسلامی ایران را نیز متأثر از همین مؤلفه می داند. حامد الگار در کتاب (پیرامون انقلاب اسلامی)، به گونه ای ژرف و عمیق به این امر مهم می پردازد و بر خلاف بسیاری از دیگر تئوری پردازان انقلاب اسلامی که به عناصر دیگری از فکر شیعه اشاره می کنند، ریشه های فکری انقلاب اسلامی را بر مسئله مهدویت مبتنی می داند. وی با این باور که برای شناخت انقلاب اسلامی باید به این سه مبنای مهم و کلیدی فکر شیعه توجه نمود، در اثبات اهمیت این عناصر اساسی به بررسی تاریخ شیعه از عصر صفویه تا انقلاب اسلامی می پردازد و دکترین امامت را که مهدویت از مصادیق آن به شمار می رود، بنیاد فکری شیعه و تحقق انقلاب اسلامی ایران یاد می کند [10]. انقلاب اسلامی ایران با استمرار و گسترش حاکمیت دین و تفسیر صحیح انتظار ظهور امام زمان (عج) و معرفی معیارهای منتظران حقیقی در فرهنگ شیعه، غبار بدعت و تحریف را از انتظار ظهور و آمادگی برای حکومت جهانی مصلح کل زدود و نسل انقلاب را به تلاش و پویایی در تهیه مقدمات ظهور مهدی موعود (عج) و فراگیر شدن حکومت اسلامی در جهان فرا خواند. بدین ترتیب نهضت امام خمینی آغازگر انقلاب بزرگ اسلامی است که دلالت بر گسترش فرهنگ انتظار در جهان اسلام تا زمان ظهور امام مهدی (عج) داشته و این انقلاب در راستای زمینه سازی انقلاب بزرگ مهدوی و یا به عبارتی بخشی از آن بوده و همان هدفهای استراتژیک آن را در باره برپایی حکومت جهانی اسلام دنبال می کند. رویکرد به اسلام و معنویت: انقلاب اسلامی با زنده کردن نقش اسلام در دنیا، به ویژه در جهان اسلام و تشکیل یک دولت بر پایه اسلام که با تعهد و پایبندی به ارزشهای اسلامی به نیازهای عصر کنونی پاسخ داد، به طور عملی ادعاهای غرب و غرب گرایان را باطل و نابود کرد و این در حالی بود که آنها تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی در عصر کنونی را بی فایده می دانستند؛ بدان خاطر که از نظر آنها اسلام در بهترین شرایط خود، یعنی چهارده قرن پیش فقط روش حکومتی خوبی بوده است، اما امروزه توان اداره کردن حکومت را ندارد و نمی تواند به نیازهای این عصر و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی آن پاسخگو باشد. [11] پیروزی انقلاب اسلامی با رویکرد به معنویت، احیا دین و دین گرایی، در دنیایی که با رشد سریع تفکرات الحادی، خدا گریزی، انسان محوری وگرایش برخی کشور های جهان به نظام فکری - سیاسی سکولار حاکم بود، نه تنها توانست گفتمان دینی در ایران را تغییر دهد، بلکه شرایط جدیدی را به وجود آورده که حاکی از ورود جهان به دوره ای متفاوت از ادوار گذشته وعصری با ویژگی های ممتاز دینی ومعنوی است. از دیدگاه بسیاری از تحلیلگران تجدید حیات معنوی و دینی بشر با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران آغاز شده و پیروزی این انقلاب، موجب احیای نقش دین و دینداری در دنیای سکولار شده و با گسترش عظمت و عزت دینداران در سراسر جهان و زمینه سازی حیات دوباره معتقدین به نقش برجسته دین در اجتماع، جوامع لیبرال را که همواره در جهت منزوی نمودن و حاشیه راندن دین و تعالیم آن حرکت نموده بودند، با تحولات شگرف و غیرمنتظره ای مواجه نمود. در واقع انقلاب اسلامی در دنیای مملو از مکاتب مادی، ضمن گشودن دریچه ای از قدرت معنویات، اعتقادات دینی و مذهبی به روی مردم سایر ادیان، مسلمانان را نیز به آغوش اسلام باز گرداند که این موجبات چالش سایر مکاتب را فراهم آورد. انقلاب اسلامی ایران (به همگان ثابت کرد که مسئله بازگشت به اسلام تنها یک خیال و نظر نبوده؛ بلکه می تواند واقعیت داشته باشد) [12]؛ این در حالی بود که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، مسلمانان دنیا تحت تاثیر ایدئولوژی های قدرتهای بزرگ فکر می کردند که اسلام پاسخگوی نیاز مردم نیست و اصلا نمی تواند نیازمندی های جامعه مدرن و پیشرفته امروز را پاسخگو باشد. بدین ترتیب پیروزی انقلاب اسلامی برخلاف اندیشه حاکم (نشان داد که ادیان بویژه دین اسلام، با گذشت زمان و توسعه مدرنیزاسیون نه تنها به پایان راه خود نرسیده اند؛ بلکه هنوز بعنوان مهم ترین راه نجات بشریت از ظلم و بیدادگری مطرح می باشند) [13]. با پیروزی انقلاب و استقرار نظام سیاسی مبتنی بر اسلام، همه مسلمانان در جهان هویتی تازه یافته و احساس عزت و شخصیت اسلامی در آنان دمیده شدو در نتیجه کوششی که در طول دهها سال از سوی قدرتهای استعماری و استکباری برای تحقیر مسلمانان به کار رفته بود، نقش بر آب گشته و در تمام عالم گرایش به اسلام روبه رشد و گسترش گذاشت و حتی اسلام گرایان در برخی از کشورها تا بدانجا پیش رفتند که در صدد تشکیل حکومت اسلامی در کشورهای خود برآمدند. [14] رویارویی با ایدئولوژی های حاکم و طرح گفتمان اسلام سیاسی در سطح جهانی: پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) در دهه های پایانی قرن بیستم که از آن به عصر پایان ایدئولوژی ها تعبیر می شد، بسان موجی خروشان در برابر اندیشه ها و نظریات مارکسیستی و لیبرالیستی حاکم شرق و غرب، طلایه دار راه جدیدی شده و ارزش ها و هنجارهایی را مطرح نمود. انقلابیون ایران در راستای رسالت جهانی و تعالی اهداف این انقلاب، علاوه بر نهادینه سازی آنها در جامعه ایران به صدور آن در سایر نقاط جهان مبادرت ورزیدند. اثرات عمیق انقلاب اسلامی تنها در بعد نظری و فکری، محدود نگردید؛ بلکه در بعد عملی توانست معادلات موجود در نظام بین الملل را دگرگون سازد. شکل گیری این وضعیت جدید در نظام دو قطبی، موجب شدتا قدرتهای جهانی که تابه حال در نزاع لیبرالیسم و مارکسیسم در دو جبهه مقابل هم قرار گرفتند، با تهدید جدیدی مواجه شوند. از آن جهت که تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بیشترین دغدغه غرب در جهان اسلام و کشورهای مسلمان، ترس از حرکت های ناسیونالیستی و جنبش هایی روشنفکری بود که غالبا تحت تاثیر ایدئولوژی رقیب قرار می گرفتند، لذا آنها از تهدیدی همچون حرکت های اسلامی رنج نمی بردند [15] و بالطبع در آن دوره زمانی باور همگان بر آن بود که برای سرنگونی یک رژیم بیش از این که احساسات یا ایدئولوژی لازم باشد، انقلابیون نیاز به اسلحه دارند؛ اما بر خلاف تفکر حاکم بر این دوره، اسلام گرایان شیعی در ایران بدون توسل به مبارزه مسلحانه، تنها با تکیه بر آرمانهای شیعی همچون انتظار، شهادت و... در مقابل رژیمی کاملا مسلح صف آرایی کردند و با غلبه ایدئولوژی انقلاب اسلامی علیه سلطه مورد حمایت همه جانبه قدرتهای بزرگ جهانی، معیارهای جدیدی مطرح شد که علاوه بر غلبه بر قدرتهای مادی، همچنین امکان سنجش و مواجهه با معیارهای حاکم بر جهان را با مشکل مواجه نمود. انقلاب اسلامی ایران در ردیف بزرگ ترین انقلاب های جهان: با اتخاذ برنامه سیاسی خاص جهت تأسیس نظام برخاسته از اسلام و پیاده سازی اصول اسلامی در تشکیل حکومت و همچنین نفی گفتمان های غربی حاکم بر ساختار نظام بین الملل، در عین حال که غرب را به لحاظ فنی و صنعتی بر جهان اسلام برتر می دانست؛ اما آن ر ا از نظر اخلاقیات در انحطاط و پرتگاه نابودی دانسته و نظام سیاسی حاکم بر جهان را که مبتنی بر جدایی دین از سیاست بود، طرد می کرد و با پیروزی انقلاب اسلامی عملا (برای اوّلین مرتبه در تاریخ مدرن، گفتمان اسلام سیاسی در حالی در دنیای لائیسم و سکولاریسم مطرح می شد که دین نه تنها از سیاست جدا و به گفته مارکس افیون ملتها تلقی می شد؛ بلکه دوره آن نیز گذشته و آنرا متعلق به تاریخ می دانستند و معتقد بودند که دین چیزی برای ارائه به دنیای مدرن ندارد). [16] حاکم شدن این گفتمان در کشوری همچون ایران که حوزه نفوذ اندیشه غربی بود، در عمل پیوند دین و سیاست بر مبنای اسلام اصیل را محقق نموده و این موقعیت جدید، چالش دوران سیطره گفتمان غرب محور را به همراه داشت؛ بدان خاطر که در گفتمان حاکم بر نظام بین الملل با مرکزیت غرب، تمدنهای غیرغربی در پیرامون قرار داشتند و گفتمان اسلام گرایی مبتنی بر اسلام سیاسی شیعی، گفتمان جهانی را که در طول دویست سال سازماندهی شده بود، زائد به حساب آورده و در این راستا ضمن احیای ارزش های اسلامی، در صدد گسترش آن به سراسر جهان برآمده و به اعتراف برخی از اندیشمندان مسلمان همچون (احمد هوبر)، (امام خمینی با طرح ابعاد واقعی اسلام، مسلمانان را سیاسی کرده و اندیشه و تفکر سیاسی را در میان مسلمانان ایجاد کرده و بسط داده و در پناه این تلاش ها مسلمانان اکنون دریافته اند که اسلام تنها یک سلسله تشریفات و مناسک عبادی شخصی نیست؛ بلکه اسلام، قرآن و سنت پیامبر، یک منبع قوی و پر تحرک است که می تواند در زمینه های مختلف سیاسی و فرهنگی و اقتصادی تحرک ایجاد کند). [17] نتیجه گیری: با توجه به تحولات به وجود آمده پس از انقلاب اسلامی، جهان معاصر آبستن تحولات عظیمی بوده و عصر نوینی که انقلاب اسلامی با رهبری امام خمینی (ره) آغازگر آن بود، در حقیقت مقدمه ای برای انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) می باشد. انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره)، هویت مصلح بزرگ را به جهان معرفی نمود و آثار این امر را در زیادشدن پرسش ها در میان مسلمانان و غیر مسلمانان از هویت مهدی منتظر (عج) و تلاش برای شناختن و انتظار ظهور او بعد از دیدن دستاوردهای انقلاب نائبش به خوبی قابل مشاهده است. بنابراین از وظایف و مسؤولیت های ماست که از نظام مقدس جمهوری اسلامی پاسداری نموده و در ترویج و کارآمدی ارزش های اسلامی و به ثمر رسیدن اهداف آن، به عنوان زمینه ساز قیام حضرت مهدی (عج) تلاش همه جانبه نمائیم تا انشاءالله با آشنایی هر چه بیشتر جهان با فرهنگ اصیل اسلام و اهل بیت (ع)، زمینه ظهور حضرت قائم (عج) را فراهم آوریم. پی نوشتها: 1. مرتضی مطهری، پیرامون انقلاب اسلامی، قم؛ انتشارات صدرا، 1362، صص 29 – 30. 