صدر
صدر می‌تواند به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
اسامی و تعداد قاریان صدر اسلام را بنویسید؟
افرادی که قرآن را حفظ و همت خویش را در حفظ و قرائت و یاد دادن قرآن کریم به دیگران مصروفمی داشتند و از تشویقات معنوی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برخوردار بودند معروف به (قراء) بودند. قاریان اولیة اسلام عبارت بودند از علی علیه السّلام ، عثمان بن عفان، ابی بن کعب، زید بن ثابت، عبدالله بن سعود، ابوالدّرداء و ابو موسی و ...[1] منابع تاریخی علاوه بر این تعداد از مصعب بن عمیر و ابن ام مکتوم نیز یاد کرده اند که رسول خدا صلی الله علیه و آله او آنها را برای تعلیم قرآن به سوی مدینه رهسپار نمود.[2] اولین قاری قرآن بنابر صراحت قرآن کریم، خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که نسبت به یاد دادن، صیانت و محفوظ بودن آن بسیار تلاش و جدیت می نمود. و خداوند متعال به آن حضرت اطمینان خاطر داد که حافظ قرآن خداوند است و تو آن را هرگز فراموش نخواهی کرد و در یادگیری آن از جبرئیل شتاب نکن و پس از قرائت او، قرائت کن.[3] جمله مورخین و مؤلفین علوم قرآنی، علی علیه السّلام را در صدر اسلام از حفاظ و قاریان قرآن کریم یادکرده اند.[4] که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن حضرت دستور داد تا قرآن را جمع آوری نماید تا در معرض نابودی قرار نگیرد.[5] در بین قاریان قرآن پس از علی علیه السّلام ، ابی بن کعب و عبدالله بن سعود از همه داناتر و مهارت بیشتری داشتند که پیامبر اکرم قرائت آنها را مورد تأیید قرار می داد، چنانچه به ابی بن کعب می فرمود: قرآن را برای من بخوان و درباره او فرمود: ( اُبی اقرأ کم) یعنی قاری ترین شما ابی می باشد.[6] گفتنی است علاوه بر این قرّاء معروف، 140 نفر از قاریان و حافظان قرآن کریم در جنگ بئر معونه و روز یمامه به شهادت رسیدند و این فاجعه برای پیامبر اکرم سنگین بود.[7] از جمله قاریان قرآن که باید از او یاد کرد بانویی است به نام امّ ورقه دختر عبدالله بن حارث که او نیز از جمله قاریان و حافظان معروف قرآن بود که مورد عنایت و احترام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود چنانچه به او لقب شهیده داده بودند.[8] برخی از نویسندگان علوم قرآنی و تاریخ قرآن نام قراءِ صحابه را چنین نوشته اند: از مهاجرین، علی، عثمان، عمر، ابوبکر، طلحه، سعد، ابن مسعود، حذیفه، سالم، ابو هریره، عبدالله بن سائب و العبادة. از زنان، امّ سلمه، عایشه، حفصه، و از انصار، عبادة بن الصامت معاذ، مجمّع بن جاریه، نضاله بن عبید و سلمة بن مخلد.[9] اما از تابعین که اهتمام به یادگیری قرآن از صحابه خصوصاَ قارئین چهارگانه: عبارت بودند از ابی بن کعب، عبدالله بن مسعود، انس بن مالک و معاذ بن جیل.[10] مرحوم علامه طباطبائی قاریان را اینگونه طبقه بندی کرده است. 1. بزرگان صحابه که قرآن را به طور کلی دریافت نموده و به دیگران تعلیم دادند و قرائت نمودند که سرآمد همة آنها امیر مؤمنان علی علیه السّلام است که علاوه بر علم قرائت، تفسیر و سایر علوم قرآنی را به دیگران آموخت و شاگردانی چون ابن عباس و ابو اسود دئلی و ... را تربیت کرد. 2. طبقة دوم از شاگردان طبقة اول تشکیل می شدند و در شهرهای مختلف حضور می یافتند و به تابعین تعلیم می دادند. مثلاً در مکّه، عبید بن عمیر و عکرمه و مجاهد، در مدینه، ابن مسیب و عروه و سالم. در کوفه، علقمه و اسود و عبیده و حارث بن قیس. در بصره نصر بن عاصم و حسن بصری و ابن سیرین و قتاده. در شام، مغیر بن ابی شهاب که از شاگردان ابوذر داء بودند. 