شرح پرسش: اینکه میگویند در آخرالزمان جنگ و خونریزی و بیماری شایع میشود و بسیاری از مردم هلاک میشوند، موجب عدم امید به زندگی در زمان ظهور است. آیا حقیقت دارد که دو سوم مردم جهان در اثر جنگ میمیرند؟ آیا این گونه مطالب صحیح است؟ پاسخ: سخن جنگ و خونریزیها در دو مرحله مطرح میشود: الف. قبل از ظهور: در مورد جنگهای قبل از ظهور مطلب خاصی که از درجه اعتبار برخودار باشد بیان نشده است. بلکه به صورت کلی از مرگ و میرهای زیاد و جنگ و کشتار خبر داده شده است. از این رو به زمان و مکان و گروه خاصی نمیتوان اشاره کرد. به علاوه که این حوادث مربوط به اختیار انسانها است و لذا انسان میتواند با برخی اختیارها و انتخابها از بروز برخی حوادث جلوگیری کند. لذا در آیه قرآن به لوح محو و اثبات اشاره شده است. البته اگر رویدادهای ناخوشایند واقعاً بخواهد رخ بدهد، اهلبیت علیهم السلام به ما آموزش دادهاند که با دعا و حرکت سنجیده بلا را از خود دور کنید تا در گروه نجات یافتگان باشید. ب. هنگام ظهور: آنچه از مجموع روایات به دست میآید این است که چون حضرت مهدی علیه السلام حرکت خود را با تبلیغ و تبیین کامل شروع میکند اکثر قریب به اتفاق مردم با توجه به فطرت الهی خود، پیام و دعوت حضرت را میپذیرند، و جنگ و کشتار در مقیاس کوچکی رخ میدهد. در مورد روایاتی که پیرامون جنگها و کشتارهای مربوط به آخرالزمان و ظهور وارد شده، توجه به چند نکته راهگشا است: الف. سند برخی از این روایات اشکال دارد و راویان آنها در مواردی اشخاصی دروغگو بودهاند لذا چنین روایتهایی قابل پذیرش نیست. ب. تشدید ظلم و ستم در برههای از زمان طبیعی بوده و سابقه تاریخی هم دارد. وقتی به فرعون گفتند: از بنی اسرائیل فرزندی به دنیا میآید که پادشاهی و حکومت تو را از بین میبرد؛ او ظلم و ستم بر بنی اسرائیل را شدت بخشید و حتی به دستور او زنان حامله را شکم دریدند و بچهها (جنینها) را از شکم مادران خارج کرده و کشتند. در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که بیش از بیست هزار زن حامله را شکم دریدند. خداوند در قرآن به فشار فراوان فرعون در آن روزگار اشاره کرده و بیحرمت شدن زنان و سر بریدن فرزندان را یادآور میشود. چنین رفتاری از کسانی که خداوند را به طور کلی فراموش کرده و فقط به فکر دنیا و منافع آن هستند، دور از ذهن و واقعیت نیست!! بنابراین شدت یافتن ظلم در روزگار نزدیک ظهور قابل پیشبینی است. ج. با نگاه به طول تاریخ شیعه به دورههایی بر میخوریم که فشار بر شیعیان بسیار فراوان بود. آنان به جرم شیعه بودن تحت شکنجه و آزار بودند و حتی برخی از بزرگان شیعه، فقط به جهت عقیده و مرام تشیع به شهادت میرسیدند. برخورد معاویه و حجاج در صدر اسلام و آل سعود (در اوایل قدرت یافتن) و صدام، از جمله مواردی است که نیازی به اثبات ندارد. کتابهای تاریخی مملو از ثبت چنین وقایع دلخراش است. شهید اول صاحب کتاب لمعه و شهید ثانی شارح کتاب لمعه، فقط به علت شیعه بودن به شهادت رسیدند. از این رو، امامان ما راه تقیه را پیش گرفتند و برای حفظ مکتب تشیع و جان شیعیان در بسیاری از موارد، سکوت کردند و به شیعیان دستور تقیه دادند. وضعیت فعلی عراق حتی پس از صدام خود شاهد دیگری بر این ادعا است. بسیاری از کشتارها مربوط به شیعیان مظلوم عراق است که تنها جرمشان آن است که پیرو مکتب شیعهاند. بنابراین کشتن