امام عسکری
حسن بن علی بن محمد مشهور به امام حسن عسکری، (۲۳۲-۲۶۰ق) یازدهمین امام شیعیان اثناعشری، فرزند امام هادی(ع) و پدر امام زمان(ع).
آیا امام عسکری علیه السلام برای غیبت فرزندشان، حضرت مهدی علیه السلام زمینه سازی نموده اند ؟
فعالیت های امام عسکری علیه السلام را در این زمینه می توان به چند دسته تقسیم نمود: 1- تعلیمات و بیانات امام عسکری علیه السلام در حدیث مبسوطی به احمد بن اسحاق فرمود:... یا احمد بن اسحاق مثله فی هذه الامة مثل الخضر علیه السلام و مثله مثل ذی القرنین ، و الله لیغیبن غیبة لا ینجو فیها من الحرکة الا من ثبته الله عزوجل علی القول بامامته و وفقه فیها الدعاء بتعجیل فرجه ...(1) ؛((... ای احمد بن اسحاق ! مثل او در این امت مثل خضر علیه السلام و مثلش مثل ذی القرنین است . به خدا سوگند هر آینه غیبتی خواهد نمود که تنها کسانی که خداوند آنان را بر قول به امامت او ثابت کرده ، و به دعا بر تعجیل فرجش موفق ساخته ، هلاک نخواهند شد ...)). و نیز فرمود:... اءما اءن لولدی غیبة یرتاب فیها الناس الا من عصمه الله عزوجل(2) ؛((... آگاه باشید همانا برای فرزندم غیبتی خواهد بود که در آن مردم شک خواهند کرد ، جز کسانی که خداوند عزوجل آنها را حفظ کرده باشد.)) 2- کم کردن ارتباطات خود با شیعیان مسعودی می گوید:((هنگامی که امر امامت به او رسید با خواص خود و غیر خواص از پشت پرده سخن می گفت ، مگر در اوقاتی که او را به خانه سلطان می بردند)). (3) لذا شیعیان حضرت برای ملاقات با او در راه می نشستند تا در آن اوقات حضرت را ملاقات کنند. (4) 3- اتخاذ نظام وکالت گر چه امام عسکری علیه السلام اولین کسی نبود که به نظام وکالت رو آورد ، ولی در زمان آن حضرت برای زمینه سازی غیبت فرزندش مهدی علیه السلام آن را توسعه داد و لذا در این راستا عثمان بن سعید و فرزندش را به عنوان وکیل مورد اعتماد و ثقه خود معرفی فرمود:... و اشهدوا علی اءن عثمان بن سعید العمری وکیلی و اءن ابنه محمد وکیل ابنی مهدیکم(5) ؛((و شهادت دهید بر اینکه عثمان بن سعید عمری وکیل من است و همانا فرزند او محمد وکیل فرزند من ، مهدی شماست .)) و نیز از وکلای او محمد بن احمد بن جعفر و جعفر بن صیقل است . (6) 4- قربانی کردن برای فرزندش صدوق به سندش از ابی جعفر عمری نقل کرده که فرمود: هنگامی که آقا متولد شد ، ابو محمد (عسکری ) فرمود:ابعثوا الی عمرو ، فبعث الیه فصار الیه ، فقال : اشتر عشرة آلاف رطل خبزا و عشرة آلاف رطل لحما و فرقه - احسبه قال : - علی بنی هاشم و عق عنه بکذا و کذا شاة(7) ؛((کسی را نزد ابو عمرو بفرستید کسی را فرستادند هنگامی که آمد حضرت به او فرمود:((ده هزار پیمانه گوشت بخر))و به گمانم فرمود آن را بین بنی هاشم تقسیم کن . و از طرف او فلان تعداد گوسفند عقیقه کن .)) و نیز در نامه ای به خواص خود در قم دستور داد که از طرف فرزندش عقیقه کرده و به مردم گوشزد کنند که این عقیقه به مناسبت ولادت مولود جدید امام عسکری علیه السلام محمد است . و نیز به خواص خود در بغداد و سامرا نیز چنین نوشت . 