درخواست ازدواج
خواستگاری از مقدمات ازدواج است. از آن در باب حج و نکاح سخن رفته است.
آیا صحیح است که خانمی که به مردی علاقمند است به خواستگاری برود یا از او درخواست ازدواج کند؟
دو نکته در مسائل خواستگاری قابل دقت است که این دو نکته باید از هم تفکیک شود و سپس بحث کنیم که حیطه اختیار مردها و زن ها در مورد همسر آینده شان چگونه است و آن دو نکته: یکی مسأله "انتخاب" است و دوم مسأله "خواستگاری". در حوزه ی انتخاب بدون هیچ شک و تردید زن ها یا دختران همچون مردها حق انتخاب دارند و معمولا در بیشتر موارد وقتی کسی به خواستگاری آنها می آید می توانند در مورد آن فرد تحقیق دقیق انجام دهند و سپس بعد از تحقیقات لازم "انتخاب" کنند یعنی جواب آری یا نه بگویند و انتخاب شرعاً و قانوناً حق طبیعی زنان در مورد همسر آینده شان می باشد و از لحاظ عرفی نیز در حال حاضر در بیشتر مناطق کشور ما تقریبا همین طور عمل می شود مگر در موارد بسیار نادری که ممکن است خانواده از روی تعصبات، فردی را به دختر تحمیل کند. اما مسأله خواستگاری گرچه مقدمه یک انتخاب است ولی بیشتر شبیه به پیشنهاد است یعنی آنچه در فرآیند خواستگاری رخ می دهد این است که از طرف خانواده پسر یا از طرف خود پسر به خواستگاری دختر می روند یعنی در واقع پیشنهاد ازدواج با دختر را مطرح می کنند و دختر حق دارد انتخاب کند و جواب مثبت دهد و همچنین حق دارد رد کند و جواب منفی بدهد. اما این که در جامعه ی ما معمولاً پسران از دختران خواستگاری می کنند و آیا دختران نیز می توانند از همسر مورد علاقه خود خواستگاری کنند یا نه؟ این یک مسأله فرهنگی است نه یک مسأله شرعی و قانونی و حقوقی. از این رو در بعضی از کشورها مانند هندوستان در بعضی از مناطق آن مرسوم است که خانواده دختر به خانواده پسر پیشنهاد ازدواج می کند یعنی خواستگاری بیشتر از ناحیه خانواده دختر انجام می گیرد یا حداقل از طرف خانواده دختر پیشنهاد می شود که ما آمادگی داریم که دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوریم در چنین فرهنگ هایی خواستگاری زن از مرد از قدر و منزلت زن نمی کاهد و او را در چشم مرد کوچک نمی کند و حتی اگر جواب از طرف خانواده مرد منفی باشد موجب سرشکستگی خانواده دختر نمی شود و همچنین از نظر روانی برای دختر شکننده نیست اما در کشورهایی که چنین فرهنگی وجود ندارد بلکه فرهنگ خواستگاری دقیقاً برعکس می باشد مانند کشور ما خواستگاری مستقیم زن از مرد مورد علاقه مطلوب نیست و عوارضی دارد که در نهایت از نظر روانی و شخصیتی و حیثیت اجتماعی و خانوادگی به ضرر زن تمام می شود به ویژه اگر زن در این رابطه پاسخ منفی دریافت کند زیرا زنان از نظر عاطفی و هیجانی در عین حال که در سطح بالاتری از جنس مخالف هستند اما شکنندگی آنها نیز به همین میزان از نظر عاطفی بیشتر از مردهاست . مطلبی که شهید مطهری در این زمینه می گوید قابل توجه است : "از قدیم الایام، مردان به عنوان خواستگاری نزد زنان می رفته‌اند و از آنان تقاضای همسر می کرده‌اند از بزرگترین عوامل حفظ حیثیت و احترام زن بوده است. خدا طبیعتِ مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن. خدا طبیعتِ زن را گُل، و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است. این یکی از تدابیر حکیمانه و شاهکارهای خلقت است که در غریزه مرد نیاز و طلب و در غریزه زن ناز و جلوه قرار داده است... خلاف حیثیت و احترام زن است که به دنبال مرد بدود. برای مد قابل تحمّل است که از زنی خواستگاری کند و جواب رد بشنود و آن گاه از زن دیگری خواستگاری کند و جواب رد بشنود تا بالاخره زنی رضایت خود را به همسری با او اعلام کند اما برای زن که می خواهد، محبوب و معشوق باشد و از قلب مرد سر در آورد تا به سراسر وجود او حکومت کند قابل تحمّل و موافق غریزه نیست که مردی را به همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود وس راغ مرد دیگری برود.