2.خدیجه ثقفی، دایره المعارف انقلاب اسلامی، تهران؛ انتشارات سوره مهر، 1383، جلد اول، ص 110 3.همان 4.غلامرضا علی بابایی، پیشین،ص 113 5.الکساندر ماتیل، دائره المعارف ناسیونالیسم، ترجمه کامران فانی و سایرین، تهران؛ انتشارات وزارت امور خارجه، 1383، ص 210 6.علی آقابخشی و مینو افشاری راد، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر چاپار،1383، ص 302 7.محمد رحیم عیوضی، (تحلیل و ارزیابی شاخصه های انقلاب اسلامی)، فصلنامه اندیشه انقلاب اسلامی)، سال اول، شماره اول، بهار 1381، ص 103 8.صحیفه نور، ج 21، صص 107- 108، 9.همان، ج 7، ص 255 10.حامد الگار، ایران و انقلاب اسلامی، مترجمین سپاه پاسداران، انتشارات سپاه پاسداران، بی جا، بی تا، صص 14 15. 11.عرفان محمود، نهضت امام خمینی زمینه ساز ظهور دولت حضرت مهدی (عج)،ترجمه رحمت الله خالقی، روزنامه جمهوری 30/3/87 12..منوچهر محمدی، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران؛ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385، ص 518. 13.همان، ص 27 14.جمیله کدیور، رویارویی انقلاب اسلامی ایران و آمریکا، تهران؛ نشر اطلاعات، 1379، ص 101. 15.فوازی جرجیس، آمریکا و اسلام سیاسی، ترجمه محمد کمال سروریان، تهران،پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1382، ص 89. 16.منوچهر محمدی، پیشین، صص 509 – 510. 17.احمد هوبر، دستاوردهای انقلاب اسلامی در جهان امروز، مجله حضور، شماره 1، خرداد 1370، ص 76 منبع: www.ahl-ul-bayt.org
علامه شهید مطهری (ره) در تعریف انقلاب می گوید: (انقلاب عبارت است از طغیان و عصیان مردم یک ناحیه و یا یک سرزمین علیه نظم حاکم موجود برای ایجاد نظمی مطلوب.) از این رو ایشان ریشه انقلاب را دو چیز می داند:
1- نارضایی و خشم از وضع موجود
2- آرمان یک وضع مطلوب. در هر انقلابی نفی و اثبات وجود دارد (نفی وضع موجود و اثبات وضعیت مطلوب). [1]
در این راستا انقلاب اسلامی نیز به دلیل نارضایتی از وضع موجود، با اعتقاد مردم شیعه ایران به پیروی از رهبری امام خمینی) به عنوان نایب امام زمان (عج) و وجوب اطاعت و پیروی از ایشان) با هدف ایجاد وضع بهتر - از بین بردن عوامل ظلم و فساد و تشکیل حکومت اسلامی و زمینه سازی برای تشکیل حکومت واحد جهانی امام زمان (عج) - به پیروزی رسید.
انواع انقلاب:
در وقوع انقلابها، مجموعه تحولات و شرایط فکری، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مداخله دارد و بنابراین، با توجه به موقعیت و تحولات کشورها، مسیرهای متفاوتی در رسیدن به این عوامل وجود دارد و به طور کلی سرنگونی نظامهای سیاسی بر اثر انقلاب، به چند شکل ممکن است صورت گیرد:
الف: اعتصاب، اعتراض و جنبش اکثریت مردم، که ممکن است شکل خشونت آمیز به خود بگیرد و سبب انتقال قدرت به دیگران شود: مانند انقلاب اکتبر در روسیه. [2]
ب: رهبران و هواداران انقلاب ناچار شوند که مدتها به مبارزه مسلحانه بپردازند دولت حاکم را سرنگون کنند: انقلاب کوبا نمونه ای از این روش انقلابی بود. [3]
ج: گاهی انقلابها به منظور برچیده شدن نظام سیاسی پیشین و ایجاد نظام سیاسی جدید به وقوع می پیوندد که به آنها انقلاب سیاسی می گویند: مانند انقلاب فرانسه. [4]
د: دسته ای دیگر از انقلابها به غیر از تغییر در نظام سیاسی، تغییراتی نیز در نظام اجتماعی بوجود می آورد: به عنوان نمونه انقلاب سال 1917 در روسیه به غیر از آنکه رژیم پادشاهی تزارها را برانداخت، دگرگونی های مهمی در نظام اجتماعی آن کشور پدید آورد. همچنین انقلاب فرهنگی چین در سال 1966 نیز نمونه ای بود که در آن تلاش شده بود تا کشور چین به یک دگرگونی بنیادی و فرهنگی برسد) [5].
با توجه به شرایط عمومی انقلاب ها، ظهور و انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) - علی رغم اینکه برنامه ای الهی و آسمانی است - همچون سایر انقلاب ها و تحولات تاریخی و اجتماعی، به یک سلسه شرایط و موقعیت های عینی و خارجی، محیط مساعد و فضای عمومی مناسب بستگی دارد که بدون فراهم شدن آن شرایط، تحقق نمی یابد. لذا باید مؤمنان به وظایف خود عمل کنند و آماده ظهور آن حضرت بوده و و با حرکت های انقلابی و اصلاحی خویش بر علیه فساد و طاغوت و آگاهی و بیداری بشریت، زمینه رابرای ظهور منجی آسمانی فراهم سازند. تا اینکه اراده خداوند متعال با توجه به اوضاع و شرایط جامعه و مناسب بودن زمینه ها و بسترها و براساس نیاز جامعه جهانی، به ظهور آن حضرت تعلق گرفته و اذن قیام را صادر نماید.