اشخاص (به جرم شیعه بودن) در همین دنیای کنونی امر بعیدی نیست. د. هر چند امامان معصوم علیهم السلام برخی از وقایع ظهور را پیشگویی کرده و خبر دادهاند؛ اما، ما را با امر (بداء) نیز آگاه کرده و اختیار انسان را در تغییر سرنوشت و امور خود یادآور شدهاند. قرآن کریم در آیه یازدهم سوره رعد میفرماید: (خدا تغییر نمیدهد آن چه مربوط به قومی است مگر آن که خود انسانها تغییر دهند). بنابراین نوع رفتار و اختیار انسان در چگونگی حوادث مربوط به آنها مؤثر است. بر این اساس میتوان منتظر امر ظهور بود و برای فرج امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف دست به دعا برداشت و برای زمینهسازی ظهورش تلاش کرد. حرکت اختیاری انسانها در امر ظهور دخالت تمام دارد و میتوان با حرکتهای صحیح و ثبات قدم، در صراط مستقیم شاهد تعجیل در فرج آن بزرگوار بود. حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف خود در نامهای برای شیخ مفید به این شرط مهم اشاره کرده و میفرمایند: (اگر شیعیان ما که خداوند آنان را در طاعتش یاری دهد در وفای پیمانی که از ایشان گرفته شده اجتماع کنند و مصمم باشند؛ البته نعمت دیدار به تأخیر نمیافتد و سعادت ملاقات ما برای آنان با معرفت کامل و راستین نسبت به ما تعجیل میگردد.)(بحار الانوار، ج 53، ص 176) پس میشود ظهور را درک کرد و برخی از این گونه حوادث نیز رخ ندهد.
شرح پرسش:
اینکه میگویند در آخرالزمان جنگ و خونریزی و بیماری شایع میشود و بسیاری از مردم هلاک میشوند، موجب عدم امید به زندگی در زمان ظهور است. آیا حقیقت دارد که دو سوم مردم جهان در اثر جنگ میمیرند؟ آیا این گونه مطالب صحیح است؟
پاسخ:
سخن جنگ و خونریزیها در دو مرحله مطرح میشود:
الف. قبل از ظهور:
در مورد جنگهای قبل از ظهور مطلب خاصی که از درجه اعتبار برخودار باشد بیان نشده است. بلکه به صورت کلی از مرگ و میرهای زیاد و جنگ و کشتار خبر داده شده است. از این رو به زمان و مکان و گروه خاصی نمیتوان اشاره کرد. به علاوه که این حوادث مربوط به اختیار انسانها است و لذا انسان میتواند با برخی اختیارها و انتخابها از بروز برخی حوادث جلوگیری کند. لذا در آیه قرآن به لوح محو و اثبات اشاره شده است.
البته اگر رویدادهای ناخوشایند واقعاً بخواهد رخ بدهد، اهلبیت علیهم السلام به ما آموزش دادهاند که با دعا و حرکت سنجیده بلا را از خود دور کنید تا در گروه نجات یافتگان باشید.
ب. هنگام ظهور:
آنچه از مجموع روایات به دست میآید این است که چون حضرت مهدی علیه السلام حرکت خود را با تبلیغ و تبیین کامل شروع میکند اکثر قریب به اتفاق مردم با توجه به فطرت الهی خود، پیام و دعوت حضرت را میپذیرند، و جنگ و کشتار در مقیاس کوچکی رخ میدهد.
در مورد روایاتی که پیرامون جنگها و کشتارهای مربوط به آخرالزمان و ظهور وارد شده، توجه به چند نکته راهگشا است:
الف. سند برخی از این روایات اشکال دارد و راویان آنها در مواردی اشخاصی دروغگو بودهاند لذا چنین روایتهایی قابل پذیرش نیست.
ب. تشدید ظلم و ستم در برههای از زمان طبیعی بوده و سابقه تاریخی هم دارد. وقتی به فرعون گفتند: از بنی اسرائیل فرزندی به دنیا میآید که پادشاهی و حکومت تو را از بین میبرد؛ او ظلم و ستم بر بنی اسرائیل را شدت بخشید و حتی به دستور او زنان حامله را شکم دریدند و بچهها (جنینها) را از شکم مادران خارج کرده و کشتند.
