جریان های مذهبی فعال در بیداری اسلامی از انقلاب اسلامی ایران چه تأثیری گرفته اند؟

با نگاهی به ماهیت انقلاب های مردمی منطقه ، اصول و خطوط کلی این قیام ها ، می توان به خوبی میزان تأثیر و نفوذ اندیشه های ناب انقلاب اسلامی را در بیداری اسلامی و جریان های مذهبی کشورهای به پا خواسته درک نمود. اگرجوهره اصلی قیام ها و انقلاب های منطقه را در احقاق حقوق مردم ، کنار زدن سیطره و سلطه استکبار جهانی، احیای عزت و کرامت از دست رفته ، استقلال و عدالت طلبی بدانیم ، خواسته یا ناخواسته ، نقش و جایگاه اندیشه انقلاب اسلامی را در این حرکت ها پذیرفته ایم . مگر نه اینکه بیداری اسلامی ، احیاء و تجدید عزت و کرامت امت اسلامی را که در طول زمان با دیکتاتوری حاکمان فاسد و با سلطه‌ی سیاسی آمریکا و غرب، در هم شکسته و پایمال شده بود را نشانه رفته و کسب استقلال ، آزادی و عدالت و ایستادگی در برابر نفوذ و سلطه آمریکا و اروپا و مبارزه با رژیم غاصب و جعلی صهیونیست را به عنوان اصول و شعارهای خویش برگزیده است آیا این ها چیزی جز همان شعارها و اصولی است که انقلاب اسلامی ایران بر روی آن پافشاری نموده و به منظور تحقق آنها در برابر همه دشمنیها و توطئه ها ایستادگی نموده است.این اصول و مبانی در چار چوب اسلام شیعی و انقلاب ایران محدود نبوده و ظرفیتی فراتر از آن را دارا می باشد و از این قابلیت برخوردار است که الگوی همه حرکت ها و جنبش های آزادیخواه قرار بگیرد و همانگونه که امام راحل فرمودند: "آوای انقلاب بزرگ ایران در کشورهای اسلامی و دیگر کشورها طنین انداز وافتخار ساز است ." 1 مقام معظم رهبری نیزاشاره فرمودند: " این بیداری اسلامی که مشاهده می کنید چه بگوییم ، چه نگوییم ، چه به رو بیاوریم ، چه نیاوریم ، چه دیگران به رو بیاورند ، چه نیاورند ، اثر گرفته از حرکت عظیم ملت ایران است . این انقلاب عظیم ، این انقلاب بزرگ ، این تحول بنیان بر افکن سنت های طاغوتی و نظام طاغوتی و نظام سلطه ، ملت ایران را به یک اسوه تبدیل کرد ." 2
تداوم انقلاب اسلامی ایران در سی و چند سال گذشته و ایستادگی آن در برابر زیاده خواهی ها و سلطه جویی های قدرتهای استکباری ، الگویی از حکومت مردمی و اسلامی را پیش پای مردم منطقه نهاده است زیرا انقلاب ایران بدون تکیه به قدرتهای بزرگ و الگو برداری از نسخه های تجویزی آنها و نیز با دوری از رفتارهای متحجرانه و واپس گرا به جایگاه ارزشمند و عزتمندی در منطقه و جهان دست یافته است و در همین راستا ملت ایران اراده مقاوم و عزم استوار خویش را در برابر استکبار جهانی و توطئه های آنان به نمایش گذارده و با وجود همه دشمنی ها ، کینه توزی ها و تحریم ها به پیشرفت هایی خیره کننده ای در زمینه های مختلف دست یافته است و در حقیقت همین آرزوی دیرین مردم منطقه است.
از این رو در عمیق ترین لایه های خواست مردمی ، نوعی بیداری اسلامی بر گرفته از الگوی ایرانی وجود دارد که با وجود تأکید بر هویت ملّی، از نژاد پرستی به دور بوده و با وجود تکیه بر نقش مردم و آزادی و عدالت ، شعارهای اومانیستی ، لیبرالیستی و سکولاریستی سر نمی دهد و این امر موجب شده تا انقلاب اسلامی به الگویی برای ملت های منطقه تبدیل شود و این همان عاملی است که نگرانی و هراس استکبار جهانی از انقلاب اسلامی را به دنبال داشته و دلیل اصلی دشمنی ها و فشارهای آنان بر علیه جمهوری اسلامی است، الکساندر هیک وزیر خارجه اسبق آمریکا به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی چنین اظهار داشت " به نظر من خطرناکتر از این مشکلات بین المللی عواقب گسترش بنیادگرایی اسلامی است که در ایران پا گرفته و اکنون عراق و ثبات تمام رژیم های عرب میانه رو را در منطقه تهدید می کند این پدیده اگر از کنترل خارج شود منافع ابرقدرتها را به خطرناک ترین وجه به مخاطره خواهد انداخت ."3
بنابر این ، با توجه به حضور اسلام به عنوان عنصر تعریف کننده اصلی ملت های خاورمیانه و از سوی دیگر شکست و بی اعتباری گفتمان ها و الگوهای معاصر مدعی و کنش گر در صحنه سیاسی خاورمیانه ، اسلام و جهت گیری اسلامی انتخاب طبیعی ملت های خاورمیانه و فراروی احزاب اسلام گرا است که متأثراز الگوی انقلاب اسلامی است . شکل گیری انقلاب اسلامی و الگوی جدید که به عنوان الگوی مبارزه و پیگیری خواست های جمعی از درون آن به جهان اسلام ارایه شد، ریشه ای عمیق در هویت مردم مسلمان خاورمیانه و تلاش های فکری نخبگان مسلمان معاصر دارد.