در این راستا انقلاب اسلامی ایران با نارضایتی از وضع موجود به مقابله با رژیم پهلوی پرداخته و در اثر تلاشهای انقلابیون، در نهایت به رهبری امام خمینی (ره) این انقلاب نه تنها نظام سلطنتی را برچید؛ بلکه برپا ساختن یک نظام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جدید را بر اساس آموزشهای دین اسلام بالخصوص آموزه انتظار هدف خود قرار داد. برای این انقلاب تعاریف متعددی ذکر کرده اند، از جمله اینکه در تعریف آن این طور آورده اند: (انقلاب به مفهوم مکتبی، یعنی تغییر حاکمیت طاغوت به منظور استقرار حاکمیت الله است. این انقلاب یک انقلاب سیاسی یا دگرگونی اجتماعی محض نیست، بلکه تجدید حیات اسلام را در تمام وجوه و ابعاد در نظر دارد و متضمن بازگشت به اصول اساسی بعنوان تنها مکتب جامع، اصیل و حاوی طرح کاملی برای زندگی و تضمین کننده عدالت، صلح، امنیت، آزادی، ارتقای فرهنگی و معنوی انسان است). [6]
انقلاب اسلامی در کنار وجوه اشتراک و تشابهاتی که با سایر انقلابها (به لحاظ شرایط و عوامل پیدایش و پیروزی) دارد، ویژگیهای خاص خود را هم دارد و تمایزات اساسی انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلابات در ریشه مذهبی و ماهیت دینی (خدامحوری)، رهبری دینی (نقش روحانیت) و عنصر حرکت مردمی [7] بوده است. حال صرف نظر از روایات، مقایسه اهداف و آرمان های درخشان انقلاب اسلامی خصوصا در زمینه های فکری و فرهنگی و مطابقت و تناسب آن با شرایط ظهور و هدف های انقلاب جهانی امام مهدی (عج)، اثبات کننده نقش ممتاز انقلاب اسلامی در زمینه سازی و فراهم نمودن زمینه ها و بسترهای ظهور و انقلاب بزرگ مهدوی می باشد. هنگامی که ما می گوییم نهضت امام خمینی زمینه ساز انقلاب بزرگ مهدوی است، مقصود این است که این نهضت در ادامه و در مراحل گوناگون خود و با تلاش رهبران و حامیان انقلاب و حتی نسلهای آینده، زمینه ظهور امام مهدی (عج) را فراهم خواهند کرد. لذا برای اثبات چنین امری لازم است که ابتدا آرمانهای انقلاب اسلامی را شناخته و به علاوه با بررسی دستاوردهای این انقلاب در صحنه عمل، ارتباط آنها با اهداف انقلاب مهدوی و تناسبی که بین آنها وجود دارد را بشناسیم تا میزان صحت این سخن که نهضت امام خمینی زمینه ساز ظهور حضرت مهدی (عج) است، شناخته شود.
آرمانهای انقلاب اسلامی:
بررسی اهداف انقلاب اسلامی مبین این واقعیت است که این اهداف در راستای زمینه سازی و تحقق اهداف انقلاب جهانی امام مهدی (عج)، شکل گرفته و تعقیب می شود؛ انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، نه تنها یک انقلاب سیاسی جهت ساقط کردن و فروپاشی رژیم پهلوی بود؛ بلکه همچنین به منظور استقرار نظام سیاسی اسلام و تحقق آموزه های متعالی اسلام در عرصه های مختلف و بنا نهادن ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نوین در چارچوب ارزش ها و احکام اسلامی شکل گرفت. مهمترین عناوین برجسته و اساسی این اهداف و آرمان ها عبارت است از:
1.ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی براساس ایمان و تقوا و مبارزه با کلیه مظاهر فساد وتباهی.
2.استقرار عدالت به معنی گسترده و عمیق آن در عرصه های اقتصادی ، سیاسی ، قضایی ، و...
3.پرورش افراد جامعه و رشد علمی در همه ابعاد مورد نیاز.
4.تربیت و رشد معنوی و ریشه دار شدن ارزش های اخلاقی و انسانی در افراد جامعه .
5.آبادانی و پیشرفت اقتصادی برای تأمین رفاه عمومی و ریشه کن شدن فقر و محرومیت .
6.احیاء و اجرای حدود و مقررات الهی برای زمینه سازی حیات معنوی و فضای مناسب تعالی انسان .
7.گسترش اندیشه توحیدی و الهی در سطح جهان به منظور آشنایی جهانیان با اندیشه ها و ارزش های متعالی اسلام .
8.مبارزه با مظاهر فساد و تباهی و فراهم آوردن زمینه های مادی و معنوی سعادت دنیوی و اخروی افراد جامعه .
9.نفی هرگونه ستمگری و سلطه گری و سلطه پذیری.
10.دفاع از حقوق مسلمانان و مستضعفان جهان و تلاش برای برقراری صلح، عدالت و امنیت جهانی. این اهداف و آرمان ها که به عنوان اصول و وظایف اساسی دولت جمهوری اسلامی ایران در قانون اساسی بیان شده، ترسیم کننده جهت گیری اساسی و خط و مشی های اجرایی نظام اسلامی در سطح داخلی و بین المللی به منظور زمینه سازی برای حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) می باشد.