3. طبقة سوم، مشاهیر ائمه قرائت بودند و به همان ترتیب در شهرهای مختلف حضور داشتند، شکل گیری قراء سبعه در همین دوره بوده است. مثلاَ در مکه، عبدالله بن کثیر (یکی از قرّاء سبعه). در مدینه، نافع به نعیم (یکی از قرّاء سبعه). در کوفه، حمزه (یکی از قرّاء سبعه). عاصم، (یکی از قرّاء سبعه). در بصره، ابن علاء (یکی از قرّاء سبعه) و ... در شام، عبدالله بن عامر (یکی از قرّاء سبعه) و ... 4. طبقة چهارم قاریان، شاگردان طبقة پیشین بوده اند.[11] 5. طبقة پنجم، طبقه ای بودند که دربارة علوم قرآن و قرائت بحث و تألیف داشتند و صحاب نظر بودند. افرادی چون ابو عبید قاسم بن سلام و احمد بن جیر کوفی و پس او ابو جعفر ابن جریر طبری. پس از اینها دامنة بحث و تحقیق متصل شد و افرادی چون شاطبی کتب و رسائل بی شماری نوشتند و طبقات قرّاء سبعه (هفتگانه)، قرّاءِ عشر (دهگانه)، قرّاء اربعه عشر (چهاردهگانه) شکل گرفت.[12] و آنچه امروز در میان مردم معروف است، مطابق قرائت عاصم است که حفص آن را نقل نموده، عاصم قرائت را از عبدالرحمن سلمی یاد گرفت و عبدالرحمن از شاگردان امیر المؤمنین علی علیه السّلام می باشد.[13] -------------------------------------------------------------------------------- [1] . کمالی دزفولی، سید علی، شناخت قرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، 1369، ص 164. [2] . زنجانی، ابو عبدالله، تاریخ القرآن، ترجمة ابوالقاسم سحاب، تبریز، کتابفروشی سروش، چاپ اول، 1341، ص 49. [3] . قیامت/ 17 19. و تفسیر مجمع البیان، چاپ اسلامیه، ج10، ص 475. [4] . طباطبائی، محمد حسین، قرآن در اسلام، مشهد، انتشارات طلوع، چاپ اول، بی تا، ص 174. [5] . زنجانی، پیشین، ص 51 54 . [6] . زنجانی، پیشین، ص 42. [7] . سیوطی، الاتقان، ترجمه حائری، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، 1363، ج1، ص240 و آیتی، ابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه، چاپ چهارم، 1366، ص360 . [8] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص 173. و سیوطی الانقان، پیشین، ص 244. [9] . سیوطی، پیشین، ص 243. [10] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص174. [11] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص 176 175 و سیوطی، پیشین، ج1، ص 262. [12] . حجتی، محمد باقر، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم، 1368، ص 353 356. [13] . طباطبائی، پیشین، ص177.
افرادی که قرآن را حفظ و همت خویش را در حفظ و قرائت و یاد دادن قرآن کریم به دیگران مصروفمی داشتند و از تشویقات معنوی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برخوردار بودند معروف به (قراء) بودند. قاریان اولیة اسلام عبارت بودند از علی علیه السّلام ، عثمان بن عفان، ابی بن کعب، زید بن ثابت، عبدالله بن سعود، ابوالدّرداء و ابو موسی و ...[1] منابع تاریخی علاوه بر این تعداد از مصعب بن عمیر و ابن ام مکتوم نیز یاد کرده اند که رسول خدا صلی الله علیه و آله او آنها را برای تعلیم قرآن به سوی مدینه رهسپار نمود.[2] اولین قاری قرآن بنابر صراحت قرآن کریم، خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که نسبت به یاد دادن، صیانت و محفوظ بودن آن بسیار تلاش و جدیت می نمود. و خداوند متعال به آن حضرت اطمینان خاطر داد که حافظ قرآن خداوند است و تو آن را هرگز فراموش نخواهی کرد و در یادگیری آن از جبرئیل شتاب نکن و پس از قرائت او، قرائت کن.[3] جمله مورخین و مؤلفین علوم قرآنی، علی علیه السّلام را در صدر اسلام از حفاظ و قاریان قرآن کریم یادکرده اند.