5- ارائه دادن فرزند خود به خواص از شیعیان امام عسکری علیه السلام برای تثبیت قلوب شیعیان نسبت به ولادت و امامت فرزندش مهدی علیه السلام او را به تعداد بسیاری از یارانش نشان داد آنها نیز از آن فرزند معجزاتی مشاهده کردند که موجب یقین به امامت او شد ، که از آن جمله می توان به احمد بن اسحاق اشعری اشاره نمود. (8) پی نوشتها: 1- کمال الدین ، ص 384؛ بحارالانوار ، ج 52 ، ص 23 و 24 ، ح 16. 2- کمال الدین ، ص 409؛ بحارالانوار ، ج 51 ، ص 160 ، ح 6. 3- اثبات الوصیة ، ص 286. 4- بحارالانوار ، ج 50 ، ص 290 ، ح 63 و ص 293 ، ح 67. 5- بحارالانوار ، ج 51 ، ص 344 ، ح 1. 6- بحارالانوار ، ج 50 ، ص 309 و 310 ، ح 9 7- کمال الدین ، ص 430؛ بحارالانوار ، ج 51 ، ص 5 ، ح 9. 8- کمال الدین ، ص 384؛ بحارالانوار ، ج 52 ، ص 23 و 24 ، ح 16. منبع : موعود شناسی وپاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی ، انتشارات مسجد مقدس جمکران
فعالیت های امام عسکری علیه السلام را در این زمینه می توان به چند دسته تقسیم نمود: 1- تعلیمات و بیانات امام عسکری علیه السلام در حدیث مبسوطی به احمد بن اسحاق فرمود:... یا احمد بن اسحاق مثله فی هذه الامة مثل الخضر علیه السلام و مثله مثل ذی القرنین ، و الله لیغیبن غیبة لا ینجو فیها من الحرکة الا من ثبته الله عزوجل علی القول بامامته و وفقه فیها الدعاء بتعجیل فرجه ...(1) ؛((... ای احمد بن اسحاق ! مثل او در این امت مثل خضر علیه السلام و مثلش مثل ذی القرنین است . به خدا سوگند هر آینه غیبتی خواهد نمود که تنها کسانی که خداوند آنان را بر قول به امامت او ثابت کرده ، و به دعا بر تعجیل فرجش موفق ساخته ، هلاک نخواهند شد ...)). و نیز فرمود:... اءما اءن لولدی غیبة یرتاب فیها الناس الا من عصمه الله عزوجل(2) ؛((... آگاه باشید همانا برای فرزندم غیبتی خواهد بود که در آن مردم شک خواهند کرد ، جز کسانی که خداوند عزوجل آنها را حفظ کرده باشد.)) 2- کم کردن ارتباطات خود با شیعیان مسعودی می گوید:((هنگامی که امر امامت به او رسید با خواص خود و غیر خواص از پشت پرده سخن می گفت ، مگر در اوقاتی که او را به خانه سلطان می بردند)). (3) لذا شیعیان حضرت برای ملاقات با او در راه می نشستند تا در آن اوقات حضرت را ملاقات کنند. (4) 3- اتخاذ نظام وکالت گر چه امام عسکری علیه السلام اولین کسی نبود که به نظام وکالت رو آورد ، ولی در زمان آن حضرت برای زمینه سازی غیبت فرزندش مهدی علیه السلام آن را توسعه داد و لذا در این راستا عثمان بن سعید و فرزندش را به عنوان وکیل مورد اعتماد و ثقه خود معرفی فرمود:... و اشهدوا علی اءن عثمان بن سعید العمری وکیلی و اءن ابنه محمد وکیل ابنی مهدیکم(5) ؛((و شهادت دهید بر اینکه عثمان بن سعید عمری وکیل من است و همانا فرزند او محمد وکیل فرزند من ، مهدی شماست .)) و نیز از وکلای او محمد بن احمد بن جعفر و جعفر بن صیقل است . (6) 4- قربانی کردن برای فرزندش صدوق به سندش از ابی جعفر عمری نقل کرده که فرمود: هنگامی که آقا متولد شد ، ابو محمد (عسکری ) فرمود:ابعثوا الی عمرو ، فبعث الیه فصار الیه ، فقال : اشتر عشرة آلاف رطل خبزا و عشرة آلاف رطل لحما و فرقه - احسبه قال : - علی بنی هاشم و عق عنه بکذا و کذا شاة(7) ؛((کسی را نزد ابو عمرو بفرستید کسی را فرستادند هنگامی که آمد حضرت به او فرمود:((ده هزار پیمانه گوشت بخر))و به گمانم فرمود آن را بین بنی هاشم تقسیم کن . و از طرف او فلان تعداد گوسفند عقیقه کن .)) و نیز در نامه ای به خواص خود در قم دستور داد که از طرف فرزندش عقیقه کرده و به مردم گوشزد کنند که این عقیقه به مناسبت ولادت مولود جدید امام عسکری علیه السلام محمد است . و نیز به خواص خود در بغداد و سامرا نیز چنین نوشت . 