حضرت امام (ره) با وقوف بر رسالت خطیر و الهی خود، هدف نهایی انقلاب اسلامی را امری فراتر از تغییر حکومت و مسائل اقتصادی؛ یعنی زمینه سازی انقلاب جهانی اسلام و فراهم آوردن مقدمات ظهور منجی عالم بشریت حضرت ولی عصر (عج) می دانستند، و براساس همین اعتقاد، به هدایت و رهبری انقلاب اسلامی و تحولات ناشی از آن پرداختند. ایشان در ماه های آخر عمر پر برکت خویش، به صراحت در این زمینه اظهار می دارند: (مسئولان ما باید بدانند که انقلاب ما محدود به ایران نیست، انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچمداری حضرت حجت می باشد که خداوند بر همه مسلمانان و جهانیان منت نهاد و ظهور و فرجش را در عصر حاضر قرار داد... باید دولت جمهوری اسلامی تمامی سعی و توان خود را در اداره هر چه بهتر مردم بنماید، ولی این به آن معنا نیست که آنها را از اهداف عظیم انقلاب که ایجاد حکومت جهانی اسلام است منصرف کند. [8]
از آنجا که انتظار موعود یا به عبارتی انتظار تحقق وعده الهی در حاکمیت جهانی دین اسلام می تواند در احیای هویت اسلامی مسلمانان و مقابله با روحیه خودباختگی و احساس حقارت در مقابل فرهنگ و تمدن مغرب زمین بسیار مؤثر باشد، حضرت امام با ژرف اندیشی تمام احیای فرهنگ انتظار را به عنوان یکی از ارکان مهم احیای هویت اسلامی و وسیله ای برای تحقق دوباره شوکت مسلمانان در جهان مد نظر قرار داده و در یکی از بیانات خود که در اولین سال استقرار نظام اسلامی ایراد کردند، ضمن بیان مفهوم (انتظار فرج ) وظیفه منتظران قدوم حضرت صاحب الامر (ع) را چنین برشمردند: (ما همه انتظار فرج داریم و باید در این انتظار، خدمت کنیم. انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و ما باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا بکند و مقدمات ظهور ان شاءالله تهیه بشود.) [9]
دستاوردهای انقلاب اسلامی:
انقلاب اسلامی ایران نقطه عطفی در جریان مهدویت است که با تأثیرات جهانی خویش، نقشی مهم در زمینه سازی برای ظهور و انقلاب مهدوی (عج) ایفا می نماید. در این راستا مهم ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی را می توان احیای ارزشها، گسترش بیداری اسلامی، برانگیختن روح حقیقت طلبی و جهاد در راه خدا، ترویج تفکر اسلام سیاسی و تقابل آن با ایدئولوژی حاکم بر جهان دانست.
برانگیختن روح قیام و فداکاری و عدم مشروعیت حکومت های ظالم به امید آینده ای بهتر:
یکی از مهم ترین دستاوردهای نهضت امام خمینی، زنده کردن روح فداکاری، فرهنگ شهادت بود که از نهضت امام حسین (ع) الهام گرفته است. این روحیه قدرت اثرگذاری خود را - چه قبل از پیروزی انقلاب، چه بعد از آن - در مبارزه های بسیار سختی که استبداد داخلی و استعمار جهانی با اتحاد وسیع خود بر ضد آن انجام داده اند، نشان داده است. روشن است که زنده شدن این روحیه عامل بسیار مهمی در زمینه سازی انقلاب مهدوی دارد که همانا نابودی ستم، شرک و آزادی مستضعفان و پایان دادن به حاکمیت مستکبران و ستمگران می باشد و این ماموریت دشواری است که موفقیت در آن بدون چنین روحیه جهادی استوار ممکن نیست، به ویژه آن که میدان مبارزه ای که در آن خواهد جنگید، بسیار گسترده است. انقلاب اسلامی ایران ثمره جوشش خونهای عاشورا و رویش شکوفه های انتظار است و آموزه مهم و حیاتی (عاشورا و انتظار) تأثیر شگرفی در پیروزی انقلاب اسلامی ایران داشتند؛ عاشورا به عنوان الگوی مبارزه با زشتیها، ستمها و انحرافات و انتظار نیز زمینه سازی برای پذیرش رهبری نائب عام امام زمان بوده است. در این زمینه حامد الگار، تئوری پرداز سیاسی که درباره اندیشه های سیاسی انقلاب اسلامی ایران متخصص و نظریه پرداز است و پیروزی انقلاب اسلامی ایران را با تکیه بر تئوری مذهب تحلیل می کند، آن گاه که به تحلیل انقلاب اسلامی ایران و ریشه های وقوع این انقلاب می پردازد، به سه پارادایم و مؤلفه اصلی فکر شیعه اشاره می کند:
1.اعتقاد به مهدویت و مفهوم غیبت
2.اعتقاد به مفهوم شهادت، برگرفته از قیام امام حسین (ع)
3.عدم مشروعیت بخشی به تمامی حکومت های موجود در عصر غیبت.
وی اعتقاد به مهدویت را رکن اساسی و عامل مهم تمامی جنبش ها و حرکت های آزادی بخش و تحول آفرین جوامع شیعه برمی شمرد و انقلاب اسلامی ایران را نیز متأثر از همین مؤلفه می داند. حامد الگار در کتاب (پیرامون انقلاب اسلامی)، به گونه ای ژرف و عمیق به این امر مهم می پردازد و بر خلاف بسیاری از دیگر تئوری پردازان انقلاب اسلامی که به عناصر دیگری از فکر شیعه اشاره می کنند، ریشه های فکری انقلاب اسلامی را بر مسئله مهدویت مبتنی می داند. وی با این باور که برای شناخت انقلاب اسلامی باید به این سه مبنای مهم و کلیدی فکر شیعه توجه نمود، در اثبات اهمیت این عناصر اساسی به بررسی تاریخ شیعه از عصر صفویه تا انقلاب اسلامی می پردازد و دکترین امامت را که مهدویت از مصادیق آن به شمار می رود، بنیاد فکری شیعه و تحقق انقلاب اسلامی ایران یاد می کند [10].