[4] که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن حضرت دستور داد تا قرآن را جمع آوری نماید تا در معرض نابودی قرار نگیرد.[5] در بین قاریان قرآن پس از علی علیه السّلام ، ابی بن کعب و عبدالله بن سعود از همه داناتر و مهارت بیشتری داشتند که پیامبر اکرم قرائت آنها را مورد تأیید قرار می داد، چنانچه به ابی بن کعب می فرمود: قرآن را برای من بخوان و درباره او فرمود: ( اُبی اقرأ کم) یعنی قاری ترین شما ابی می باشد.[6] گفتنی است علاوه بر این قرّاء معروف، 140 نفر از قاریان و حافظان قرآن کریم در جنگ بئر معونه و روز یمامه به شهادت رسیدند و این فاجعه برای پیامبر اکرم سنگین بود.[7] از جمله قاریان قرآن که باید از او یاد کرد بانویی است به نام امّ ورقه دختر عبدالله بن حارث که او نیز از جمله قاریان و حافظان معروف قرآن بود که مورد عنایت و احترام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود چنانچه به او لقب شهیده داده بودند.[8] برخی از نویسندگان علوم قرآنی و تاریخ قرآن نام قراءِ صحابه را چنین نوشته اند: از مهاجرین، علی، عثمان، عمر، ابوبکر، طلحه، سعد، ابن مسعود، حذیفه، سالم، ابو هریره، عبدالله بن سائب و العبادة. از زنان، امّ سلمه، عایشه، حفصه، و از انصار، عبادة بن الصامت معاذ، مجمّع بن جاریه، نضاله بن عبید و سلمة بن مخلد.[9] اما از تابعین که اهتمام به یادگیری قرآن از صحابه خصوصاَ قارئین چهارگانه: عبارت بودند از ابی بن کعب، عبدالله بن مسعود، انس بن مالک و معاذ بن جیل.[10] مرحوم علامه طباطبائی قاریان را اینگونه طبقه بندی کرده است. 1. بزرگان صحابه که قرآن را به طور کلی دریافت نموده و به دیگران تعلیم دادند و قرائت نمودند که سرآمد همة آنها امیر مؤمنان علی علیه السّلام است که علاوه بر علم قرائت، تفسیر و سایر علوم قرآنی را به دیگران آموخت و شاگردانی چون ابن عباس و ابو اسود دئلی و ... را تربیت کرد. 2. طبقة دوم از شاگردان طبقة اول تشکیل می شدند و در شهرهای مختلف حضور می یافتند و به تابعین تعلیم می دادند. مثلاً در مکّه، عبید بن عمیر و عکرمه و مجاهد، در مدینه، ابن مسیب و عروه و سالم. در کوفه، علقمه و اسود و عبیده و حارث بن قیس. در بصره نصر بن عاصم و حسن بصری و ابن سیرین و قتاده. در شام، مغیر بن ابی شهاب که از شاگردان ابوذر داء بودند. 3. طبقة سوم، مشاهیر ائمه قرائت بودند و به همان ترتیب در شهرهای مختلف حضور داشتند، شکل گیری قراء سبعه در همین دوره بوده است. مثلاَ در مکه، عبدالله بن کثیر (یکی از قرّاء سبعه). در مدینه، نافع به نعیم (یکی از قرّاء سبعه). در کوفه، حمزه (یکی از قرّاء سبعه). عاصم، (یکی از قرّاء سبعه). در بصره، ابن علاء (یکی از قرّاء سبعه) و ... در شام، عبدالله بن عامر (یکی از قرّاء سبعه) و ... 4. طبقة چهارم قاریان، شاگردان طبقة پیشین بوده اند.[11] 5. طبقة پنجم، طبقه ای بودند که دربارة علوم قرآن و قرائت بحث و تألیف داشتند و صحاب نظر بودند. افرادی چون ابو عبید قاسم بن سلام و احمد بن جیر کوفی و پس او ابو جعفر ابن جریر طبری. پس از اینها دامنة بحث و تحقیق متصل شد و افرادی چون شاطبی کتب و رسائل بی شماری نوشتند و طبقات قرّاء سبعه (هفتگانه)، قرّاءِ عشر (دهگانه)، قرّاء اربعه عشر (چهاردهگانه) شکل گرفت.[12] و آنچه امروز در میان مردم معروف است، مطابق قرائت عاصم است که حفص آن را نقل نموده، عاصم قرائت را از عبدالرحمن سلمی یاد گرفت و عبدالرحمن از شاگردان امیر المؤمنین علی علیه السّلام می باشد.