5- ارائه دادن فرزند خود به خواص از شیعیان امام عسکری علیه السلام برای تثبیت قلوب شیعیان نسبت به ولادت و امامت فرزندش مهدی علیه السلام او را به تعداد بسیاری از یارانش نشان داد آنها نیز از آن فرزند معجزاتی مشاهده کردند که موجب یقین به امامت او شد ، که از آن جمله می توان به احمد بن اسحاق اشعری اشاره نمود. (8) پی نوشتها: 1- کمال الدین ، ص 384؛ بحارالانوار ، ج 52 ، ص 23 و 24 ، ح 16. 2- کمال الدین ، ص 409؛ بحارالانوار ، ج 51 ، ص 160 ، ح 6. 3- اثبات الوصیة ، ص 286. 4- بحارالانوار ، ج 50 ، ص 290 ، ح 63 و ص 293 ، ح 67. 5- بحارالانوار ، ج 51 ، ص 344 ، ح 1. 6- بحارالانوار ، ج 50 ، ص 309 و 310 ، ح 9 7- کمال الدین ، ص 430؛ بحارالانوار ، ج 51 ، ص 5 ، ح 9. 8- کمال الدین ، ص 384؛ بحارالانوار ، ج 52 ، ص 23 و 24 ، ح 16. منبع : موعود شناسی وپاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی ، انتشارات مسجد مقدس جمکران
عنوان سوال:
آیا امام عسکری علیه السلام برای غیبت فرزندشان، حضرت مهدی علیه السلام زمینه سازی نموده اند ؟
پاسخ:
فعالیت های امام عسکری علیه السلام را در این زمینه می توان به چند دسته تقسیم نمود:
1- تعلیمات و بیانات
امام عسکری علیه السلام در حدیث مبسوطی به احمد بن اسحاق فرمود:... یا احمد بن اسحاق مثله فی هذه الامة مثل الخضر علیه السلام و مثله مثل ذی القرنین ، و الله لیغیبن غیبة لا ینجو فیها من الحرکة الا من ثبته الله عزوجل علی القول بامامته و وفقه فیها الدعاء بتعجیل فرجه ...(1) ؛((... ای احمد بن اسحاق ! مثل او در این امت مثل خضر علیه السلام و مثلش مثل ذی القرنین است . به خدا سوگند هر آینه غیبتی خواهد نمود که تنها کسانی که خداوند آنان را بر قول به امامت او ثابت کرده ، و به دعا بر تعجیل فرجش موفق ساخته ، هلاک نخواهند شد ...)).
و نیز فرمود:... اءما اءن لولدی غیبة یرتاب فیها الناس الا من عصمه الله عزوجل(2) ؛((... آگاه باشید همانا برای فرزندم غیبتی خواهد بود که در آن مردم شک خواهند کرد ، جز کسانی که خداوند عزوجل آنها را حفظ کرده باشد.))
2- کم کردن ارتباطات خود با شیعیان
مسعودی می گوید:((هنگامی که امر امامت به او رسید با خواص خود و غیر خواص از پشت پرده سخن می گفت ، مگر در اوقاتی که او را به خانه سلطان می بردند)). (3) لذا شیعیان حضرت برای ملاقات با او در راه می نشستند تا در آن اوقات حضرت را ملاقات کنند. (4)
3- اتخاذ نظام وکالت
گر چه امام عسکری علیه السلام اولین کسی نبود که به نظام وکالت رو آورد ، ولی در زمان آن حضرت برای زمینه سازی غیبت فرزندش مهدی علیه السلام آن را توسعه داد و لذا در این راستا عثمان بن سعید و فرزندش را به عنوان وکیل مورد اعتماد و ثقه خود معرفی فرمود:... و اشهدوا علی اءن عثمان بن سعید العمری وکیلی و اءن ابنه محمد وکیل ابنی مهدیکم(5) ؛((و شهادت دهید بر اینکه عثمان بن سعید عمری وکیل من است و همانا فرزند او محمد وکیل فرزند من ، مهدی شماست .))