انقلاب اسلامی ایران با استمرار و گسترش حاکمیت دین و تفسیر صحیح انتظار ظهور امام زمان (عج) و معرفی معیارهای منتظران حقیقی در فرهنگ شیعه، غبار بدعت و تحریف را از انتظار ظهور و آمادگی برای حکومت جهانی مصلح کل زدود و نسل انقلاب را به تلاش و پویایی در تهیه مقدمات ظهور مهدی موعود (عج) و فراگیر شدن حکومت اسلامی در جهان فرا خواند. بدین ترتیب نهضت امام خمینی آغازگر انقلاب بزرگ اسلامی است که دلالت بر گسترش فرهنگ انتظار در جهان اسلام تا زمان ظهور امام مهدی (عج) داشته و این انقلاب در راستای زمینه سازی انقلاب بزرگ مهدوی و یا به عبارتی بخشی از آن بوده و همان هدفهای استراتژیک آن را در باره برپایی حکومت جهانی اسلام دنبال می کند.
رویکرد به اسلام و معنویت:
انقلاب اسلامی با زنده کردن نقش اسلام در دنیا، به ویژه در جهان اسلام و تشکیل یک دولت بر پایه اسلام که با تعهد و پایبندی به ارزشهای اسلامی به نیازهای عصر کنونی پاسخ داد، به طور عملی ادعاهای غرب و غرب گرایان را باطل و نابود کرد و این در حالی بود که آنها تلاش برای تشکیل حکومت اسلامی در عصر کنونی را بی فایده می دانستند؛ بدان خاطر که از نظر آنها اسلام در بهترین شرایط خود، یعنی چهارده قرن پیش فقط روش حکومتی خوبی بوده است، اما امروزه توان اداره کردن حکومت را ندارد و نمی تواند به نیازهای این عصر و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی آن پاسخگو باشد. [11]
پیروزی انقلاب اسلامی با رویکرد به معنویت، احیا دین و دین گرایی، در دنیایی که با رشد سریع تفکرات الحادی، خدا گریزی، انسان محوری وگرایش برخی کشور های جهان به نظام فکری - سیاسی سکولار حاکم بود، نه تنها توانست گفتمان دینی در ایران را تغییر دهد، بلکه شرایط جدیدی را به وجود آورده که حاکی از ورود جهان به دوره ای متفاوت از ادوار گذشته وعصری با ویژگی های ممتاز دینی ومعنوی است. از دیدگاه بسیاری از تحلیلگران تجدید حیات معنوی و دینی بشر با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران آغاز شده و پیروزی این انقلاب، موجب احیای نقش دین و دینداری در دنیای سکولار شده و با گسترش عظمت و عزت دینداران در سراسر جهان و زمینه سازی حیات دوباره معتقدین به نقش برجسته دین در اجتماع، جوامع لیبرال را که همواره در جهت منزوی نمودن و حاشیه راندن دین و تعالیم آن حرکت نموده بودند، با تحولات شگرف و غیرمنتظره ای مواجه نمود. در واقع انقلاب اسلامی در دنیای مملو از مکاتب مادی، ضمن گشودن دریچه ای از قدرت معنویات، اعتقادات دینی و مذهبی به روی مردم سایر ادیان، مسلمانان را نیز به آغوش اسلام باز گرداند که این موجبات چالش سایر مکاتب را فراهم آورد.
انقلاب اسلامی ایران (به همگان ثابت کرد که مسئله بازگشت به اسلام تنها یک خیال و نظر نبوده؛ بلکه می تواند واقعیت داشته باشد) [12]؛ این در حالی بود که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، مسلمانان دنیا تحت تاثیر ایدئولوژی های قدرتهای بزرگ فکر می کردند که اسلام پاسخگوی نیاز مردم نیست و اصلا نمی تواند نیازمندی های جامعه مدرن و پیشرفته امروز را پاسخگو باشد. بدین ترتیب پیروزی انقلاب اسلامی برخلاف اندیشه حاکم (نشان داد که ادیان بویژه دین اسلام، با گذشت زمان و توسعه مدرنیزاسیون نه تنها به پایان راه خود نرسیده اند؛ بلکه هنوز بعنوان مهم ترین راه نجات بشریت از ظلم و بیدادگری مطرح می باشند) [13]. با پیروزی انقلاب و استقرار نظام سیاسی مبتنی بر اسلام، همه مسلمانان در جهان هویتی تازه یافته و احساس عزت و شخصیت اسلامی در آنان دمیده شدو در نتیجه کوششی که در طول دهها سال از سوی قدرتهای استعماری و استکباری برای تحقیر مسلمانان به کار رفته بود، نقش بر آب گشته و در تمام عالم گرایش به اسلام روبه رشد و گسترش گذاشت و حتی اسلام گرایان در برخی از کشورها تا بدانجا پیش رفتند که در صدد تشکیل حکومت اسلامی در کشورهای خود برآمدند. [14]
رویارویی با ایدئولوژی های حاکم و طرح گفتمان اسلام سیاسی در سطح جهانی:
پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) در دهه های پایانی قرن بیستم که از آن به عصر پایان ایدئولوژی ها تعبیر می شد، بسان موجی خروشان در برابر اندیشه ها و نظریات مارکسیستی و لیبرالیستی حاکم شرق و غرب، طلایه دار راه جدیدی شده و ارزش ها و هنجارهایی را مطرح نمود. انقلابیون ایران در راستای رسالت جهانی و تعالی اهداف این انقلاب، علاوه بر نهادینه سازی آنها در جامعه ایران به صدور آن در سایر نقاط جهان مبادرت ورزیدند. اثرات عمیق انقلاب اسلامی تنها در بعد نظری و فکری، محدود نگردید؛ بلکه در بعد عملی توانست معادلات موجود در نظام بین الملل را دگرگون سازد. شکل گیری این وضعیت جدید در نظام دو قطبی، موجب شدتا قدرتهای جهانی که تابه حال در نزاع لیبرالیسم و مارکسیسم در دو جبهه مقابل هم قرار گرفتند، با تهدید جدیدی مواجه شوند. از آن جهت که تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بیشترین دغدغه غرب در جهان اسلام و کشورهای مسلمان، ترس از حرکت های ناسیونالیستی و جنبش هایی روشنفکری بود که غالبا تحت تاثیر ایدئولوژی رقیب قرار می گرفتند، لذا آنها از تهدیدی همچون حرکت های اسلامی رنج نمی بردند [15] و بالطبع در آن دوره زمانی باور همگان بر آن بود که برای سرنگونی یک رژیم بیش از این که احساسات یا ایدئولوژی لازم باشد، انقلابیون نیاز به اسلحه دارند؛ اما بر خلاف تفکر حاکم بر این دوره، اسلام گرایان شیعی در ایران بدون توسل به مبارزه مسلحانه، تنها با تکیه بر آرمانهای شیعی همچون انتظار، شهادت و... در مقابل رژیمی کاملا مسلح صف آرایی کردند و با غلبه ایدئولوژی انقلاب اسلامی علیه سلطه مورد حمایت همه جانبه قدرتهای بزرگ جهانی، معیارهای جدیدی مطرح شد که علاوه بر غلبه بر قدرتهای مادی، همچنین امکان سنجش و مواجهه با معیارهای حاکم بر جهان را با مشکل مواجه نمود.
