در ابتدا باید دانست؛ (تنوّع) و (تحرّک) علاوه بر معانی بلند حمد و سوره و اذکار نماز از ویژگی های ممتاز (نماز) نسبت به سایر انواع عبادت ها در ادیان مختلف است و این نشانه جامعیت و برتری اسلام است. یکی از آثار تنوع و تغییر وضعیت چه بسا ایجاد حس هشیاری و دوری از یکنواختی است که در توجّه انسان در مراحل عبادت می تواند بسیار مؤثّر باشد. پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده: (صلّوا کما رأیتمونی أصلّی)؛ (همان گونه که من نماز می خوانم، شما نیز بخوانید).1 شکل عبادت و پرستش به دستور پیامبر از جانب خدا بوده است. وقتی که پذیرفتیم باید نماز بخوانیم نحوه نماز خواندن را باید از فرمان خداوند و پیام آور خدا یاد بگیریم، همانطور که وقتی بیمار مراجعه به پزشک را ضروری تشخیص داد، چگونگی و نحوه مصرف دارو، تابع نظر و دستور پزشک می باشد. علاوه بر این که کیفیت و شکل و نحوه خواندن نماز یک امر تعبّدی است، اسرار و رموزی که در نماز نهفته، هم زیبا است و هم معارف بلند اسلامی در آن قرار داده شده؛ هم تسبیح و تقدیس لفظی است و هم تقدیس عملی می باشد. رکوع و سجود و تسبیح و تحمید و دعا و تکبیر و سلام و خلاصه همه زیبایی ها در نماز جمع شده است. نماز سفره ای است گسترده که خداوند آن را در پنج نوبت در شبانه روز برای بندگانش باز می کند و بر سر این سفره انواع و اقسام غذاهای لذیذ وجود دارد و هر کس مطابق ذوق و سلیقه و به اندازه توان و مرتبه وجودی و استعداد خود از آن بهره مند می شود. نماز عبادتی جامع است که می تواند تمام وجود انسان (از جهات بدنی و ظاهری گرفته تا جهات ذهنی و قلبی و باطنی) را در خدمت بندگی و پرستش قرار دهد. پی نوشت: 1. ر.ک: بررسی شیوه های تشویق و ترغیب کودکان و نوجوانان به نماز جماعت، ملیحه اسلامیان. ، ج85، ص292. منبع: www.porseman.org
آیا حتما باید نماز را به این شکل رکوع و سجود انجام دهیم؟ چه اشکالی دارد مانند مسیحیان ایستاده و با احترام مناجات کنیم؟
در ابتدا باید دانست؛ (تنوّع) و (تحرّک) علاوه بر معانی بلند حمد و سوره و اذکار نماز از ویژگی های ممتاز (نماز) نسبت به سایر انواع عبادت ها در ادیان مختلف است و این نشانه جامعیت و برتری اسلام است. یکی از آثار تنوع و تغییر وضعیت چه بسا ایجاد حس هشیاری و دوری از یکنواختی است که در توجّه انسان در مراحل عبادت می تواند بسیار مؤثّر باشد.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده: (صلّوا کما رأیتمونی أصلّی)؛ (همان گونه که من نماز می خوانم، شما نیز بخوانید).1 شکل عبادت و پرستش به دستور پیامبر از جانب خدا بوده است. وقتی که پذیرفتیم باید نماز بخوانیم نحوه نماز خواندن را باید از فرمان خداوند و پیام آور خدا یاد بگیریم، همانطور که وقتی بیمار مراجعه به پزشک را ضروری تشخیص داد، چگونگی و نحوه مصرف دارو، تابع نظر و دستور پزشک می باشد.
علاوه بر این که کیفیت و شکل و نحوه خواندن نماز یک امر تعبّدی است، اسرار و رموزی که در نماز نهفته، هم زیبا است و هم معارف بلند اسلامی در آن قرار داده شده؛ هم تسبیح و تقدیس لفظی است و هم تقدیس عملی می باشد. رکوع و سجود و تسبیح و تحمید و دعا و تکبیر و سلام و خلاصه همه زیبایی ها در نماز جمع شده است.
نماز سفره ای است گسترده که خداوند آن را در پنج نوبت در شبانه روز برای بندگانش باز می کند و بر سر این سفره انواع و اقسام غذاهای لذیذ وجود دارد و هر کس مطابق ذوق و سلیقه و به اندازه توان و مرتبه وجودی و استعداد خود از آن بهره مند می شود. نماز عبادتی جامع است که می تواند تمام وجود انسان (از جهات بدنی و ظاهری گرفته تا جهات ذهنی و قلبی و باطنی) را در خدمت بندگی و پرستش قرار دهد.
پی نوشت:
1. ر.ک: بررسی شیوه های تشویق و ترغیب کودکان و نوجوانان به نماز جماعت، ملیحه اسلامیان. ، ج85، ص292.