[13] -------------------------------------------------------------------------------- [1] . کمالی دزفولی، سید علی، شناخت قرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، 1369، ص 164. [2] . زنجانی، ابو عبدالله، تاریخ القرآن، ترجمة ابوالقاسم سحاب، تبریز، کتابفروشی سروش، چاپ اول، 1341، ص 49. [3] . قیامت/ 17 19. و تفسیر مجمع البیان، چاپ اسلامیه، ج10، ص 475. [4] . طباطبائی، محمد حسین، قرآن در اسلام، مشهد، انتشارات طلوع، چاپ اول، بی تا، ص 174. [5] . زنجانی، پیشین، ص 51 54 . [6] . زنجانی، پیشین، ص 42. [7] . سیوطی، الاتقان، ترجمه حائری، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، 1363، ج1، ص240 و آیتی، ابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه، چاپ چهارم، 1366، ص360 . [8] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص 173. و سیوطی الانقان، پیشین، ص 244. [9] . سیوطی، پیشین، ص 243. [10] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص174. [11] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص 176 175 و سیوطی، پیشین، ج1، ص 262. [12] . حجتی، محمد باقر، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم، 1368، ص 353 356. [13] . طباطبائی، پیشین، ص177.
پاسخ:
افرادی که قرآن را حفظ و همت خویش را در حفظ و قرائت و یاد دادن قرآن کریم به دیگران مصروفمی داشتند و از تشویقات معنوی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برخوردار بودند معروف به (قراء) بودند.
قاریان اولیة اسلام عبارت بودند از علی علیه السّلام ، عثمان بن عفان، ابی بن کعب، زید بن ثابت، عبدالله بن سعود، ابوالدّرداء و ابو موسی و ...[1]
منابع تاریخی علاوه بر این تعداد از مصعب بن عمیر و ابن ام مکتوم نیز یاد کرده اند که رسول خدا صلی الله علیه و آله او آنها را برای تعلیم قرآن به سوی مدینه رهسپار نمود.[2]
اولین قاری قرآن بنابر صراحت قرآن کریم، خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که نسبت به یاد دادن، صیانت و محفوظ بودن آن بسیار تلاش و جدیت می نمود. و خداوند متعال به آن حضرت اطمینان خاطر داد که حافظ قرآن خداوند است و تو آن را هرگز فراموش نخواهی کرد و در یادگیری آن از جبرئیل شتاب نکن و پس از قرائت او، قرائت کن.[3]
جمله مورخین و مؤلفین علوم قرآنی، علی علیه السّلام را در صدر اسلام از حفاظ و قاریان قرآن کریم یادکرده اند.[4] که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن حضرت دستور داد تا قرآن را جمع آوری نماید تا در معرض نابودی قرار نگیرد.[5]
در بین قاریان قرآن پس از علی علیه السّلام ، ابی بن کعب و عبدالله بن سعود از همه داناتر و مهارت بیشتری داشتند که پیامبر اکرم قرائت آنها را مورد تأیید قرار می داد، چنانچه به ابی بن کعب می فرمود: قرآن را برای من بخوان و درباره او فرمود: ( اُبی اقرأ کم) یعنی قاری ترین شما ابی می باشد.[6]
گفتنی است علاوه بر این قرّاء معروف، 140 نفر از قاریان و حافظان قرآن کریم در جنگ بئر معونه و روز یمامه به شهادت رسیدند و این فاجعه برای پیامبر اکرم سنگین بود.[7]
از جمله قاریان قرآن که باید از او یاد کرد بانویی است به نام امّ ورقه دختر عبدالله بن حارث که او نیز از جمله قاریان و حافظان معروف قرآن بود که مورد عنایت و احترام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بود چنانچه به او لقب شهیده داده بودند.[8]
برخی از نویسندگان علوم قرآنی و تاریخ قرآن نام قراءِ صحابه را چنین نوشته اند: از مهاجرین، علی، عثمان، عمر، ابوبکر، طلحه، سعد، ابن مسعود، حذیفه، سالم، ابو هریره، عبدالله بن سائب و العبادة.