انقلاب اسلامی ایران در ردیف بزرگ ترین انقلاب های جهان:
با اتخاذ برنامه سیاسی خاص جهت تأسیس نظام برخاسته از اسلام و پیاده سازی اصول اسلامی در تشکیل حکومت و همچنین نفی گفتمان های غربی حاکم بر ساختار نظام بین الملل، در عین حال که غرب را به لحاظ فنی و صنعتی بر جهان اسلام برتر می دانست؛ اما آن ر ا از نظر اخلاقیات در انحطاط و پرتگاه نابودی دانسته و نظام سیاسی حاکم بر جهان را که مبتنی بر جدایی دین از سیاست بود، طرد می کرد و با پیروزی انقلاب اسلامی عملا (برای اوّلین مرتبه در تاریخ مدرن، گفتمان اسلام سیاسی در حالی در دنیای لائیسم و سکولاریسم مطرح می شد که دین نه تنها از سیاست جدا و به گفته مارکس افیون ملتها تلقی می شد؛ بلکه دوره آن نیز گذشته و آنرا متعلق به تاریخ می دانستند و معتقد بودند که دین چیزی برای ارائه به دنیای مدرن ندارد). [16]
حاکم شدن این گفتمان در کشوری همچون ایران که حوزه نفوذ اندیشه غربی بود، در عمل پیوند دین و سیاست بر مبنای اسلام اصیل را محقق نموده و این موقعیت جدید، چالش دوران سیطره گفتمان غرب محور را به همراه داشت؛ بدان خاطر که در گفتمان حاکم بر نظام بین الملل با مرکزیت غرب، تمدنهای غیرغربی در پیرامون قرار داشتند و گفتمان اسلام گرایی مبتنی بر اسلام سیاسی شیعی، گفتمان جهانی را که در طول دویست سال سازماندهی شده بود، زائد به حساب آورده و در این راستا ضمن احیای ارزش های اسلامی، در صدد گسترش آن به سراسر جهان برآمده و به اعتراف برخی از اندیشمندان مسلمان همچون (احمد هوبر)، (امام خمینی با طرح ابعاد واقعی اسلام، مسلمانان را سیاسی کرده و اندیشه و تفکر سیاسی را در میان مسلمانان ایجاد کرده و بسط داده و در پناه این تلاش ها مسلمانان اکنون دریافته اند که اسلام تنها یک سلسله تشریفات و مناسک عبادی شخصی نیست؛ بلکه اسلام، قرآن و سنت پیامبر، یک منبع قوی و پر تحرک است که می تواند در زمینه های مختلف سیاسی و فرهنگی و اقتصادی تحرک ایجاد کند). [17]
نتیجه گیری:
با توجه به تحولات به وجود آمده پس از انقلاب اسلامی، جهان معاصر آبستن تحولات عظیمی بوده و عصر نوینی که انقلاب اسلامی با رهبری امام خمینی (ره) آغازگر آن بود، در حقیقت مقدمه ای برای انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) می باشد. انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره)، هویت مصلح بزرگ را به جهان معرفی نمود و آثار این امر را در زیادشدن پرسش ها در میان مسلمانان و غیر مسلمانان از هویت مهدی منتظر (عج) و تلاش برای شناختن و انتظار ظهور او بعد از دیدن دستاوردهای انقلاب نائبش به خوبی قابل مشاهده است. بنابراین از وظایف و مسؤولیت های ماست که از نظام مقدس جمهوری اسلامی پاسداری نموده و در ترویج و کارآمدی ارزش های اسلامی و به ثمر رسیدن اهداف آن، به عنوان زمینه ساز قیام حضرت مهدی (عج) تلاش همه جانبه نمائیم تا انشاءالله با آشنایی هر چه بیشتر جهان با فرهنگ اصیل اسلام و اهل بیت (ع)، زمینه ظهور حضرت قائم (عج) را فراهم آوریم.
پی نوشتها:
1. مرتضی مطهری، پیرامون انقلاب اسلامی، قم؛ انتشارات صدرا، 1362، صص 29 – 30.