(1) خواستگاری دختر یا زن از پسر یا مرد حرام و بر خلاف دستور خدا و دین نیست اما چون خلاف عرف و به قول شهید مطهری(ره) بر خلاف غریزه است، اگر پاسخ مرد مثبت باشد موجب منّت و حقارت زن است و اگر منفی باشد، باعث وهن و ذلّت می گردد. بنابراین در این گونه مسائل که هم احتمال دریافت پاسخ منفی و هم پاسخ مثبت وجود دارد با یک درایت خاصی باید عمل شود و در صورت لزوم اولا با افراد کارشناس و مجرب مشورت شود ثانیا بعد از مشورت از واسطه استفاده شود آن هم واسطه ای که از نظر تعهد، دلسوزی و رازداری مورد اعتماد باشد تا به صورت کاملاً محرمانه کار را پیگیری کند و با مهارت و کیاست خاصی، فرد مورد نظر را تشویق و ترغیب به ازدواج کند و بعد از این که آمادگی ازدواج در او ایجاد شد به او جهت دهی کند و هدایت کند او را به سمتی که از این دختر خانم خواستگاری نماید با این شیوه هم دختر از حق انتخاب خود به خوبی استفاده نموده است و هم با واسطه و به صورت غیر مستقیم از فرد مورد نظر خواستگاری کرده و هم از آسیب های خواستگاری مستقیم در امان مانده است. پی نوشت‌ها: 1. مرتضی مطهری(ره)، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، چاپ هشتم، ص 15. www.morsalat.com
دو نکته در مسائل خواستگاری قابل دقت است که این دو نکته باید از هم تفکیک شود و سپس بحث کنیم که حیطه اختیار مردها و زن ها در مورد همسر آینده شان چگونه است و آن دو نکته: یکی مسأله "انتخاب" است و دوم مسأله "خواستگاری". در حوزه ی انتخاب بدون هیچ شک و تردید زن ها یا دختران همچون مردها حق انتخاب دارند و معمولا در بیشتر موارد وقتی کسی به خواستگاری آنها می آید می توانند در مورد آن فرد تحقیق دقیق انجام دهند و سپس بعد از تحقیقات لازم "انتخاب" کنند یعنی جواب آری یا نه بگویند و انتخاب شرعاً و قانوناً حق طبیعی زنان در مورد همسر آینده شان می باشد و از لحاظ عرفی نیز در حال حاضر در بیشتر مناطق کشور ما تقریبا همین طور عمل می شود مگر در موارد بسیار نادری که ممکن است خانواده از روی تعصبات، فردی را به دختر تحمیل کند. اما مسأله خواستگاری گرچه مقدمه یک انتخاب است ولی بیشتر شبیه به پیشنهاد است یعنی آنچه در فرآیند خواستگاری رخ می دهد این است که از طرف خانواده پسر یا از طرف خود پسر به خواستگاری دختر می روند یعنی در واقع پیشنهاد ازدواج با دختر را مطرح می کنند و دختر حق دارد انتخاب کند و جواب مثبت دهد و همچنین حق دارد رد کند و جواب منفی بدهد. اما این که در جامعه ی ما معمولاً پسران از دختران خواستگاری می کنند و آیا دختران نیز می توانند از همسر مورد علاقه خود خواستگاری کنند یا نه؟ این یک مسأله فرهنگی است نه یک مسأله شرعی و قانونی و حقوقی. از این رو در بعضی از کشورها مانند هندوستان در بعضی از مناطق آن مرسوم است که خانواده دختر به خانواده پسر پیشنهاد ازدواج می کند یعنی خواستگاری بیشتر از ناحیه خانواده دختر انجام می گیرد یا حداقل از طرف خانواده دختر پیشنهاد می شود که ما آمادگی داریم که دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوریم در چنین فرهنگ هایی خواستگاری زن از مرد از قدر و منزلت زن نمی کاهد و او را در چشم مرد کوچک نمی کند و حتی اگر جواب از طرف خانواده مرد منفی باشد موجب سرشکستگی خانواده دختر نمی شود و همچنین از نظر روانی برای دختر شکننده نیست اما در کشورهایی که چنین فرهنگی وجود ندارد بلکه فرهنگ خواستگاری دقیقاً برعکس می باشد مانند کشور ما خواستگاری