منبع: www.porseman.org
- [آیت الله خامنه ای] کسی که می تواند نماز را ایستاده بخواند ولی نمی تواند به سجده رود، رکوع و سجده را چگونه انجام دهد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر شخصی بتواند قیام و رکوع نمازش را ایستاده به جا آورد ولی نتواند در حالت ایستاده به سجده برود وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله سیستانی] اگر شخصی بتواند قیام و رکوع نمازش را ایستاده به جا آورد ولی نتواند در حالت ایستاده به سجده برود وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی در صورت ایستاده نماز خواندن، قادر به انجام دادن رکوع و سجود نباشد و مجبور باشد آنها را با اشاره به جا آورد، ولی در صورت نشسته به جا آوردن نماز، بتواند رکوع در حال نشسته و سجود را به جا آورد، وظیفهاش چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان در حالت ایستاده، قادر به انجام رکوع نباشد، نماز را باید ایستاده بخواند یا نشسته؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] فردی در شرایطی است که اگر بخواهد رکوع و سجود متعارف انجام دهد وضویش باطل می شود آیا می تواند رکوع و سجود را در حال ایستاده ایماءاً انجام دهد یا حتماً باید رکوع و سجود را به صورت متعارف انجام دهد ولو وضوی او باطل شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خانمی به علت درد شدید کمر و زانو به یکی از دو حالت زیر قادر به نماز خواندن است: 1 ایستاده نماز بخواند و برای سجده کردن روی صندلی نشسته و روی میزی که در مقابل خود گذاشته سجده کند به نحوی که زانوها یا نوک انگشتان روی زمین قرار نمی گیرد بلکه کف پا روی زمین قرار می گیرد. 2 نشسته نماز بخواند و سجده را به شکل صحیح انجام دهد. کدام یک از این دو حالت صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] آیا داشتن سجده های طولانی برای حضور قلب بیشتر در نماز اشکالی دارد؟
- [سایر] مسیحیان در کلیسا چه میکنند؟اگر نماز برای دیگر ادیان هم بود،چرا مسیحیان و یهودیان مثل ما نماز نمیخوانند؟کدامیک نمازشان ،نماز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] فرموده اید: اگر مأموم پیش از امام سر از رکوع یا سجده بردارد باید به رکوع یا سجده برگردد و زیاد شدن رکوع یا سجده نماز را باطل نمی کند، بفرمایید آیا برای زیادی رکوع یا سجده، سجده سهو لازم می شود؟
- [آیت الله بهجت] کسی که نمیتواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط میتواند درحالیکه نشسته است کمی خم شود، یا درحالیکه ایستاده است با سر اشاره کند؛ باید ایستاده نماز بخواند و برای رکوع با سر اشاره نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در حالی که به سجده می رود شک کند که رکوع کرده یا نه بنابر احتیاط واجب برگردد و بایستد و رکوع را به جا اورد و نماز را تمام کند و دوباره بخواند و اگر شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه باید برگردد و بایستد و بعد به سجده رفته و نماز را تمام کند
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که هیچ وسیله پوشاندن عورت, لباس, برگ, کاغذ و مانند آن, ندارد و نامحرمی نیست تا به او نگاه کند, میتواند ایستاده و با اشاره به رکوع و سجود، نماز را اقامه کند و احتیاط مستحب, اعاده آن با رکوع و سجود عادی است و اگر نامحرمی او را میبیند, باید نماز را نشسته اقامه کند و رکوع و سجود را با اشاره انجام دهد و برای سجود, سر را قدری پایینتر آورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند، چنان چه در چیزهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، مثلاً کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه، اگر در به جا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن عمل نماید یعنی: اگر ایستاده رکوع را به جا آورد، و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در یک قسمت از نماز زیاد شک میکند، چنانچه در قسمتهای دیگر نماز شک کند، باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک میکند که سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته، به شک خود اعتنا نکند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر در حالی که به سجده میرود شک کند که رکوع کرده یا نه، در صورتی که به سجده نرسیده باشد، باید برگردد و قیام و رکوع را بجا آورد و اگر در حالی که به سجده میرود شک کند که بعد از رکوع ایستاده یا نه، باید برگردد و بایستد و بعد به سجده برود.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که در یک چیز نماز شک می کند ، چنانچه در چیزهای دیگر نماز بطور معمول شک کند باید به دستور آن عمل نماید ، مثلاً کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید یعنی اگر ایستاده است رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید; مثلاً کسی که زیاد شک می کند که سجده کرده یا نه اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید یعنی اگر هنوز ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [آیت الله بروجردی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک میکند، چنانچه در چیزهای دیگرِ نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید، مثلاً کسی که زیاد شک میکند سجده کرده یا نه، اگر در به جا آوردن رکوع شک کند، باید به دستور آن رفتار نماید، یعنی اگر ایستاده رکوع را به جا آورد و اگر به سجده رفته اعتنا نکند.
- [امام خمینی] کسی که در یک چیز نماز زیاد شک می کند چنانچه در چیزهای دیگر نماز شک کند باید به دستور آن عمل نماید ، مثلا کسی که زیاد شک می کند سجده کرده یا نه، اگر در بجا آوردن رکوع شک کند باید به دستور آن رفتار نماید یعنی اگر ایستاده، رکوع را بجا آورد و اگر به سجده رفته، اعتنا نکند.