پشتیبانی و حمایت علمای اعلام وحضرات آیات مذکور از انقلاب اسلامی وامام خمینی(ره)، تنها به صدور اعلامیه و تلگراف و نامه محدود نگردید؛بلکه در جریان دستگیری مرحوم امام درسال42 ، علمای طراز اول حوزه‌های علمیه قم و مشهدو علمای عالی مقام شهرستانها به منظور نشان دادن حد اعلای هماهنگی و اتحاد با قائد بزرگ، یک باره از جا برخاسته به سوی مرکز شتافتند و رسماً از رژیم شاه خواستار آزادی بی‌قید وشرط ایشان شدند، بسیاری از علما و روحانیون تهران نیز در محل معینی اجتماع کرده، به طور دسته جمعی خود را به شهربانی تهران معرفی نمودند و اعلام داشتند که امام خمینی(ره) را فوراً و بدون قید و شرط آزاد نمائید. یا اینکه ما را همانند ایشان به زندان گسیل دارید که همگی دستگیر و روانه‌ی زندان شدند.
از اولین دست آوردهای این حرکت و هجرت، شکسته شدن اسطورة وحشت و اختناقی بود که به دنبال کشتار فجیع و دسته جمعی 15 خرداد، سراسر ایران را فرا گرفته بود و می‌رفت که کشور را به صورت قبرستانی تاریک و وحشت زا در آورد.
ملت ستمدیده و به خون کشیده ایران که پس از دستگیر شدن امام خمینی، بی‌رهبر و راهنما و بی‌یاور مانده و همچون سرگشته و حیران ، راه به جایی نمی برد و ابتکار عمل را از دست داده بود، با مهاجرت علما به تهران روح تازه‌ای در کالبد او دمیده شد، جنب و جوش تازه‌ای در او پدید آمد، کابوس یأس و ناامیدی که می‌رفت در قلوب جا بازکند و سستی و زبونی به بار آورد جای خود را به گرمی، حرارت فروغ و امید داد.
اهالی ماتم زده پایتخت، با گرمی و اشتیاق فراوان از علمای مهاجر استقبال کردند و از آن جا که به علت فشار شدید و بیش از حد رژیم در هیچ جا و مکانی حتی در مساجد نمی‌توانستند اجتماع کرده و با یکدیگر به گفتگو بنشینند؛ منازل علمای مهاجر را تنها اماکن مناسبی جهت تبادل نظر، شور و گفتگو می‌یافتند و در آن جا مرتب اجتماع کرده وتجمعات پرشوری به وجود می‌آوردند.
علما و روحانیون مهاجر که از اطراف و اکناف به مرکز آمده بودند با روحانیون مقیم مرکز به گفتگو و رایزنی پرداخته و از آن جا که نسبت به جان امام، سخت احساس خطر و نگرانی می‌کردند و بیم آن را داشتند مبادا رژیم شاه در این گیرو دار گزندی به ایشان رسانیده باشد، همچنین بخاطر فشار شدید مردم که با بی‌صبری، از علما و روحانیون، خواستار به دست آوردن اطلاع از سرنوشت و محل اقامت امام بودند، بر آن شدند که پیش از هر کاری جهت به دست آوردن خبری از سلامتی ایشان، اقدامی جدی به عمل آورند تا بتوانند تا حدودی مردم آشفته و نگران را آرام ساخته و با آسودگی خاطر دست اندرکار اقداماتی به منظور آزادی ایشان و تأمین و تحقق بخشیدن به آرمان‌های مقدس جامعه روحانیت گردند.[1]
در این ارتباط اطلاعیه سیاسی با مضمون ذیل ازطرف آیت الله العظمی مرعشی صادرگردید:
ملت غیور مسلمان ایران!
به طوری که مستحضرید دولت جابر و قانون شکن هم چنان به رفتار ظالمانه خود ادامه داد و شعارش بی‌اعتنایی به قوانین اسلام و اصول آزادی و انسانیت شده است و با ارتکاب اعمال خلاف قانون و شرع پیوسته احساسات دینی و ملی مردم مسلمان را به هیجان آورده و به این دلیل، نفرت و انزجار عمومی را نسبت به دستگاه بیشتر و شکاف عظیمی بین خود و ملت ایجاد می‌کند و دانسته یا ندانسته مملکت را به پرتگاه نیستی و فنا نزدیکتر می‌سازد و چنین تصور می‌کند که اگر پس از گرفتاری مرجع عالیقدر حضرت آیت الله آقای خمینی دامت بقائه، ارتباط مرجع عالیقدر آیت الله میلانی دام ظله را با اجتماع قطع کند می‌تواند در ثبات و استقامت روحانیت و ملت مسلمان در راه مبارزه علیه قانون شکنی خلل وارد کند، زهی تصور باطل، زهی خیال محال.
