حضرت ابراهیم
حضرت ابراهیم علیه السلام مشهور به ابراهیم خلیل، دومین پیامبر اولوالعزم، جد بزرگ دو گروه، عرب از طریق پسرش حضرت اسماعیل(ع) و بنی اسرائیل از طریق فرزند دیگرش اسحاق است.
رسول خدا(ص) می‌فرمود: «أنا دعوة ابراهیم» ؛ من محصول دعای حضرت ابراهیم هستم, معنای این سخن چیست؟
وقتی حضرت ابراهیم(ع) کعبه را بنا نهاد از جمله نیایشهای آن بیانگذار کعبه، این بود: (رَبَّنا وابعَث فیهم رسولاً مِنهم یَتلوا عَلیهم ایاتک و یُعملهم الکِتاب و الحِکمة و یُزکیهم انِّک أنت العزیز الحکیم) بقره/129 . خدایا! عزت و حکمت اقتضا می‌کند که برای این مردم، پیامبری اعزام کنی؛ چون کار مبدأ عزیز و حکیم، نفوذ ناپذیر و محکم و استوار خواهد بود. گرچه کعبه ساخته شد ولی کعبه بدون پیامبر سنگی است که سودمند یا زیانبار نیست. بنیانگذار کعبه، عقل ممثل بود و چون از فرزانگی اهل توحید و وحی و رسالت، و این که نعمتی برتر از نعمت معرفت خدای سبحان و پیام آوران الهی نیست، به خوبی آگاه بود، از این رو از خدای سبحان مسئلت کرد تا از فرزندان وی پیامبری مبعوث کند که در پرتو هدایت خود، آنها را عاقل و خردمند سازد. خدای سبحان نیز ملّت و دین ابراهیم(ع) را ملت توحید و عقل و رشد نامید و فرمود: (ومَن یَرغب عَن مِلة ابراهیم الّا مَن سَفه نفسه) بقره/130 . محتوای این آیه مبارکه این است که هر کس از ملت توحیدی ابراهیم خلیل(ع) اعراض کند، سفیه است. پس کسی که خدا را عبادت نکند، سفیه است و عکس نقیضش این است که کسی که سفیه نیست، خدا را عبادت می‌کند. بنابر این عقل چیزی است که در پرتو آن، خدا عبادت شود و در جایی که خدا عبادت نشود سفاهت است نه عقل. باتوجه به این نکته است که استاد علامه طباطبایی(رضوان الله علیه) در ذیل آیه مزبور، حدیث معروفِ: (العقل ما عُبد به الرحمن و اکتُسب به الجنان) را نقل می‌کند (المیزان1/300). قرآن کریم، راه ابراهیم(ع) را راه عقل، و اِعراض ازآن را سفاهت می‌داند. و ابراهیم خلیل نیز کعبه بدون پیامبر را سودمند و مؤثر نمی‌داند و از خدای سبحان مسئلت می‌کند تا برای هدایت نسل و ذریّه او، پیامبری را مبعوث کند. از این رو رسول خدا(ص) می‌فرمود: (أنا دعوة ابراهیم) ؛(بحار12/92)؛ من محصول دعای حضرت ابراهیم هستم. چه دعای پربرکتی که نتیجه آن، رسالت رسول اکرم(ص) است. آیت الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن کریم ج 9 (سیرة رسول اکرم در قرآن) www.payambarazam.ir
وقتی حضرت ابراهیم(ع) کعبه را بنا نهاد از جمله نیایشهای آن بیانگذار کعبه، این بود: (رَبَّنا وابعَث فیهم رسولاً مِنهم یَتلوا عَلیهم ایاتک و یُعملهم الکِتاب و الحِکمة و یُزکیهم انِّک أنت العزیز الحکیم) بقره/129 . خدایا! عزت و حکمت اقتضا می‌کند که برای این مردم، پیامبری اعزام کنی؛ چون کار مبدأ عزیز و حکیم، نفوذ ناپذیر و محکم و استوار خواهد بود. گرچه کعبه ساخته شد ولی کعبه بدون پیامبر سنگی است که سودمند یا زیانبار نیست. بنیانگذار کعبه، عقل ممثل بود و چون از فرزانگی اهل توحید و وحی و رسالت، و این که نعمتی برتر از نعمت معرفت خدای سبحان و پیام آوران الهی نیست، به