آیا عمر بن عبدالعزیز تصمیم گرفت حکومت را به امام سجاد علیه السّلام بدهد؟

در کتاب(اعیان الشیعة) آمده است:(امام سجاد علیه السّلام در سال 36 یا 37 یا 38 ه در مدینه تولد یافت. و در سال 94 یا 95 ه وفات یافت. در وقت وفات 55 یا 56 یا 57 یا 58 یا 59 سال داشت. دوران امامت ایشان مصادف است با حاکمیت یزید سپس معاویة بن یزید و بعد هم مروان بن حکم، سپس عبدالملک مروان و در نهایت در زمان ولید بن عبدالملک به شهادت رسید و در بقیع مدفون شد)[1](علامه مجلسی) در (جلاء العیون) آورده است:(در روز وفات آن جناب اختلاف کرده اند بعضی گفته اند در 18 محرم سال 94 ه. واقع شد.
(شیخ طوسی) 25 محرم همین سال را ذکر کرده است و برخی سال 95 را گفته اند.
(کلینی) این قول را اختیار کرده و (ابن شهر آشوب) گفته است: وفات آن حضرت در روز 11 یا 12 محرم سال 95 واقع شد.
(کفعمی) 24 محرم همین سال را ذکر کرده است. در مدت عمر آن جناب نیز اختلاف است و اکثراً 57 سال را گفته اند. کلینی به سند معتبر از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که امام سجاد علیه السّلام در وقت وفات 57 سال داشت و وفات آن جناب در سال 95 ه واقع شد.)[2]
همان گونه که مشاهده می شود بیشترین اختلاف در مورد سال 94 یا 95 ه می باشد. (طبری) سال وفات(امام سجاد علیه السّلام ) را سال 96 ه .ق ذکر کرده است.[3]
(مسعودی) در(مروج الذهب) می نویسد:(در سال 95 ه علی بن حسین بن علی بن ابیطالب در پادشاهی ولید وفات کرد و در مدینه در بقیع دفن شد. و پنجاه و هفت ساله بود و به قولی در 94 ه درگذشت.)[4] حال که اقوال مشهور را در این در حالی است که یعقوبی می نویسد:(عمر بن عبدالعزیز ده روز گذشته از صفر سال 99 ه .ق به زمامداری رسید.)[5]
این تاریخ تقریباً مورد اتفاق همه مورخان است. بنابراین با مقایسه ای که بین تاریخ شهادت امام سجاد علیه السّلام با دوران حکومت عمر بن عبدالعزیز انجام می دهیم احتمال واگذاری حکومت از طرف عمر بن عبد العزیز به امام سجاد علیه السّلام منتفی می شود. از طرفی اکثر مورخان زمان شهادت امام سجاد علیه السّلام را در دوران ولید بن عبدالملک ذکر کرده اند که از سال 86 تا 96 ه خلافت داشته است.[6] پس اگر شهادت امام سجاد علیه السّلام در سال 94 یا 95 و یا 96 ه صورت گرفته باشد، که اکثر مورخین بر این امر اتفاق دارند، باید در دوران ولید بن عبدالملک صورت گرفته باشد. درحالی که دوران عمر بن عبدالعزیز تقریباً 3 سال بعد از ولید بن عبدالملک بوده است. درکتاب (زندگانی امام سجاد علیه السّلام ) نوشته(عبدالرزاق موسوی مقرم) آمده است:(مورخان اتفاق بر این دارند که آن حضرت به فرمان ولید بن عبدالملک مسموم شد و در ماه محرم به شهادت رسید.)[7]
اگر قول غیر مشهور را هم درباره شهادت امام سجاد علیه السّلام بپذیریم[8] باز هم چیزی در مورد واگذاری حکومت از طرف عمر بن عبدالعزیز به امام سجاد علیه السّلام نقل نشده است. علاوه اینکه (عبدالله بن عطاء تمیمی گوید: روزی با علی بن الحسین علیه السّلام در مسجد نشسته بودم ناگهان عمر بن عبدالعزیز که آن روز جوانی زیبا و عیاش بود و حتی بند نعلینش نقره بود از آنجا گذشت حضرت به من فرمود: ای عبدالله این جوان عیاش را می بینی وی روزی بر این مردم حکومت کند و چون بمیرد اهل آسمان او را لعن کنند. و اهل زمین بر او رحمت فرستند.) و این مطلب با ادعای فوق در تناقض آشکاری است.[9]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. زندگانی امام زین العابدین، عبدالرزاق موسوی.
2. بحارالانوار، جلد 46.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1403، ج1، ص629.
[2] . علامه مجلسی، جلاء العیون، تهران، کتاب فروشی اسلامیه، 1348ش، ص673.
[3] . طبری، محمد بن جریر، الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، چاپ چهارم، 1375، ج5، ص362.
[4] . مسعودی، مروج الذهب، بیروت، انتشارات دارالاندلس، چاپ دوم، ج3، ص160.
[5] . یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، 1362، ج2، ص261 و طبری، محمد بن جریر، پیشین، ج9، ص3947.
[6] . خواجویان، محمدکاظم، تاریخ تشیع، مشهد، انتشارات دانشگاهی، چاپ چهارم، 1374، ص64.
[7] . موسوی مقرم، عبدالرزاق، زندگانی امام زین العابدین علیه السّلام ترجمه حبیب روحانی، مشهد، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اوّل، ص 1374، ص 601.
[8] . یعقوبی، ابن واضح، تاریخ یعقوبی، ج2 ص 263، شهادت امام سجاد علیه السّلام را در سال 99 و یا 100 ه ذکر شده است.
[9] . مجلسی، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، سال 1403، چاپ دوم، ج46، ص 23.