آیا کسانی جزو یاران امام زمان (عج) هستند، در حال حاضر با حضرت ارتباط دارند؟

شرح پرسش:
آیا کسانی جزو یاران امام زمان (عج) هستند، در حال حاضر با حضرت ارتباط دارند و با یکدیگر در یک مکان جمع می‌شوند و در مورد برنامه‌های دوران ظهور بحث می‌کنند؟

پاسخ:
در روایات تصریح شده است که برای امام زمان علیه السلام دو غیبت صغری و کبری است.[1] در غیبت صغری مردم از طریق نواب اربعه با امام زمان علیه السلام ارتباط برقرار کرده[2] و مشکلات خویش را با آنها در میان می گذارند و حضرت به مشکلات و مسایل مردم پاسخ می دهد. البته غیبت صغری بدان معنا نیست که مردم با حضرت ارتباط نداشته باشند، ولی ارتباط (همه مردم) در زمان غیبت مردود است.[3]
در زمان غیبت کبری در خصوص ارتباط مردم، به ویژه یاران امام با ایشان دو مبنا وجود دارد. برخی عقیده دارند که در زمان غیبت کبری ارتباط و ملاقات حضوری با امام زمان علیه السلام امکان ندارد.[4] بر اساس این نگرش هر گونه ملاقات با امام زمان علیه السلام امکان نداشته و به حسب ظاهر کسی حق ندارد که ادعای ارتباط و ملاقات حضوری را داشته باشد. این نگرش ریشه در روایات دارد؛ زیرا روایات، ملاقات حضوری را نفی کرده است.[5]
از سوی دیگر از برخی متون استفاده می شود که حضرت مکان معینی ندارد، از این رو به حسب ظاهر امکان ندارد که یاران حضرت در یک مکان جمع شوند. گرچه ممکن است با بهره‌مندی از امدادهای الهی این کار صورت گیرد. از روایات دیگر نیز استفاده می شود که هرگاه شرایط ظهور امام فراهم شد و 313 نفر[6] وجود داشتند، حضرت ظهور می کند. حال معلوم نیست 313 نفر همگی زنده اند و یا برخی از آنها از دنیا رفته و در هنگام ظهور رجعت می کنند و یا برخی از 313 نفر بعداً متولد می شوند. از این رو نمی توان گفت: یاران امام در زمان غیبت با حضرت در یک مکان جمع می شوند.
برخی عقیده دارند که در زمان غیبت کبری، ملاقات با امام زمان علیه السلام امکان دارد.[7] بر اساس این نگرش نمی توان گفت یاران امام در یک مکان جمع شده و با حضرت ارتباط دارند، زیرا آنچه از متون دینی استفاده می شود، آن است که در زمان غیبت کبری، فقیهان و مجتهدان واجد شرایط، نیابت عامه امام را بر عهده دارند و مردم مسایل شرعی و سیاسی خویش را از آنان می پرسند. البته هدایت و ارشاد و رهبری مردم توسط امام زمان علیه السلام انجام گرفته، زمین لحظه ای از وجود مقدس امام زمان علیه السلام خالی نیست. نفع امام به همگان می رسد و حضرت به طور ناشناس در مکان های مختلف حضور پیدا کرده،[8] به مشکلات مردم رسیدگی می کند.
امام صادق علیه السلام فرمود: (امام قائم... در مراسم حج شرکت می کند و مردم را می بیند، امام مردم او را نمی بینند و نمی شناسند.)[9] ولی در عین حال نمی توان گفت که یاران امام در حضور ایشان جمع شده و با حضرت ارتباط داشته و در خصوص برنامه های ظهور بحث می کنند.
در زمان حضور امام، یاران امام با حضرت ارتباط دارند، همچنین ممکن است در زمان غیبت با بهره‌گیری از امدادهای غیبی، ارتباط برقرار نمایند، ولی دلیل قاطعی در خصوص جمع شدن یاران امام زمان علیه السلام در زمان غیبت وجود ندارد.

پی نوشت‌ها:
1. اعیان الشیعه، ج 2، ص 46؛ اعلام الوری، ص 444؛ ارشاد، ص 346؛ مهدی موعود، ص 931 - 933.
2. مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان، ص 673.
3. محمد رضا حکیمی، خورشید مغرب، ص 53 - 54.
4. مجله حوزه، ویژه امام زمان(علیه السلام)، ص 72 به بعد.
5. کمال الدین و تمام النعمه، ص 516.
6. لطف الله صافی، منتخب الاثر، ص 594 - 596.
7. تنزیه الانبیاء، سید مرتضی، ص 182.
8. کتاب الغیبة، نعمانی، ص 14.
9. کمال الدین و تمام النعمه، ص 307.

منبع: موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه السلام