تصوّر صحیح از طلاق خلع و مبارات و احکام مربوط به آن در جهت پاسخگویی به سئوال فوق راهگشا خواهد بود. بر اساس قانون مدنی و احکام اسلامی طلاق خلع و مبارات چنین تعریف شود: ماده 1146 قانون مدنی در این مورد مقرّر می دارد: (طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می دهد طلاق بگیرد اعمّ از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد). ماده 1147 قانون مدنی مقرّر می دارد: (طلاق مبارات آن است که کراهت از طرفین باشد ولی در این صورت عوض باید زائذ بر میزان مهر نباشد). یکی از عناصر لازم و ضروری در طلاق خلع و مبارات، وجود کراهت زن از شوهر می باشد. منشأ این کراهت گاهی ذاتی است، مثل کراهتی که ناشی از خصوصیات زوج است مانند شکل ظاهری یا خلقیات و نحوه تعاملات اجتماعی و امثال آن. و گاهی عارضی است مثل آنکه زوجه به خاطر ازدواج مجدّد همسر از او متنفّر گردد. با وجود هر یک از این دو نوع کراهت، طلاق خلع و مبارات محقّق گردد.بررسی فقهی حقوق خانواده، سید مصطفی محقق داماد، ص 426. در مورد کراهت با منشأ ذاتی باید گفت از آنجا که این مشخصات ذاتی شوهر بوده می توان با تحقیقات مناسب از وضعیت و اوضاع و احوال ظاهری و اخلاقی و خانوادگی و... شوهر قبل از ازدواج اطمینان حاصل نمود تا بعد از ازدواج کراهت به وجود نیاید. لکن در مورد منشأ کراهت عارضی که ممکن است بعد از ازدواج حاصل شود مانند اینکه شوهر بعد از ازدواج همسر دومی برگزیند و یا اینکه از خواست زن مبنی بر سکونت در محل خاص تبعیت نکند و... اینها مواردی است که می توان به عنوان شروط ضمن عقد با شوهر مطرح نمود و قبل از ازدواج در مورد آن توافق کرد تا بعد از ازدواج زمینه کراهت همسران از یکدیگر فراهم نشود. (اما چنانچه شوهر زنش را آزار دهد یا او را ناسزا گوید و زن به خاطر نجات و رهایی از دست او مهر یا مالی را بذل و درخواست طلاق نماید گرفتن مال برمرد حرام و طلاق خلع و یا مبارات باطل است و چنانچه با این شرایط طلاق اتّفاق افتد رجعی خواهد بود).همچنین ر.ک: تحریر الوسیله، ج 2، ص 352. با این بیان معلوم می شود که اگر زن بتواند ثابت نماید که منشأ کراهتش از شوهر آزار و اذیت مرد است به نحوی که سبب عسر و حرج زن شده و یا مرد به وظایف و تکالیف زناشویی خود عمل نمی کند طلاق، خلع نخواهد بود و مرد موظّف به پرداخت مهریه و اصلاح رفتار و کردار خود می شود و در غیر این صورت به وسیله حاکم شرع و حتّی بدون رضایت شوهر طلاق جاری می گردد. از این گذشته در طلاق خلع و مبارات توافق طرفین شرط صحت طلاق است یعنی طلاق خلع بر خلاف طلاق رجعی نیاز مند توافق طرفین (زن و شوهر) می باشد لذا زن می تواند شرایط خلع و مبارات را قبول یا رد نماید. porseman.org
چه تضمینی وجود دارد در طلاق خلع و مبارات مرد برای فرار از مهریه، زن را در مضیقه و فشار قرار ندهد؟
تصوّر صحیح از طلاق خلع و مبارات و احکام مربوط به آن در جهت پاسخگویی به سئوال فوق راهگشا خواهد بود.
بر اساس قانون مدنی و احکام اسلامی طلاق خلع و مبارات چنین تعریف شود:
ماده 1146 قانون مدنی در این مورد مقرّر می دارد: (طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می دهد طلاق بگیرد اعمّ از اینکه مال مزبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد).
ماده 1147 قانون مدنی مقرّر می دارد: (طلاق مبارات آن است که کراهت از طرفین باشد ولی در این صورت عوض باید زائذ بر میزان مهر نباشد).
یکی از عناصر لازم و ضروری در طلاق خلع و مبارات، وجود کراهت زن از شوهر می باشد. منشأ این کراهت گاهی ذاتی است، مثل کراهتی که ناشی از خصوصیات زوج است مانند شکل ظاهری یا خلقیات و نحوه تعاملات اجتماعی و امثال آن. و گاهی عارضی است مثل آنکه زوجه به خاطر ازدواج مجدّد همسر از او متنفّر گردد. با وجود هر یک از این دو نوع کراهت، طلاق خلع و مبارات محقّق گردد.بررسی فقهی حقوق خانواده، سید مصطفی محقق داماد، ص 426.
در مورد کراهت با منشأ ذاتی باید گفت از آنجا که این مشخصات ذاتی شوهر بوده می توان با تحقیقات مناسب از وضعیت و اوضاع و احوال ظاهری و اخلاقی و خانوادگی و... شوهر قبل از ازدواج اطمینان حاصل نمود تا بعد از ازدواج کراهت به وجود نیاید. لکن در مورد منشأ کراهت عارضی که ممکن است بعد از ازدواج حاصل شود مانند اینکه شوهر بعد از ازدواج همسر دومی برگزیند و یا اینکه از خواست زن مبنی بر سکونت در محل خاص تبعیت نکند و... اینها مواردی است که می توان به عنوان شروط ضمن عقد با شوهر مطرح نمود و قبل از ازدواج در مورد آن توافق کرد تا بعد از ازدواج زمینه کراهت همسران از یکدیگر فراهم نشود.
(اما چنانچه شوهر زنش را آزار دهد یا او را ناسزا گوید و زن به خاطر نجات و رهایی از دست او مهر یا مالی را بذل و درخواست طلاق نماید گرفتن مال برمرد حرام و طلاق خلع و یا مبارات باطل است و چنانچه با این شرایط طلاق اتّفاق افتد رجعی خواهد بود).همچنین ر.ک: تحریر الوسیله، ج 2، ص 352.
با این بیان معلوم می شود که اگر زن بتواند ثابت نماید که منشأ کراهتش از شوهر آزار و اذیت مرد است به نحوی که سبب عسر و حرج زن شده و یا مرد به وظایف و تکالیف زناشویی خود عمل نمی کند طلاق، خلع نخواهد بود و مرد موظّف به پرداخت مهریه و اصلاح رفتار و کردار خود می شود و در غیر این صورت به وسیله حاکم شرع و حتّی بدون رضایت شوهر طلاق جاری می گردد.
از این گذشته در طلاق خلع و مبارات توافق طرفین شرط صحت طلاق است یعنی طلاق خلع بر خلاف طلاق رجعی نیاز مند توافق طرفین (زن و شوهر) می باشد لذا زن می تواند شرایط خلع و مبارات را قبول یا رد نماید.
porseman.org
- [سایر] طلاق خلع و مبارات چیست؟
- [آیت الله بروجردی] مجامعت با زن مطلّقه به طلاق خُلع و مبارات، یا در عدّه وفات نشرحرمت ابدی میکند یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] اگر هنگام طلاق مبارات، به غلط صیغه خلع خوانده شود، طلاق صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا صدور طلاق خلع بدون بخشیدن مبلغی از مهریه به گونه ای که رضایت مرد فراهم شود صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] در طلاق خلع مقدار بذل باید چقدر باشد؟ اگر مقدار معتنا بهی از مهریه زن هنوز بر ذمه شوهر باقیمانده باشد و بذل نشود آیا زن می تواند با بذل مال بسیار اندکی طلاق رجعی را به خلع تبدیل کند؟
- [سایر] آیا مرد میتواند همسر خود را برای بخشش مهریه تحت فشار قرار دهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی صیغه طلاق خلع یا مبارات را عمدایا سهواصیغه رجعی بخواند، آیا صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زنی کلیه حقوق خود را از مهریه و جهیزیه گرفته است; و طلاق گرفته، ولی در ضمن طلاق قرار شده که هزار تومان به زوج بدهد، آیا این طلاق رجعی است یا خلع؟
- [سایر] اگر مرد زن را طلاق بدهد چه مقدار باید به زن مهریه بدهد؟
- [سایر] آیا در طلاق مبارات هم زن باید حتماً، چیزی بپردازد و اگر نپردازد طلاق مبارات صورت نمیگیرد؟
- [آیت الله بروجردی] اگر زن در بین عدّهی طلاق خلع، یا مُبارات از بخشش خود برگردد، شوهر میتواند رجوع کند و بدون عقد دوباره او را زن خود قرار دهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن یا مرد در عدّه طلاق رجعی بمیرد، دیگری از او ارث میبرد، ولی اگر در عدّه طلاق بائن مانند طلاق خُلع یا مبارات یکی از آنان بمیرد، دیگری از او ارث نمیبرد، مگر این که در عدّه طلاق (خلع) یا (مبارات) زن از بخشیدن مال یا مهریّه خود به شوهر برگردد و شوهر هم مطّلع شود و رجوع نماید که در این صورت اگر یکی از آنان در زمان عدّه بمیرد، دیگری از او ارث میبرد.
- [آیت الله بهجت] شرایطی که در طلاق خُلع نسبت به زن و شوهر معتبر است و در کتب مفصّل آمده، در طلاق مُبارات نیز معتبر است و شرایطی که در اصل طلاق معتبر بود، در هر یک از طلاق خلع و مبارات نیز معتبر است.
- [آیت الله وحید خراسانی] صیغه طلاق خلع و مبارات باید به عربی صحیح خوانده شود ولی اگر زن برای ان که مال خودرا به شوهر ببخشد مثلا به فارسی بگوید برای طلاق فلان مال را به تو بخشیدم اشکال ندارد و اگر مرد نتوانست به صیغه عربی طلاق بدهد بنابر احتیاط واجب وکیل بگیرد و اگر نتوانست وکیل هم بگیرد به هر لفظی که مرادف صیغه عربی باشد طلاق خلع و مبارات بدهد صحیح است
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زن در بین عدّه طلاق خلع، یا مبارات از بخشش خود برگردد، شوهر میتواند رجوع کند، و بدون عقد دوباره او را زن خود قرار دهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زن در بین عده طلاق خلع یا مبارات؛ از بخشش خود برگردد؛ شوهر می تواند رجوع کند و بدون عقد دوباره او را زن خود قرار دهد.
- [آیت الله خوئی] اگر زن در بین عدّة طلاق خلع یا مبارات از بخشش خود برگردد، شوهر میتواند رجوع کند و بدون عقد دوباره او را زن خود قرار دهد.
- [آیت الله بهجت] اگر زن در بین عدّه طلاق خلع یا مبارات، از بخشش خود برگردد، شوهر میتواند رجوع کند و بدون عقد دوباره او را زن خود قرار دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صیغه طلاق مبارات نیز مثل خلع باید اول زن مهریه خودش را به شوهر ببخشد تا شوهر او را طلاق دهد و حتی می تواند به فارسی بگوید: (مهریه خودم را به تو بخشیدم تا مرا طلاق دهی). اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِق یعنی مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او پس او رها است و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِقٌ و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (عَلی مَهْرِها) (بِمَهْرها) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن در بین مدّت عدّه طلاق خُلع یا مبارات از بخشش خود برگردد، شوهر میتواند رجوع کند و بدون عقد دوباره او را زن خود قرار دهد.