مستقیم زن از مرد مورد علاقه مطلوب نیست و عوارضی دارد که در نهایت از نظر روانی و شخصیتی و حیثیت اجتماعی و خانوادگی به ضرر زن تمام می شود به ویژه اگر زن در این رابطه پاسخ منفی دریافت کند زیرا زنان از نظر عاطفی و هیجانی در عین حال که در سطح بالاتری از جنس مخالف هستند اما شکنندگی آنها نیز به همین میزان از نظر عاطفی بیشتر از مردهاست . مطلبی که شهید مطهری در این زمینه می گوید قابل توجه است : "از قدیم الایام، مردان به عنوان خواستگاری نزد زنان می رفته‌اند و از آنان تقاضای همسر می کرده‌اند از بزرگترین عوامل حفظ حیثیت و احترام زن بوده است. خدا طبیعتِ مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن. خدا طبیعتِ زن را گُل، و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است. این یکی از تدابیر حکیمانه و شاهکارهای خلقت است که در غریزه مرد نیاز و طلب و در غریزه زن ناز و جلوه قرار داده است... خلاف حیثیت و احترام زن است که به دنبال مرد بدود. برای مد قابل تحمّل است که از زنی خواستگاری کند و جواب رد بشنود و آن گاه از زن دیگری خواستگاری کند و جواب رد بشنود تا بالاخره زنی رضایت خود را به همسری با او اعلام کند اما برای زن که می خواهد، محبوب و معشوق باشد و از قلب مرد سر در آورد تا به سراسر وجود او حکومت کند قابل تحمّل و موافق غریزه نیست که مردی را به همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود وس راغ مرد دیگری برود.(1) خواستگاری دختر یا زن از پسر یا مرد حرام و بر خلاف دستور خدا و دین نیست اما چون خلاف عرف و به قول شهید مطهری(ره) بر خلاف غریزه است، اگر پاسخ مرد مثبت باشد موجب منّت و حقارت زن است و اگر منفی باشد، باعث وهن و ذلّت می گردد. بنابراین در این گونه مسائل که هم احتمال دریافت پاسخ منفی و هم پاسخ مثبت وجود دارد با یک درایت خاصی باید عمل شود و در صورت لزوم اولا با افراد کارشناس و مجرب مشورت شود ثانیا بعد از مشورت از واسطه استفاده شود آن هم واسطه ای که از نظر تعهد، دلسوزی و رازداری مورد اعتماد باشد تا به صورت کاملاً محرمانه کار را پیگیری کند و با مهارت و کیاست خاصی، فرد مورد نظر را تشویق و ترغیب به ازدواج کند و بعد از این که آمادگی ازدواج در او ایجاد شد به او جهت دهی کند و هدایت کند او را به سمتی که از این دختر خانم خواستگاری نماید با این شیوه هم دختر از حق انتخاب خود به خوبی استفاده نموده است و هم با واسطه و به صورت غیر مستقیم از فرد مورد نظر خواستگاری کرده و هم از آسیب های خواستگاری مستقیم در امان مانده است. پی نوشت‌ها: 1. مرتضی مطهری(ره)، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، چاپ هشتم، ص 15. www.morsalat.com
عنوان سوال:
آیا صحیح است که خانمی که به مردی علاقمند است به خواستگاری برود یا از او درخواست ازدواج کند؟
پاسخ:
دو نکته در مسائل خواستگاری قابل دقت است که این دو نکته باید از هم تفکیک شود و سپس بحث کنیم که حیطه اختیار مردها و زن ها در مورد همسر آینده شان چگونه است و آن دو نکته: یکی مسأله "انتخاب" است و دوم مسأله "خواستگاری".
در حوزه ی انتخاب بدون هیچ شک و تردید زن ها یا دختران همچون مردها حق انتخاب دارند و معمولا در بیشتر موارد وقتی کسی به خواستگاری آنها می آید می توانند در مورد آن فرد تحقیق دقیق انجام دهند و سپس بعد از تحقیقات لازم "انتخاب" کنند یعنی جواب آری یا نه بگویند و انتخاب شرعاً و قانوناً حق طبیعی زنان در مورد همسر آینده شان می باشد و از لحاظ عرفی نیز در حال حاضر در بیشتر مناطق کشور ما تقریبا همین طور عمل می شود مگر در موارد بسیار نادری که ممکن است خانواده از روی تعصبات، فردی را به دختر تحمیل کند.