در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که بیش از بیست هزار زن حامله را شکم دریدند. خداوند در قرآن به فشار فراوان فرعون در آن روزگار اشاره کرده و بیحرمت شدن زنان و سر بریدن فرزندان را یادآور میشود. چنین رفتاری از کسانی که خداوند را به طور کلی فراموش کرده و فقط به فکر دنیا و منافع آن هستند، دور از ذهن و واقعیت نیست!! بنابراین شدت یافتن ظلم در روزگار نزدیک ظهور قابل پیشبینی است.
ج. با نگاه به طول تاریخ شیعه به دورههایی بر میخوریم که فشار بر شیعیان بسیار فراوان بود. آنان به جرم شیعه بودن تحت شکنجه و آزار بودند و حتی برخی از بزرگان شیعه، فقط به جهت عقیده و مرام تشیع به شهادت میرسیدند. برخورد معاویه و حجاج در صدر اسلام و آل سعود (در اوایل قدرت یافتن) و صدام، از جمله مواردی است که نیازی به اثبات ندارد. کتابهای تاریخی مملو از ثبت چنین وقایع دلخراش است. شهید اول صاحب کتاب لمعه و شهید ثانی شارح کتاب لمعه، فقط به علت شیعه بودن به شهادت رسیدند. از این رو، امامان ما راه تقیه را پیش گرفتند و برای حفظ مکتب تشیع و جان شیعیان در بسیاری از موارد، سکوت کردند و به شیعیان دستور تقیه دادند.
وضعیت فعلی عراق حتی پس از صدام خود شاهد دیگری بر این ادعا است. بسیاری از کشتارها مربوط به شیعیان مظلوم عراق است که تنها جرمشان آن است که پیرو مکتب شیعهاند. بنابراین کشتن اشخاص (به جرم شیعه بودن) در همین دنیای کنونی امر بعیدی نیست.
د. هر چند امامان معصوم علیهم السلام برخی از وقایع ظهور را پیشگویی کرده و خبر دادهاند؛ اما، ما را با امر (بداء) نیز آگاه کرده و اختیار انسان را در تغییر سرنوشت و امور خود یادآور شدهاند. قرآن کریم در آیه یازدهم سوره رعد میفرماید: (خدا تغییر نمیدهد آن چه مربوط به قومی است مگر آن که خود انسانها تغییر دهند). بنابراین نوع رفتار و اختیار انسان در چگونگی حوادث مربوط به آنها مؤثر است.
بر این اساس میتوان منتظر امر ظهور بود و برای فرج امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف دست به دعا برداشت و برای زمینهسازی ظهورش تلاش کرد. حرکت اختیاری انسانها در امر ظهور دخالت تمام دارد و میتوان با حرکتهای صحیح و ثبات قدم، در صراط مستقیم شاهد تعجیل در فرج آن بزرگوار بود. حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف خود در نامهای برای شیخ مفید به این شرط مهم اشاره کرده و میفرمایند: (اگر شیعیان ما که خداوند آنان را در طاعتش یاری دهد در وفای پیمانی که از ایشان گرفته شده اجتماع کنند و مصمم باشند؛ البته نعمت دیدار به تأخیر نمیافتد و سعادت ملاقات ما برای آنان با معرفت کامل و راستین نسبت به ما تعجیل میگردد.)(بحار الانوار، ج 53، ص 176)
پس میشود ظهور را درک کرد و برخی از این گونه حوادث نیز رخ ندهد.