مردم مسلمان با استمداد از مقام ولایت حضرت صاحب الامر امام زمان ارواحنا له الفداه خود را موظف می‌دانند در راه استقرار عدالت اجتماعی کوچک‌ترین سستی و فتوری به خرج نداده و برای تحصیل این هدف مقدس از پای ننشینند.
حقیر لازم می‌دانم ضمن اظهار تنفر از این اعمال غیر انسانی برای اعتراض نسبت به مظالم و فجایع به شما دستگاه حاکمه که منجر به این اوضاع مفتضح و انتخابات رسوا شده است، مردم شریف ایران روز شنبه 16 جمادی الاولی برابر با 13 مهرماه از صبح تا ظهر را اعتصاب و تعطیل عمومی بنمایند... .[2]
از دیگر فعالیت های حضرت آیت الله العظمی نجفی مرعشی در راه انقلاب، اطلاعیه محکومیت جنایت ششم دی ماه 1356 شمسی به دست عُمّال شاه بود که دربخشی ازآن آمده است:
با کمال تأسف و تأثر پیش آمد ناگوار و جانگذار و اسفناک این چند روزه در شهر مقدس قم که منجر به قتل و شتم و ضرب عده‌ای از طلاب حوزه مقدسه علمیه و غیرهم که به دنبال اعتراض به پاره‌ای از مطبوعات که در آن به مقام شامخ روحانیت و مقدسات دینی و اهانت به حضرت آیت الله خمینی دامت برکاته شده موجب تشجیع افکار و جریحه دار شدن قلوب مؤمنین خاصه جامعة روحانیت گردید، لذا مصادر امور را مسئول این قضایا می‌دانم و شدیداً معترض هستیم... .[3]
یکی دیگر از رجال علمی و سیاسی و فرزانگان طراز اول علمای اسلام که نقش و فعالیتهای سیاسی و اجتماعی در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران داشته است، حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی از مراجع تقلید می‌باشد، که با اطلاعیه و تلگراف و بیانیه، پشتیبانی خود را از آزادی امام خمینی (ره) اعلام نموده و انزجار و تنفر علیه جنایات عُمّال شاه را درآن دوران اختناق، علنی کرد.ایشان بانقش سازنده خود، انقلاب اسلامی را گرمی و تداوم بخشید. در متن اطلاعیه 15 خرداد 42 ازایشان، چنین می‌خوانیم:
(پیام های) مردم شریف مبنی بر تسلیت و تأسف از فجایع اخیره مخصوصاً مصیبت جبران ناپذیر بازداشت حضرت آیت الله خمینی و سایر آیات و علما و وعاظ محترم دامت برکاتهم و قتل مسلمانان بیگناه واصل و موجب مزید امتنان گردید. این پیشامدهای ناگوار عموم را عزادار و از هر مسلمانی سلب راحتی و همه را نسبت به آینده اسلام و مذهب تشیع شدیداً نگران ساخته است. بالاخره به حریم مقدس روحانیت عملاً تجاوز کردند و حضرات آیات الله خمینی و آقای قمی و آقای محلاتی و سایر علما و وعاظ را دستگیر و آن حوادث اسفناک و قتل مسلمانان بیگناه را که از فرط علاقه به دین تحریک و تهییج شده بودند به وجود آوردند و تظاهرات عمیق و بی‌شائبه مردم نشان داد که کاسه صبر و تحملشان لبریز شده است. در این فاجعه ملت ایران در دریای مصیبت غرق شد.