خوبی آگاه بود، از این رو از خدای سبحان مسئلت کرد تا از فرزندان وی پیامبری مبعوث کند که در پرتو هدایت خود، آنها را عاقل و خردمند سازد. خدای سبحان نیز ملّت و دین ابراهیم(ع) را ملت توحید و عقل و رشد نامید و فرمود: (ومَن یَرغب عَن مِلة ابراهیم الّا مَن سَفه نفسه) بقره/130 . محتوای این آیه مبارکه این است که هر کس از ملت توحیدی ابراهیم خلیل(ع) اعراض کند، سفیه است. پس کسی که خدا را عبادت نکند، سفیه است و عکس نقیضش این است که کسی که سفیه نیست، خدا را عبادت می‌کند. بنابر این عقل چیزی است که در پرتو آن، خدا عبادت شود و در جایی که خدا عبادت نشود سفاهت است نه عقل. باتوجه به این نکته است که استاد علامه طباطبایی(رضوان الله علیه) در ذیل آیه مزبور، حدیث معروفِ: (العقل ما عُبد به الرحمن و اکتُسب به الجنان) را نقل می‌کند (المیزان1/300). قرآن کریم، راه ابراهیم(ع) را راه عقل، و اِعراض ازآن را سفاهت می‌داند. و ابراهیم خلیل نیز کعبه بدون پیامبر را سودمند و مؤثر نمی‌داند و از خدای سبحان مسئلت می‌کند تا برای هدایت نسل و ذریّه او، پیامبری را مبعوث کند. از این رو رسول خدا(ص) می‌فرمود: (أنا دعوة ابراهیم) ؛(بحار12/92)؛ من محصول دعای حضرت ابراهیم هستم. چه دعای پربرکتی که نتیجه آن، رسالت رسول اکرم(ص) است. آیت الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن کریم ج 9 (سیرة رسول اکرم در قرآن) www.payambarazam.ir
عنوان سوال:
رسول خدا(ص) می‌فرمود: «أنا دعوة ابراهیم» ؛ من محصول دعای حضرت ابراهیم هستم, معنای این سخن چیست؟
پاسخ:
وقتی حضرت ابراهیم(ع) کعبه را بنا نهاد از جمله نیایشهای آن بیانگذار کعبه، این بود: (رَبَّنا وابعَث فیهم رسولاً مِنهم یَتلوا عَلیهم ایاتک و یُعملهم الکِتاب و الحِکمة و یُزکیهم انِّک أنت العزیز الحکیم) بقره/129 . خدایا! عزت و حکمت اقتضا می‌کند که برای این مردم، پیامبری اعزام کنی؛ چون کار مبدأ عزیز و حکیم، نفوذ ناپذیر و محکم و استوار خواهد بود. گرچه کعبه ساخته شد ولی کعبه بدون پیامبر سنگی است که سودمند یا زیانبار نیست.
بنیانگذار کعبه، عقل ممثل بود و چون از فرزانگی اهل توحید و وحی و رسالت، و این که نعمتی برتر از نعمت معرفت خدای سبحان و پیام آوران الهی نیست، به خوبی آگاه بود، از این رو از خدای سبحان مسئلت کرد تا از فرزندان وی پیامبری مبعوث کند که در پرتو هدایت خود، آنها را عاقل و خردمند سازد. خدای سبحان نیز ملّت و دین ابراهیم(ع) را ملت توحید و عقل و رشد نامید و فرمود: (ومَن یَرغب عَن مِلة ابراهیم الّا مَن سَفه نفسه) بقره/130 . محتوای این آیه مبارکه این است که هر کس از ملت توحیدی ابراهیم خلیل(ع) اعراض کند، سفیه است. پس کسی که خدا را عبادت نکند، سفیه است و عکس نقیضش این است که کسی که سفیه نیست، خدا را عبادت می‌کند. بنابر این عقل چیزی است که در پرتو آن، خدا عبادت شود و در جایی که خدا عبادت نشود سفاهت است نه عقل. باتوجه به این نکته است که استاد علامه طباطبایی(رضوان الله علیه) در ذیل آیه مزبور، حدیث معروفِ:
(العقل ما عُبد به الرحمن و اکتُسب به الجنان) را نقل می‌کند (المیزان1/300).