2.خدیجه ثقفی، دایره المعارف انقلاب اسلامی، تهران؛ انتشارات سوره مهر، 1383، جلد اول، ص 110
3.همان
4.غلامرضا علی بابایی، پیشین،ص 113
5.الکساندر ماتیل، دائره المعارف ناسیونالیسم، ترجمه کامران فانی و سایرین، تهران؛ انتشارات وزارت امور خارجه، 1383، ص 210
6.علی آقابخشی و مینو افشاری راد، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر چاپار،1383، ص 302
7.محمد رحیم عیوضی، (تحلیل و ارزیابی شاخصه های انقلاب اسلامی)، فصلنامه اندیشه انقلاب اسلامی)، سال اول، شماره اول، بهار 1381، ص 103
8.صحیفه نور، ج 21، صص 107- 108،
9.همان، ج 7، ص 255
10.حامد الگار، ایران و انقلاب اسلامی، مترجمین سپاه پاسداران، انتشارات سپاه پاسداران، بی جا، بی تا، صص 14 15.
11.عرفان محمود، نهضت امام خمینی زمینه ساز ظهور دولت حضرت مهدی (عج)،ترجمه رحمت الله خالقی، روزنامه جمهوری 30/3/87
12..منوچهر محمدی، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران؛ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385، ص 518.
13.همان، ص 27
14.جمیله کدیور، رویارویی انقلاب اسلامی ایران و آمریکا، تهران؛ نشر اطلاعات، 1379، ص 101.
15.فوازی جرجیس، آمریکا و اسلام سیاسی، ترجمه محمد کمال سروریان، تهران،پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1382، ص 89.
16.منوچهر محمدی، پیشین، صص 509 – 510.
17.احمد هوبر، دستاوردهای انقلاب اسلامی در جهان امروز، مجله حضور، شماره 1، خرداد 1370، ص 76
منبع: www.ahl-ul-bayt.org
- [سایر] چه عواملی زمینه ساز حکومت واحد جهانی است؟
- [سایر] آیا شروع جنگ علیه انقلاب اسلامی , مسأله صدور انقلاب و دخالت ایران در امور داخلی کشورهای اسلامی و ارسال نیرو و تسلیحات برای براندازی حکومت های آنها بود؟
- [سایر] آیا انقلاب اسلامی ایران متأثر از الگوی حکومت شوروی سابق است و سرانجام آنها هم یکسان خواهد بود؟
- [سایر] آیا انقلاب اسلامی ایران متأثر از الگوی حکومت شوروی سابق است و سرانجام آنها هم یکسان خواهد بود؟
- [سایر] نقش رسانه در انقلاب اسلامی؟چه رسانههایی صدای انقلاب اسلامی را به گوش مردم رساندند؟
- [سایر] منظور از انقلاب و انقلاب اسلامی چیست؟ علت وقوع، ارکان و نقش انقلاب اسلامی در جهان چیست؟
- [سایر] آیا انقلاب اسلامی، انقلاب طبقهی متوسط جدید بود؟ چگونه می توان رویکرد طبقاتی در تحلیل انقلاب اسلامی را نقد کرد؟
- [سایر] نقطه اساسی نزاع انقلاب اسلامی ایران و ضدّ انقلاب چیست؟
- [سایر] فرق انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلاب ها چیست؟
- [سایر] انقلاب اسلامی ایران با انقلاب روسیه چه تفاوتی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] زمینهایی که در اصل آباد بوده مانند جنگلها و نیزارها ملک حکومت اسلامی است و هر کس در آن تصرّف و اصلاح نماید مالک میشود مگر آنکه حکومت اسلامی منع نماید.
- [آیت الله مظاهری] علفها و بوتههای بیابان و ماهیهای دریاها و رودخانهها و پرندگان هوا و حیوانات صحرا و مانند اینها ملک حکومت اسلامی است ولی اگر کسی آنها را تصرّف کند مالک میشود مگر اینکه حکومت اسلامی جلوگیری نماید.
- [آیت الله مظاهری] آنچه که در زمینهای موات باشد مانند بوته و درخت و سنگ و معدن و غیره، مانند خود زمین ملک حکومت اسلامی است ولی اگر کسی در آنها تصرّف کند مالک میشود مگر آنکه حکومت اسلامی ممانعت نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر حکومت اسلامی معدنی را استخراج کند خمس به آن تعلق نمی گیرد.
- [آیت الله سبحانی] اگر حکومت اسلامی معدنی را استخراج کند، خمس به آن تعلق نمی گیرد. 3 گنج
- [آیت الله مظاهری] در صورت تشکیل حکومت اسلامی قاضی باید از طرف حاکم وقت منصوب باشد و اگر منصوب نباشد نباید قضاوت نماید.
- [آیت الله مظاهری] حکومت اسلامی در تعزیرات چنانکه میتواند تأدیب کند، میتواند جریمه مالی یا زندان یا تبعید و مانند اینها بنماید.
- [آیت الله مظاهری] زمینهایی که صاحب معیّنی ندارد و آثاری از آبادی در آن نیست چه در اصل بایر باشد مانند بیابانها و کوهها و درّهها و چه بعد از آباد شدن بایر شده باشد مثل زمینهایی که صاحبان آنها از آن اعراض کرده باشند ملک حکومت اسلامی است ولی اگر کسی آن را آباد کند مالک میشود مگر در صورتی که حکومت اسلامی ممانعت نماید.
- [آیت الله مظاهری] همه آبها چه زیرزمینی باشد یا روی زمین مانند دریاها و رودخانهها و نهرها و برکهها و چشمههایی که مالک معیّن ندارند ملک حکومت اسلامی است و هر کس در آنها تصرّف کند مالک میشود ولی حکومت اسلامی میتواند از آن جلوگیری نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر محتکر رفع ید از کار زشت خود نکرد، حکومت اسلامی اوّلًا اخطار و امر به فروش آن جنس میکند، و اگر به کارش ادامه داد، حکومت اسلامی آن جنس را به قیمت متعارف میفروشد و پول آن را به محتکر میدهد.