و نیز از وکلای او محمد بن احمد بن جعفر و جعفر بن صیقل است . (6)
4- قربانی کردن برای فرزندش
صدوق به سندش از ابی جعفر عمری نقل کرده که فرمود: هنگامی که آقا متولد شد ، ابو محمد (عسکری ) فرمود:ابعثوا الی عمرو ، فبعث الیه فصار الیه ، فقال : اشتر عشرة آلاف رطل خبزا و عشرة آلاف رطل لحما و فرقه - احسبه قال : - علی بنی هاشم و عق عنه بکذا و کذا شاة(7) ؛((کسی را نزد ابو عمرو بفرستید کسی را فرستادند هنگامی که آمد حضرت به او فرمود:((ده هزار پیمانه گوشت بخر))و به گمانم فرمود آن را بین بنی هاشم تقسیم کن . و از طرف او فلان تعداد گوسفند عقیقه کن .))
و نیز در نامه ای به خواص خود در قم دستور داد که از طرف فرزندش عقیقه کرده و به مردم گوشزد کنند که این عقیقه به مناسبت ولادت مولود جدید امام عسکری علیه السلام محمد است . و نیز به خواص خود در بغداد و سامرا نیز چنین نوشت .
5- ارائه دادن فرزند خود به خواص از شیعیان
امام عسکری علیه السلام برای تثبیت قلوب شیعیان نسبت به ولادت و امامت فرزندش مهدی علیه السلام او را به تعداد بسیاری از یارانش نشان داد آنها نیز از آن فرزند معجزاتی مشاهده کردند که موجب یقین به امامت او شد ، که از آن جمله می توان به احمد بن اسحاق اشعری اشاره نمود. (8)
پی نوشتها:
1- کمال الدین ، ص 384؛ بحارالانوار ، ج 52 ، ص 23 و 24 ، ح 16.
2- کمال الدین ، ص 409؛ بحارالانوار ، ج 51 ، ص 160 ، ح 6.
3- اثبات الوصیة ، ص 286.
4- بحارالانوار ، ج 50 ، ص 290 ، ح 63 و ص 293 ، ح 67.
5- بحارالانوار ، ج 51 ، ص 344 ، ح 1.
6- بحارالانوار ، ج 50 ، ص 309 و 310 ، ح 9
7- کمال الدین ، ص 430؛ بحارالانوار ، ج 51 ، ص 5 ، ح 9.
8- کمال الدین ، ص 384؛ بحارالانوار ، ج 52 ، ص 23 و 24 ، ح 16.
منبع : موعود شناسی وپاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی ، انتشارات مسجد مقدس جمکران
- [سایر] امام عسکری علیه السلام برای تثبیت امامت فرزندشان حضرت مهدی علیه السلام چه تدابیری اندیشیدند؟
- [سایر] آیا امام عسکری علیه السلام از ولادت حضرت مهدی علیه السلام خبر داده است؟
- [سایر] آیا امام حسن عسکری (ع) بجز حضرت مهدی، فرزند پسر دیگری داشتند؟ فرزند دختر چطور؟
- [سایر] آیا نص متواتر بر امامت امام زمان (عج) از امام عسکری (ع) رسیده است؟
- [سایر] آیا بزرگان طایفه امامیه بعد از وفات امام عسکری علیه السلام بر ولادت حضرت مهدی علیه السلام اتفاق داشتند؟
- [سایر] آیا امام حسن عسکری علیه السلام غیر از امام زمان(عج) فرزند دیگری داشته اند؟ لطفا توضیح دهید.
- [سایر] چه کسانی در مدت پنج سال آخر حیات امام عسکری علیه السلام، امام زمان علیه السلام را دیده اند؟
- [سایر] چه کسانی در عصر غیبت صغرا حضرت مهدی(علیه السلام) را ملاقات نموده اند؟
- [سایر] شیعه از کجا می‌داند که بعد از امام عسکری(ع)، بنی عباس امام مهدی(عج) را نکشتند؟! و از کجا فهمیدند که در سرداب غائب شده است؟
- [سایر] آیا چنان‌که صوفیان گنابادی ادعا کرده‌اند؛ سری سقطی نایب امام حسن عسکری(ع) و جنید بغدادی نایب امام زمان(عج) بودهاند؟
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.