اما مسأله خواستگاری گرچه مقدمه یک انتخاب است ولی بیشتر شبیه به پیشنهاد است یعنی آنچه در فرآیند خواستگاری رخ می دهد این است که از طرف خانواده پسر یا از طرف خود پسر به خواستگاری دختر می روند یعنی در واقع پیشنهاد ازدواج با دختر را مطرح می کنند و دختر حق دارد انتخاب کند و جواب مثبت دهد و همچنین حق دارد رد کند و جواب منفی بدهد.
اما این که در جامعه ی ما معمولاً پسران از دختران خواستگاری می کنند و آیا دختران نیز می توانند از همسر مورد علاقه خود خواستگاری کنند یا نه؟ این یک مسأله فرهنگی است نه یک مسأله شرعی و قانونی و حقوقی.
از این رو در بعضی از کشورها مانند هندوستان در بعضی از مناطق آن مرسوم است که خانواده دختر به خانواده پسر پیشنهاد ازدواج می کند یعنی خواستگاری بیشتر از ناحیه خانواده دختر انجام می گیرد یا حداقل از طرف خانواده دختر پیشنهاد می شود که ما آمادگی داریم که دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوریم در چنین فرهنگ هایی خواستگاری زن از مرد از قدر و منزلت زن نمی کاهد و او را در چشم مرد کوچک نمی کند و حتی اگر جواب از طرف خانواده مرد منفی باشد موجب سرشکستگی خانواده دختر نمی شود و همچنین از نظر روانی برای دختر شکننده نیست اما در کشورهایی که چنین فرهنگی وجود ندارد بلکه فرهنگ خواستگاری دقیقاً برعکس می باشد مانند کشور ما خواستگاری مستقیم زن از مرد مورد علاقه مطلوب نیست و عوارضی دارد که در نهایت از نظر روانی و شخصیتی و حیثیت اجتماعی و خانوادگی به ضرر زن تمام می شود به ویژه اگر زن در این رابطه پاسخ منفی دریافت کند زیرا زنان از نظر عاطفی و هیجانی در عین حال که در سطح بالاتری از جنس مخالف هستند اما شکنندگی آنها نیز به همین میزان از نظر عاطفی بیشتر از مردهاست .
مطلبی که شهید مطهری در این زمینه می گوید قابل توجه است : "از قدیم الایام، مردان به عنوان خواستگاری نزد زنان می رفته‌اند و از آنان تقاضای همسر می کرده‌اند از بزرگترین عوامل حفظ حیثیت و احترام زن بوده است. خدا طبیعتِ مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن. خدا طبیعتِ زن را گُل، و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است. این یکی از تدابیر حکیمانه و شاهکارهای خلقت است که در غریزه مرد نیاز و طلب و در غریزه زن ناز و جلوه قرار داده است... خلاف حیثیت و احترام زن است که به دنبال مرد بدود. برای مد قابل تحمّل است که از زنی خواستگاری کند و جواب رد بشنود و آن گاه از زن دیگری خواستگاری کند و جواب رد بشنود تا بالاخره زنی رضایت خود را به همسری با او اعلام کند اما برای زن که می خواهد، محبوب و معشوق باشد و از قلب مرد سر در آورد تا به سراسر وجود او حکومت کند قابل تحمّل و موافق غریزه نیست که مردی را به همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود وس راغ مرد دیگری برود.(1)
خواستگاری دختر یا زن از پسر یا مرد حرام و بر خلاف دستور خدا و دین نیست اما چون خلاف عرف و به قول شهید مطهری(ره) بر خلاف غریزه است، اگر پاسخ مرد مثبت باشد موجب منّت و حقارت زن است و اگر منفی باشد، باعث وهن و ذلّت می گردد.
بنابراین در این گونه مسائل که هم احتمال دریافت پاسخ منفی و هم پاسخ مثبت وجود دارد با یک درایت خاصی باید عمل شود و در صورت لزوم اولا با افراد کارشناس و مجرب مشورت شود ثانیا بعد از مشورت از واسطه استفاده شود آن هم واسطه ای که از نظر تعهد، دلسوزی و رازداری مورد اعتماد باشد تا به صورت کاملاً محرمانه کار را پیگیری کند و با مهارت و کیاست خاصی، فرد مورد نظر را تشویق و ترغیب به ازدواج کند و بعد از این که آمادگی ازدواج در او ایجاد شد به او جهت دهی کند و هدایت کند او را به سمتی که از این دختر خانم خواستگاری نماید با این شیوه هم دختر از حق انتخاب خود به خوبی استفاده نموده است و هم با واسطه و به صورت غیر مستقیم از فرد مورد نظر خواستگاری کرده و هم از آسیب های خواستگاری مستقیم در امان مانده است.
پی نوشت‌ها:
1. مرتضی مطهری(ره)، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، چاپ هشتم، ص 15.
www.morsalat.com
- [سایر] آیا می شود پسر بدون اجازه مادر به خواستگاری برود و ازدواج کند ؟
- [سایر] سال گذشته به خواستگاری خانمی رفتم و پاسخ منفی شنیدم. آیا درست است که بار دیگر به خواستگاری بروم؟
- [آیت الله مظاهری] آیا مردی که خانمی را به صیغه خود در آورده و مدت تمام شده باید مراقب او باشد که در مدت عده با مرد دیگر ازدواج نکند یا خیر ؟
- [آیت الله سیستانی] آیا مردی که خانمی را به صیغه خود در آورده و مدت تمام شده باید مراقب او باشد که در مدت عده با مرد دیگر ازدواج نکند یا خیر ؟
- [آیت الله بهجت] خانمی دختر نابالغ خویش را برای مدّت دو روز برای مردی صیغه می خواند. آیا بعد از اتمام زمان صیغه به طور دایمی برای این خانم محرم است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی از طرف خانمی به نام فاطمه و مردی به نام حسن وکالت داشت که عقد ازدواج آنها را بخواند، در هنگام اجراء صیغه، کلمه موکلتی و موکلی را به زبان نیاورد و فقط گفت انکحت فاطمه لحسن... آیا این عقد صحیح است؟
- [سایر] آیا صحیح است یک جوان خودش دنبال همسر آینده اش برود و درباره اش تحقیق کند و امور خواستگاری را خودش پی گیری نماید؟
- [سایر] دو سال است که به خواستگاری خانمی می روم و جواب رد می شنوم . چه کار کنم ؟
- [سایر] آیا ازدواج با مردی که از شهری دیگر است و زندگی در شهری دیگر دور از خانواده صحیح است ؟
- [سایر] به خواستگاری شخصی که بسیار به او علاقمند بودم رفتم ولی او جواب رد داد و فکر می کنم اوتنها کسی است که می تواند همسر آینده من باشد . چه کنم؟
- [آیت الله اردبیلی] دختری که برای ازدواج، باید از پدر یا جدّ پدری خود اجازه بگیرد، چنانچه بدون اجازه گرفتن از آنان با مردی ازدواج کند و پس از ازدواج، پدر یا جدّ پدری اجازه دهند، ازدواج وی صحیح است وگرنه بنابر احتیاط واجب باید با طلاق از آن مرد جدا شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زنی، مردی را وکیل کند که به مدّت ومبلغ معیّن او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد و یا به غیر از مدّت یا مبلغی که معیّن شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید راضی هستم، عقد صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معین او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح و گر نه باطل است.
- [آیت الله سبحانی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معیّن او را برای خود صیغه صفحه 455 نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زنی مردی را وکیل کند، که به مدت و مبلغ معین او را برای خود متعه نماید، چنان چه مرد او را به عقد دائم خود در آورد، یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را متعه کند، وقتی که آن زن فهمید، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معین اورا برای خود متعه نماید چنانچه مرد اورا به عقد دایم خود در اورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را متعه کند وقتی ان زن فهمید اگر ان عقدرا اجازه کند صحیح وگرنه باطل است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معین او را برای خود صیغه نماید؛ چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد؛ یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند؛ وقتی آن زن فهمید؛ اگر اجازه نماید آن عقد صحیح و گرنه باطل است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدّت و مبلغ معیّنی او را برای خود متعه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد یا به غیر از مدّت یا مبلغی که معیّن شده او را متعه کند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید: (راضی هستم)، عقد صحیح است وگرنه باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدّت ومبلغ معیّن اورا برای خود صیغه نماید ، چنانچه مرد او را برای عقد دائم خود در آورد یا به غیر از مدّت یا مبلغی که معیّن شده اورا صیغه کند ، وقتی آن زن فهمید ، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است .
- [آیت الله سبحانی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معیّن او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است.