نام پدر و مادر حضرت موسی چه بود و در زمان حضرت موسی آیا پیامبران دیگری هم می زیسته اند؟

حضرت یعقوب دوازده پسر داشت که بعد از قدرت یافتن حضرت یوسف در مصر به آن سرزمین کوچ کردند و در آنجا ماندگار شدند. به آنها اصطلاحاً بنی اسرائیل گفته می شود، که از دوازده قبیله تشکیل شده است، حضرت موسی علیه السّلام نیز از بنی اسرائیل و قبیلة لاوی می باشد. نام پدر وی (عمران) است و نام جدش (یصهر)، نام پدر یصهر (ماهث) و نام پدر ماهث (لاوی) می باشد.[1] بنابراین سلسله نسب حضرت موسی تا حضرت ابراهیم علیه السّلام چنین است.
موسی. بن عمران. بن یصهر. بن ماهث. بن لاوی.‌ بن یعقوب. بن اسحاق. بن ابراهیم. نام مادر حضرت موسی در منابع اسلامی (برخانه) ذکر شده است.[2] نام پدر حضرت موسی (عمران) است و در این امر شکی وجود ندارد و به احتمال قوی نام مادر آن حضرت نیز (برخانه)‌ بوده است. اما در مورد که آیا در زمان حضرت موسی پیامبران دیگری نیز زندگی می کرده اند یا نه؟ باید گفت: هر چند در آن زمان پیامبر صاحب شریعت که مأمور ابلاغ دین الهی باشد حضرت موسی علیه السّلام بوده است، ولی دو نفر دیگر تیر بودند، که مقام عصمت داشته و از پیامبران الهی بوده اند و مأموریت داشتند که شریعت حضرت موسی را تبلیغ کنند، که در ذیل به نام آنها اشاره می شود:
1. هارون بن عمران: حضرت هارون علیه السّلام برادر بزرگ حضرت موسی است که نزدیک به 19 بار نامش در قرآن ذکر شده است و در آیات متعدد، تصریح شده است که وی پیامبر الهی و مبعوث از سوی خداوند بوده است مانند:
الف) ما از رحمت خود برادرش هارون را که پیامبر بود به او بخشیدیم.[3] در این آیه به پیامبر بودن هارون علیه السّلام به صراحت اشاره شده است.
ب) ما به موسی کتاب دادیم و برادرش هارون را یاور او قرار دادیم.[4] در این آیه گفته شده که هارون علیه السّلام شریعت و کتاب مستقلی نداشته و تنها وظیفه یاوری حضرت موسی در تبلیغ شریعت موسوی را داشته است. چون پیامبران الهی دو گونه اند: گروه اول مانند حضرت موسی، حضرت عیسی و رسول الله صلّی الله علیه و آله صاحب شریعت و کتاب آسمانی هستند و گروه دوم پیامبرانی هستند که کتاب و شریعت مستقلی نداشته و مأمور به تبلیغ شریعت پیامبران قبل از خود می باشند مانند حضرت داود، سلیمان و... که هارون علیه السّلام هم از زمره این گروه می باشد.
ج) ما به تو وحی فرستادیم، همان گونه که به نوح و پیامبران بعد از او وحی فرستادیم و نیز به ابراهیم و اسماعیل و یعقوب و اسباط و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی نمودیم و به داود زبور دادیم.[5] بنابراین به حضرت هارون هم وحی می شده است.
2. یوشع بن نون: وی یکی از بزرگان بنی اسرائیل است که در زمان حیات حضرت موسی از یاوران وی بود، و بعد از وفات آن حضرت نیز جانشین و وصی حضرت موسی شد و رهبری بنی اسرائیل را بر عهده گرفت.[6] همین امر نشان می دهد که وی مقام بالایی داشته است و چون وی حضرت موسی را بعد از وفاتش غسل داده و وصی آن حضرت بوده، معلوم می شود که وی مقام عصمت داشته است. چنان که از امام صادق علیه السّلام نقل شده است، که حضرت موسی، یوشع بن نون را وصی خود قرار داد و یوشع بن نون فرزندان هارون را وصی خود قرار داده.)[7]. از جمع بندی احادیث مربوط به یوشع بن نون که در جلد 13 بحارالانوار، از ص 363 تا 376 و در فصل دوازدهم گردآوری شده می توان به مقام بلند وی پی برد و وی را نبی دانست هر چند به صراحت به نبوت وی اشاره نشده است. بنابراین اگر قبول کنیم که تمام اوصیاء پیامبران تا زمان پیامبر اسلام نبی و پیامبر بوده اند در آن صورت یوشع بن نون هم نبی و پیامبر خواهد بود که وظیفه تبلیغ شریعت حضرت موسی را داشته است و اگر مطلب فوق را نپذیریم حداقل این است که یوشع بن نون وصی حضرت موسی بوده و مقام عصمت را دارا بوده است.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ترجمه تفسیر المیزان، ج 7، ذیل آیات 74 تا 83، سورة مبارکة انعام.
2. تفسیر نمونه، ج 16، ذیل آیات 1 تا 6 قصص.


[1] . کاشانی، فتح الله، منهج الصادقین، کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، 1344 ش، ج 2، ص 212 همچنین، مجلسی، علامه محمدباقر، بحارالانوار، ج 11، ص 10
[2] . مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1403 ق، ج 43،‌ص 33.
[3] . مریم/53.
[4] . فرقان/35.
[5] . نساء/163.
[6] . بحارالانوار، ج 13، ص 364.
[7] . همان.
( اندیشه قم )