از زنان، امّ سلمه، عایشه، حفصه، و از انصار، عبادة بن الصامت معاذ، مجمّع بن جاریه، نضاله بن عبید و سلمة بن مخلد.[9]
اما از تابعین که اهتمام به یادگیری قرآن از صحابه خصوصاَ قارئین چهارگانه: عبارت بودند از ابی بن کعب، عبدالله بن مسعود، انس بن مالک و معاذ بن جیل.[10]
مرحوم علامه طباطبائی قاریان را اینگونه طبقه بندی کرده است.
1. بزرگان صحابه که قرآن را به طور کلی دریافت نموده و به دیگران تعلیم دادند و قرائت نمودند که سرآمد همة آنها امیر مؤمنان علی علیه السّلام است که علاوه بر علم قرائت، تفسیر و سایر علوم قرآنی را به دیگران آموخت و شاگردانی چون ابن عباس و ابو اسود دئلی و ... را تربیت کرد.
2. طبقة دوم از شاگردان طبقة اول تشکیل می شدند و در شهرهای مختلف حضور می یافتند و به تابعین تعلیم می دادند. مثلاً در مکّه، عبید بن عمیر و عکرمه و مجاهد، در مدینه، ابن مسیب و عروه و سالم. در کوفه، علقمه و اسود و عبیده و حارث بن قیس. در بصره نصر بن عاصم و حسن بصری و ابن سیرین و قتاده. در شام، مغیر بن ابی شهاب که از شاگردان ابوذر داء بودند.
3. طبقة سوم، مشاهیر ائمه قرائت بودند و به همان ترتیب در شهرهای مختلف حضور داشتند، شکل گیری قراء سبعه در همین دوره بوده است. مثلاَ در مکه، عبدالله بن کثیر (یکی از قرّاء سبعه). در مدینه، نافع به نعیم (یکی از قرّاء سبعه). در کوفه، حمزه (یکی از قرّاء سبعه). عاصم، (یکی از قرّاء سبعه). در بصره، ابن علاء (یکی از قرّاء سبعه) و ... در شام، عبدالله بن عامر (یکی از قرّاء سبعه) و ...
4. طبقة چهارم قاریان، شاگردان طبقة پیشین بوده اند.[11]
5. طبقة پنجم، طبقه ای بودند که دربارة علوم قرآن و قرائت بحث و تألیف داشتند و صحاب نظر بودند. افرادی چون ابو عبید قاسم بن سلام و احمد بن جیر کوفی و پس او ابو جعفر ابن جریر طبری. پس از اینها دامنة بحث و تحقیق متصل شد و افرادی چون شاطبی کتب و رسائل بی شماری نوشتند و طبقات قرّاء سبعه (هفتگانه)، قرّاءِ عشر (دهگانه)، قرّاء اربعه عشر (چهاردهگانه) شکل گرفت.[12] و آنچه امروز در میان مردم معروف است، مطابق قرائت عاصم است که حفص آن را نقل نموده، عاصم قرائت را از عبدالرحمن سلمی یاد گرفت و عبدالرحمن از شاگردان امیر المؤمنین علی علیه السّلام می باشد.[13]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . کمالی دزفولی، سید علی، شناخت قرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، 1369، ص 164.
[2] . زنجانی، ابو عبدالله، تاریخ القرآن، ترجمة ابوالقاسم سحاب، تبریز، کتابفروشی سروش، چاپ اول، 1341، ص 49.
[3] . قیامت/ 17 19. و تفسیر مجمع البیان، چاپ اسلامیه، ج10، ص 475.
[4] . طباطبائی، محمد حسین، قرآن در اسلام، مشهد، انتشارات طلوع، چاپ اول، بی تا، ص 174.
[5] . زنجانی، پیشین، ص 51 54 .
[6] . زنجانی، پیشین، ص 42.
[7] . سیوطی، الاتقان، ترجمه حائری، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، 1363، ج1، ص240 و آیتی، ابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه، چاپ چهارم، 1366، ص360 .
[8] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص 173. و سیوطی الانقان، پیشین، ص 244.
[9] . سیوطی، پیشین، ص 243.
[10] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص174.
[11] . طباطبائی، محمدحسین، پیشین، ص 176 175 و سیوطی، پیشین، ج1، ص 262.
[12] . حجتی، محمد باقر، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم، 1368، ص 353 356.
[13] . طباطبائی، پیشین، ص177.