پیروزی حزب الله لبنان و موفقیت های حماس و جهاد اسلامی در صحنه مبارزه با رژیم اسرائیل به اتکای حمایت گسترده مردمی در منطقه تحقق یافته و از سوی دیگر چراغ راه سایر گروه ها برای پیگیری این الگوهای موفق بوده است.
البته منظور از الگوگیری از ایران آن نیست که همان ساختار حاکم بر جمهوری اسلامی در آن کشورها نیز شکل بگیرد بلکه الگوگیری از ایران به معنای قرار دادن اسلام در مدار حرکت و راهنمای ایجاد نظم جدید و تدوین خواسته هاست و طبیعی است که هر کشوری بنا به شرایط و مقتضیات خود ساختار مشخصی را ترسیم می نمایند.
از ابتدای شکل گیری قیام ها و انقلاب های مردمی در منطقه، نظام سلطه تلاش نمود تا در سایه کاربست عناوینی چون جنبش های عربی ، بهار عربی ، جنبش های فیس بوکی و... ماهیت اسلامی این حرکت ها را در لابلای مسائل اقتصادی ، نژادی و شبکه های اجتماعی و مجازی ، مخفی نگاه دارد ، غافل از این که جلوی درخشش آفتاب را نمی توان گرفت و چه بخواهند و چه نخواهند این بیداری ماهیتی اسلامی داشته و نتیجه و ثمره ایستادگی انقلاب اسلامی و بازتاب منطقه ای و جهانی آن محسوب می گردد . جنس شعارها و خواسته های مردم در این انقلاب ها ، نمادها و نشانه های به کار گرفته شده در آن و محوریت نمازهای جمعه و جماعات در تجمعات و توجه به تعالیم اسلام در تدوین قوانین اسلامی جدید و گرایش به احزاب اسلامی همچون حزب النهضه تونس و حزب آزادی و عدالت شاخه سیاسی اخوان المسلمین در مصر و تأکید دولت لیبی بر تشکیل حکومتی که طبق قواعد شریعت اسلامی حکومت کند و پیروزی احزاب اسلام گرا در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری همه و همه نشانگر ماهیت اسلامی این حرکت هاست تا جایی که به دنبال پیروزی احزاب اسلامگرا در این کشورها روزنامه دیلی تلگراف چاپ انگلیس در مقاله‌ای تحت عنوان "صادر کردن اسلام سیاسی" نوشت باید به صدای قدرتمند اسلام‌گرایان عادت کرد... از پیروزی احزاب اسلام‌گرا نباید تعجب کرد؛ زیرا در انتخاباتی که شش سال پیش در فلسطین برگزار شد و طی آن حماس حکومت را به دست گرفت پایه روند قدرت یافتن گرایش‌های اسلامی نهادینه شد.4
استقلال،‌ آزادی،‌ عدالتخواهی، تسلیم نشدن در برابر استبداد و استعمار، نفی تبعیض های قومی و نژادی و مذهبی، نفی صریح صهیونیسم اینها ارکان نهضت‌های امروز کشورهای اسلامی و جریان بیداری اسلامی است که همه برگرفته ازتعالیم اسلام وآموزه های قرآن است و این همان مسیری است که در انقلاب اسلامی ایران ترسیم شده و بیانگر عمق نفوذ اندیشه انقلاب اسلامی در جریان بیداری اسلامی و در میان احزاب اسلام گراست . امروز الگوی انقلاب اسلامی فرا روی احزاب اسلام گرای این کشورهاست که با الهام ازآن می توانند مسیر پیش روی خود را روشن سازند .
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
صوفی نیارکی ، تقی ، حادثه معجزه آسا ، نگاهی تحلیلی به موج بیدرای اسلامی در کشورهای منطقه با تکیه بر اندیشه های حضرت امام خمین (ره) و رهبر معظم انقلاب ، تهران ،معاونت فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه ، 1390
نجفی ، موسی ، انقلاب فرا مدرن و تمدن اسلامی ، موج چهارم بیداری اسلامی ، تهران ، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران ، 1387
طاهر زاده ، اصغر ، جایگاه اشراقی انقلاب اسلامی در فضای مدرنیسم ، اصفهان ، لب المیزان ، 1389
سالار ، محمد ، غرب و بیداری اسلامی ، مجله اندیشه انقلاب اسلامی ، تابستان 1383، شماره 10
پاورقی ها:
1. صحیفه امام ، ج5، ص 78
2. پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری ، بیانات رهبر معظم انقلاب ، 24/5/90
3. روزنامه اطلاعات ، 1/12/61
4. خبرگزاری قرآنی ایران ،ایکنا