اکنون هم مصادر امور از رویه خود تعقیب دارند و با تبلیغات می‌خواهند مردان خدا را با اتهامات آلوده سازند، این رجالی که در بازداشتند کسانی نیستند که از تهمت ارتباط با اجنبی و هر افترا دیگر دکان قدس و تقوایشان آلوده گردد... .[4]
حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی در رابطه با فجایع ششم دیماه 1356 شمسی که به دست عمال شاه در قم به وقوع پیوست چنین فرموده است:
به طور مسلم اگر به احساسات و اعتراضات مردم توجه کرده بودند این واقعة خونین پیش نمی‌آمد، ضمن اظهار تأثر شدید از این فاجعه بزرگ و تسلیت به عموم مسلمین و تشکر از اتحاد و همدردی طبقات مختلف و تعطیل عمومی قم بدین وسیله اعلام می‌داریم که حقیر و سایر علمای اعلام دامت برکاتهم، همیشه مخالفت خود را با تصویبات و مقررات ضد اسلامی به وسیله نامه و تلگراف و تذکرات شفاهی صریحاً اظهار داشته‌ایم و حجت را بر همه تمام نموده‌ایم و ساحت مقدس روحانیت و هر مسلمان واقعی از موافقت با مقررات مخالف شرع و همکاری با عمال استعمار منزّه و مبراست.[5]
با توجه به استقامت و پایمردی این مراجع تقلید، دیدارهاوسوالات اقشارمختلف مردم روز بروز افزون‌تر می‌گردید.در پاسخ حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی به نامه علمای شهرستانها دربارة فاجعه ششم دیماه 1356 در قم چنین آمده است:
... حملات مأمورین مسلح به مردم مسلمان و هتک حریم منازل مراجع تقلید و قتل نفوس محترمه و ضرب و جرح جمعی کثیر از آقایان فضلا و طلاب عزیز و مؤمنین محترم منجر به کسالت قلبی و بستری شدن حقیر در بیمارستان گردیده و... و تحمل این صدمات در راه حمایت از اسلام موجب افتخار و مزید اجر است.[6]
یکی از دیگر رجال علمی و سیاسی ،حضرت آیت الله العظمی اراکی (ره) است، که به حمایت ازانقلاب اسلامی و به خصوص امام امت (ره) بر‌آشفتند و اعلامیه‌ها دادند. در اولین اقدام آیت الله العظمی اراکی اعلامیه‌ای به این شرح نوشتند:
بسمه تعالی، شأنه العزیز... . راجع به تصویب نامه مشتمل بر سه مطلب معهود عدم موافقت آن را با موازین شرع انور، و عدم رضایت و نگرانی عمومی مسلمین جهان را اعلام می‌دارد... الغای صریح آن را در اسرع اوقات انتظار دارد.
حضرت آیت الله العظمی اراکی، بعد از مرخص شدن از بیمارستان خدمت امام (ره) رسیدند همین که از در اطاق وارد شدند، خطاب به امام خمینی (ره) فرمودند: السلام علیک یابن رسول الله.
ایشان در تمام انتخابات بعد از پیروزی انقلاب شرکت کردند و در طول دوران جنگ تحمیلی این دفاع مقدس را تأیید نمودند و سه تن از نوادگان ایشان در همین جنگ به شهادت رسیدند. و در تداوم حمایت خود از انقلاب، رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای را تأیید نمودند و فرمودند: بسم الله... انتخاب شایسته جناب عالی به مقام رهبری جمهوری اسلامی ایران مایه دلگرمی و امیدواری ملت قهرمان ایران است، شکی نیست که در موقعیت حساس کنونی حفظ نظام جمهوری اسلامی که از اهم واجبات شرعی است متوقف به این امر مهم می‌باشد.[7]
پاورقی ها:
[1] . روحانی، سید حمید، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی، انتشارات دار الفکر.
[2] . حسینی المرعشی النجفی، شهاب الدین، اطلاعیه حمایت از امام خمینی، 1383.
[3] . مرعشی نجفی، شهاب الدین، اطلاعیه، 2 صفر المظفر 1398.
[4] . روحانی، سید صادق، نهضت امام خمینی، تاریخ 18 محرم الحرام 1383، 15 خرداد، محمد رضا موسوی الگلپایگانی.
[5] . الموسوی الگپایگانی، محمد رضا، نهضت روحانیون ایران، 1398ق، ج 7، ص 48.
[6] . نهضت روحانیون ایران، پیشین، ص 200.
[7] . استادی، رضا، احوال آیت الله العظمی اراکی؛ انتشارات انجمن علمی فرهنگی هنری استان مرکزی، چاپ اول، 1375، ص 237.