- [سایر] آیا در حال حاضر احکام و قوانین صدر اسلام کاربرد و کارآیی صدر اسلام را داراست یا خیر؟
- [سایر] شبهه: در زمان حاضر، احکام و قوانین صدر اسلام کاربرد و کارآیی صدر اسلام را ندارد.
- [سایر] نقش زنان مسلمان درجنگهای صدر اسلام چه بوده است؟
- [سایر] آیا فتوحات صدر اسلام مورد تائید اسلام است؟
- [سایر] شبهه: در زمان حاضر، احکام و قوانین اسلام کاربرد و کارآیی صدر اسلام را ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بسمه تعالی پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) از زنان صدر اسلام چگونه بیعت گرفتند؟
- [سایر] آیا حضرت فاطمه سلام الله علیها در صدر اسلام جهت پوشش از چادر استفاده می‌کرد؟
- [سایر] آیا حضرت فاطمه سلام الله علیها در صدر اسلام جهت پوشش از چادر استفاده می کرد؟
- [سایر] آیا جبهه امروز دشمن علیه جمهوری اسلامی، شبیه جنگ احزاب در صدر اسلام است؟
- [سایر] آیا تحزب گرایی در صدر اسلام هم بوده؟ آیا تحزب گرایی مانع تدین است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر پدر و مادر و جد و جدّه بچّه نابالغ کافر باشند آن بچّه در حکم کافر و اگر یکی از اینها مسلمان باشد در حکم مسلمان است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بر مسلمانان واجب است در صورتی که در مدارس و دانشگاه ها و دانشکده های علوم و صنایع مورد احتیاج عموم، طبق آداب و سنن و رعایت احکام اسلام به تعداد کافی نباشد، خودشان مستقیماً به تأسیس این گونه مدارس و دانشگاه ها بر اساس تعالیم مقدسه اسلام و اجرای برنامه های دینی، اقدام نمایند و مهما امکن طوری ترتیب بدهند که از تمام طبقات هر کس استعدادش بیشتر است بتواند به تحصیل ادامه دهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زنده ماندن مسلمان متوقف شود بر تشریح بدن مرده ای و تشریح بدن غیر مسلمان و یا مشکوک الاسلام ممکن نباشد و راه دیگری برای زنده نگه داشتن ان مسلمان نباشد در این صورت جایز است که بدن مسلمان مرده را تشریح کنند و دیه جنین مسلمان به تفصیلی که در باب دیات ذکر شده است بر تشریح کننده لازم می شود
- [آیت الله خوئی] اگر پدر و مادر و جد و جدة بچة نابالغ کافر باشند آن بچه هم نجس است، مگر درصورتی که ممیز و مظهر اسلام باشد، و اگر یکی از اینها مسلمان باشد بچه پاک است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر پدر و مادر و جد و جده بچه نا بالغ کافر باشند آن بچه هم نجس است؛ مگر در صورتی که ممیز و مظهر اسلام باشد و اگر یکی از اینها مسلمان باشد بچه پاک است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز خواندن بر میت مسلمان اگرچه بچه باشد واجب است، ولی باید پدر و مادر و جد و جدّه آن بچه یا یکی از آنان مسلمان باشند و شش سال بچه تمام شده باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] طفل ممیّز اگر اظهار کفر کند کافر و اگر اظهار اسلام کند مسلمان است و طفل غیر ممیّز و طفل ممیّزی که نه اظهار کفر کرده و نه اظهار اسلام، چنانچه پدر و مادر و نیز جد و جده نزدیک وی کافر باشند، آن بچه هم نجس است و اگر یکی از آنان مسلمان باشند، بچه پاک است.
- [آیت الله مظاهری] کافری که مسلمان شود اطفال نابالغ او در احکام اسلام تابع او میباشند و همچنین است اگر جد طفل نابالغ یا مادر یا جده او مسلمان شود گرچه پدر او کافر باشد و همچنین است طفل کافری که به دست مسلمان اسیر شود. 9 - بر طرف شدن عین نجاست:
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پدر و مادر و جدّ و جدّه بچّه نابالغ مشرک باشند آن بچه هم نجس است، و اگر یکی از اینها مسلمان باشد بچه پاک است.
- [آیت الله بهجت] اگر پدر و مادر و جد و جده بچه نابالغ ، کافر باشند ، آن بچه هم نجس است ؛ و اگر یکی از اینها مسلمان باشد بچه نیز پاک است.