قرآن کریم، راه ابراهیم(ع) را راه عقل، و اِعراض ازآن را سفاهت می‌داند. و ابراهیم خلیل نیز کعبه بدون پیامبر را سودمند و مؤثر نمی‌داند و از خدای سبحان مسئلت می‌کند تا برای هدایت نسل و ذریّه او، پیامبری را مبعوث کند. از این رو رسول خدا(ص) می‌فرمود:
(أنا دعوة ابراهیم) ؛(بحار12/92)؛ من محصول دعای حضرت ابراهیم هستم. چه دعای پربرکتی که نتیجه آن، رسالت رسول اکرم(ص) است.
آیت الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن کریم ج 9 (سیرة رسول اکرم در قرآن)
www.payambarazam.ir
- [سایر] آیا این سخن صحیح است که «حضرت محمد (ص) به اذن الله حضرت آدم را خلق کرد»؟
- [سایر] چرا در بین اهلبیت پیامبر اکرم(ص)، به حضرت زهرا و حضرت رضا(ع) بضعه النبی «پاره تن رسول الله» می گویند؟
- [سایر] رسول اکرم(ص) در سخن خود به ابوقتاده در تفسیر آیه «اَیُّکُمْ اَحْسَنُ عَمَلًا» [ملک/2] چه فرمودند؟
- [سایر] امام صادق(ع)، سبب نامیدن پیامبراکرم(ص) به کنیه «ابوالقاسم» را چه دانسته اند؟
- [سایر] «رب صل علی محمد و آل محمد» بعد از ذکر سجده یا رکوع نماز، به چه معنا است؟
- [سایر] «محمد بن علی بنابی قره» کیست؟
- [سایر] آیا این سخن صحیح است که «حضرت محمد به اذن الله حضرت آدم را خلق کرد»؟
- [سایر] آیا منظور از «فی» درآیه «لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنه ...»[1] عمل و رفتار پیامبر اکرم (ص) است یا وجود مبارکه حضرت زهرا (س)؟
- [سایر] آیا منظور از «فی» درآیه «لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنه ...»[1] عمل و رفتار پیامبر اکرم (ص) است یا وجود مبارکه حضرت زهرا (س)؟
- [سایر] جریان واقعه ذبح «عبداللّه» پدر پیامبراکرم(ص) چه بود؟
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله مظاهری] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَد أَتاکَ الْمُسیئُ وَ قَدْ أَمَرْتَ الُْمحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسیءِ أَنْتَ الْمُحْسِنُ وَ أَنَا الْمُسیئُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) (ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار به حقّ محمّد و آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر).
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است قبل از تکبیره الاحرام بگوید یا محسن قد اتاک المسیی و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی انت المحسن و انا المسیی فبحق محمد و ال محمد صل علی محمد و ال محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی یعنی ای خدایی که احسان کننده ای بنده بدکردار به درگاه تو امده و تو امر کرده ای به نیکوکار که از بدکردار بگذرد تو نیکوکاری و من بدکردار پس به حق محمد و ال محمد رحمت خود را برمحمد وال محمد بفرست واز زشتیهایی که می دانی از من سرزده بگذر
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ أَتاکَ المُسِیءُ وَقَدْ اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِیءِ أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنَا الْمُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَ تَجَاوَزْ عَنْ قَبِیحِ مَا تَعْلَمُ مِنِّی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی بنده گنه کار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار؛ به حق محمد وآل محمد:رحمت خود را بر محمد وآل محمد: بفرست و از بدی هایی که می دانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید: یا محسن قد اتاک المسیء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن وا نا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی؛ بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گناهکار بگذرد؛ تو نیکوکاری و من گناهکار؛ به حق محمد و آل محمد (ص) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.