آیا امام زمان (عج) در عصر غیبت در سرداب خانه خود مخفی و غایب شده است؟

شرح پرسش:
اهل سنت به جهت استهزای عقاید شیعه می‌گویند: شیعه قائل است که مهدی موعود بعد از تولدش در سردابی مخفی شد و غیبت خود را از آنجا شروع کرده و تاکنون نیز در آن سرداب به سر می‌برد و ظهورش ‌ نیز از همان سرداب خواهد بود. لذا شیعیان هر روز از صبح تا غروب در آن سرداب به انتظار ظهورش ‌می‌نشینند و اشک ماتم می‌ریزند.(1)

پاسخ:
اولا: سرداب عبارت است از طبقه پایین ساختمان خانه که در مناطق گرمسیر به جهت حفاظت از گرمای شدید می‌سازند، و این نوع ساختمان در غالب خانه‌های عراق مشاهده می‌شود و سامرا نیز از آن مستثنی نبوده است. امام هادی علیه السلام در خانه خود به جهت آسایش اهل بیتش و محافظت از گرما چنین سردابی را ساخته بودند که بعد از شهادتش به ارث منتقل به امام عسکری علیه السلام شد.
مطابق تاریخ، حضرت مهدی علیه السلام از زمان ولادت از دیدگان مردم خصوصا حکام مخفی بود و بعد از شهادت پدرش بر جسد او نماز گزارد و رسما غیبت خود را از آن خانه آغاز نمود. و از آنجا که سکونت حضرت و سایر اعضای خانواده در آن سرداب بوده است لذا مکان غیبت را به آن سرداب مقدس نسبت می دهند. این سرداب برای شیعیان اهل بیت علیهم السلام از آن جهت مقدس شمرده شده است که امام زمان و پدرش و جدش علیهم السلام در آن سرداب به سر برده و عبادت به جای آورده‌اند و از همان مکان نیز حضرت مهدی علیه السلام غایب شده است. نسبت غیبت حضرت به سرداب همانند نسبت غیبت به تمام خانه و هر مکانی است که امام زمان در آن دیده شده و زندگی کرده است. و این نهایت جهل و نادانی است که کسی به شیعه نسبت دهد که آنان معتقدند که امام زمان علیه السلام در سرداب خانه خود غایب شده و تا هنگام خروج در آن باقی است! زیرا مطابق روایات فراوان امام زمان علیه السلام در سرزمین‌های مختلف بر موالیان خود وارد می‌شوند و در مناطق مختلف گردش می‌کنند.
حضرت مهدی علیه السلام در موسم‌های دینی همچون حج حاضر شده و اقامه شعائر دینی می‌نمایند و گواه بر زنده‌ها و مرده‌ها خواهند بود. لذا بهترین تعبیری که می‌توان درباره سرداب مقدس و زیارت مردم از آنجا داشت این است که حضرت مکان خاصی ندارند لذا شیعیان در محل‌های اختصاصی آن حضرت همچون مسجد سهله و مسجد جمکران و ... دور هم جمع می‌شوند و به یاد آن حضرت ندبه کرده و از او درخواست ظهورش را می‌نمایند. و در حقیقت سرداب مقدس از آن جهت که شروع غیبت آنجا بوده جنبه رمزی داشته ، در آنجا شیعیان گرد هم جمع می‌شوند و از خداوند طلب خروج او را می‌نمایند.
علامه امینی رحمة الله علیه می‌فرماید: (... شیعه اعتقاد ندارد که غیبت امام در سرداب است و خودشان او را در سرداب مخفی کرده‌اند و از همان جا نیز ظهور خواهد کرد بلکه اعتقاد شیعه - که با احادیث تأیید شده - آن است که او از مکه معظمه مقابل خانه خدا ظهور خواهد کرد. هرگز قائل نشده که سرداب مقدس آن نور را در خود مخفی کرده است بلکه آن سرداب خانه امامان در سامرا بوده است. و این مسأله‌ای همگانی در خانه‌های عراق است که به جهت حفاظت از گرما می‌سازند. این سرداب به طور خصوص از آن جهت شرف پیدا نموده که به سه نفر از امامان دین منسوب است، خانه‌ای که خداوند متعال اذن داده که ارتفاع معنوی یافته و در آن اسم و ذکر خدا برده شود.)(2)

ثانیا: عقیده هر مذهب یا دینی را می‌توان از لابلای کتاب‌های علمای آن مذهب یا دین یافت. با مراجعه به کتاب‌های علمای شیعه قبل از ولادت امام مهدی علیه السلام تا این زمان که در دسترس همه است پی خواهیم برد که هیچ یک از آنان حتی نزد عوام از آن‌ها چنین اعتقادی وجود ندارد که به شیعه نسبت می‌دهند.

پی‌نوشت‌ها:
1- سیر اعلام النبلاء، ج 13، ص 119 ؛ تاریخ ابن خلدون، ج 1، ص 199، فصل 27 ؛ المهدیة فی الاسلام، ص 129 و 130 ؛ الصراع بین الاسلام و الوثنیة، ص 42.
2- الغدیر، ج 3، ص 308 و 309.

منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران.