جواب اجمالی: قاسم بن حسن، در واقعه عاشورا، بیش از ده سال داشته. ولی به پانزده سال نرسیده بوده است. اوّلین بار داستان ازدواج قاسم با دختر امام حسین(علیه السلام)، در کتاب "منتخب المراثی" و "روضة الشهدای" ملاحسین کاشفی طرح گردیده. با این وجود بیشتر تحلیل‌گران واقعه عاشورا چون: شیخ عباس قمی، حاجی نوری و شهید مطهری عروسی قاسم را در کربلا مردود می‌دانند. شیخ عباس قمی معتقد است: داماد امام حسین(علیه السلام) از فرزندان امام حسن(علیه السلام)، حسن مثنی می‌باشد.
جواب تفصیلی: قاسم بن حسن در واقعه کربلا سنش از ده سال بیشتر بود ولی به پانزده سال نرسیده بود. طبری می‌گوید قاسم ده سال داشت و در مقتل ابی‌مخنف آمده که قاسم در کربلا چهارده ساله بود[1] علامه مجلسی می‌گوید که در نقل ماجرای عروسی قاسم به مدارک معتبر متکی نبوده است، منشأ این حکایت دو کتاب است یکی منتخب المراثی که بهترین تألیفات به زبان عربی می‌باشد و نویسنده آن شیخ فخرالدین طریحی صاحب مجمع البحرین است و دیگری روضة الشهداء نوشته ملاحسین کاشفی صاحب انوار سهیلی است این کتاب اولین مَقتلی است که به فارسی نوشته شده است.[2]
در این رابطه نقل می‌کنند که وقتی امام حسین مسیر مدینه تا کربلا را طی می‌نمود حسن بن حسن از عموی خویش امام حسین(علیه السلام) یکی از دو دختر او سکینه و فاطمه را خواستگاری کرد حسین(علیه السلام) فرمود: هر یک را که بیشتر دوست داری اختیار کن، حسن خجالت کشید و جوابی نداد حسین(علیه السلام) فرمود: من برای تو فاطمه را اختیار کردم که به مادرم فاطمه بنت رسول(صلی اللَّه علیه و آله) شبیه‌تر است، بدین ترتیب وجود فاطمه نو عروس در کربلا امری مسلّم است. اگر فرض کنیم ازدواج قاسم درست باشد باید گفت امام حسین(علیه السلام) دو دختر به نام فاطمه داشتند که یکی را به حسن تزویج کرده و دیگری را برای قاسم عقد نموده‌اند یا این که بگوئیم دختری که به عقد قاسم در آمده اسمش فاطمه نبوده و در تاریخ اشتباه نقل شده و اگر این داستان را صحیح ندانیم باید بگوئیم راویان نام حسن را از روی اشتباه، قاسم نقل کرده‌اند
اما نمی‌توان نادیده گرفت که نویسنده روضةالشهداء مردی عالم و متجر بوده و در شهر هرات زندگی می‌کرده و معاصر با صاحب کتاب روضةالصفا بوده و امیر علیشیر وزیر هم عصر او، مردی علم دوست بوده است و کتب ادبی و بخصوص تاریخی و امکاناتی که آن وقت در هرات بوده در هیچ زمانی و در هیچ شهری وجود نداشته است از طرف دیگر باید گفت ما مصالح اعمال ائمه معصومین را به درستی نمی‌توانیم تشخیص دهیم.[3]
با این وجود بیشتر تحلیل‌گران واقعه عاشورا عروسی قاسم را نادرست می‌دانند. محدث قمی در منتهی الآمال[4] و در کتاب نفس‌المهموم[5] دامادی قاسم را رد می‌کند و می‌گوید نویسندگان نام حسن را با قاسم اشتباه کرده‌اند علامه شهید مرتضی مطهری عروسی قاسم را مردود می‌داند و مستند می‌کند به این که در هیچ کتاب معتبری وجود ندارد و حاج نوری هم گفته ملاحسین کاشفی اولین کسی است که این مطلب را در کتاب روضةالشهداء آورده و اصل قضیه صددرصد دروغ است.[6]
بطور کلی آنچه از اشارات صاحب نظرانی و مشاهدات بر می‌آید می‌توان گفت نقل ماجرای عروسی قاسم که بیانی از شدت قساوت و بی‌رحمی لشگریان یزید است[7] اگر به همان اندازه‌ای که تاریخ به آن اهمیت داده مورد توجه قرار بگیرد و بُغض مجین اهل‌بیت را نسبت به دشمنان برانگیزد، امری پسندیده است. اما طبق اشاره‌ای که استاد مطهری دارد اگر بنا باشد که آن را با بزرگنمایی مطرح کنند و تعزیه از آن بسازند.[8] و یا چنان که دیده شده حجله‌ای بیارایند و حنایی تدارک ببینند، در این صورت اهانتی به ساحت قدس عاشورا و فرهنگ عاشورائیان انجام داده‌اند.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . منتخب التواریخ، حاج محمد هاشم بن محمدعلی خراسانی، انتشارات علمیه اسلامیه، ص 266.
[2] . ریاض، المقدس، المسمی بحدائق الاش، مرحوم صدرالدین، واعظ قزوینی، ج دوم، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1374 ه ق، ص 42.
[3] . دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، ترجمه و تحقیق علامه ابوالحسن، شعرانی، بهار78، ناشر ذوی القربی، ص 342؛ زندگانی امام حسین، سید هاشم، رسولی محلاتی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374، ص 478.
[4] . منتهی الآمال، محدث قمی، انتشارات هجرت، تابستان 74، چاپ هشتم،ج 1، ص 700.
[5] . ابوالحسن، شعرانی همان مأخذ.
[6] . حماسه حسینی، مرتضی، مطهری، انتشارات صدرا، خرداد 1364، ج اول، ص 28.
[7] . برداشتی از تاریخ زندگی امام حسین، عمادالدین حسین، اصفهانی، (عمادزاده)، انتشارات اسوه، 1373، جلد دوم، ص 137.
[8] . مرتضی، مطهری، برداشته از همان مأخذ.