- [سایر] آیا جنگ و خونریزی هنگام ظهور رخ می دهد؟
- [سایر] آیا امام زمان (عج) با جنگ و خونریزی، جهان را پر از عدل و داد میکند؟
- [سایر] نوع حکومت حضرت چگونه است( جنگ و خونریزی یا صلح و دوستی) ؟
- [آیت الله بهجت] بیماری، مبتلا به خونریزی زیر پوستی می باشد. گاهی به علل گوناگون خون از روی پوست جریان پیدا می کند؛ تکلیف نماز او در حال خونریزی چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بیماری که مبتلا به خونریزی در زیر پوست می باشد، گاهی به علل گوناگون، خون از روی پوست جریان پیدا می کند، تکلیف نماز و طهارات ثلاث در حال خونریزی چیست؟
- [سایر] پرسش: اینکه می گو یند جنگ و خو نریزی و بیماری شایع می شود و بسیاری از مردم هلاک می شوند موجب عدم امید به زندگی در زمان ظهور است آیا دو سوم می میرند ؟ و این مطالب صحیح است ؟ توضیح دهید ؟
- [سایر] چرا امام سجاد(علیه السلام) در کربلا در معرکه جنگ حضور نداشتند ؟مگر بیماری ایشان چقدر مهلک بود؟
- [آیت الله اردبیلی] بیماری که مبتلا به خونریزی در زیر پوست است و گاهی به علل گوناگون خون از زیر پوست، بر روی پوست جاری میشود، تکلیف طهارت و نماز او در حال جاری شدن خون چیست؟
- [سایر] آخرالزمان مسیحیان چیست؟
- [سایر] آخرالزمان مسیحیان چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] جنگ با کسانی که بر امام معصوم علیهالسلام خروج کنند جایز است ولی اگر ناصبی نباشند اموال آنها را بدون جنگ نمیتوان تصاحب کرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زن در حال بیماری، شوهر کند و با همان بیماری از دنیا برود شوهرش از او ارث می برد، خواه نزدیکی کرده باشد یا نه.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن در حال بیماری شوهر کند و به همان بیماری بمیرد، شوهرش اگرچه با او آمیزش نکرده باشد، از او ارث میبرد.
- [آیت الله سبحانی] اگر زن در حال بیماری، شوهر کند و به همان بیماری بمیرد، شوهرش اگرچه با او نزدیکی نکرده باشد، از او ارث می برد.
- [آیت الله اردبیلی] انفال عبارتند از: الف زمینهای موات و زمینهایی که صاحبان آنها از آنها اِعراض و آنها را رها کرده باشند. ب کوهها، درّهها، جنگلها و نیزارهای طبیعی. ج دریاها و سواحل آنها و رودخانههای بزرگ. د معادن. ه اموال برگزیده و گرانبهایی که متعلّق به شاهان بوده و در جنگ به دست مسلمانان آمده باشند. و غنیمتهایی که در جنگهای بدون اجازه امام معصوم علیهالسلام به دست آمده باشند. ز زمینهایی که بدون جنگ و خونریزی از کفّار در اختیار مسلمانان قرار میگیرند. ح اموال کسانی که از دنیا میروند و وارث ندارند. ط گنجی که از عتائق باشد. و به طور کلّی هر چیزی که عرفا دارای مالیّت بوده ولی مالک نداشته باشد و منفعت آن متعلّق به عموم مردم باشد، جزء انفال به حساب میآید. تفصیل موارد ذکر شده در کتابهای فقهی بیان شده است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] زنی که مبتلا به خونریزی است اگر به طبیب مراجعه کند و او تشخیص دهد خون حیض یا خون زخم و مانند آن است، چنانچه به گفته طبیب اطمینان حاصل کند می تواند بر طبق احکام آن عمل نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر به واسطه بیماری روزه رمضان را نگیرد و بعد از رمضان بیماری او برطرف شود، ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزههایی را که نگرفته قضا نماید و نیز اگر در ماه رمضان، غیر بیماری عذر دیگری داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسطه بیماری نتواند روزه بگیرد، روزههایی را که نگرفته باید قضا کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .تصرف در اموال کفّار حربی که در حال جنگ با مسلمانان هستند, جایز است.
- [آیت الله سیستانی] اگر مسلمانان به امر امام علیهالسلام با کفّار جنگ کنند ، و چیزهائی در جنگ بدست آورند ، به آنها غنیمت گفته میشود . که باید چیزهائی که مخصوص به امام است از غنیمت کنار بگذارند ، و خمس بقیه آن را بدهند ، و در ثبوت خمس بر غنیمت فرقی میان منقول ، و غیر منقول نیست ، ولی زمینهائی که از انفال نیست مال عموم مسلمین است ، هر چند جنگ به اذن امام علیهالسلام نباشد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] در جنگهای امروز که میدانهای جنگ وسعت دارد و گاه کیلومترها یا فرسخها مسافت را در بر می گیرد و گلوله های دشمن و مانند آن تا مسافت زیادی می رسد، تمام این صحنه که مرکز تجمع سربازان است میدان جنگ محسوب می شود، ولی اگر دشمن بوسیله بمباران افرادی را دور از جبهه های جنگ به قتل برساند احکام بالا در مورد آنها جاری نیست.