در یکی از حکمت‌های منسوب به امام علی علیه‌السلام آمده است:
لا تقسروا اولادکم علی آدابکم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم. (1)
فرزندانتان را به انجام آداب خودتان واندارید؛ زیرا آنان برای زمانی، غیر از زمان شما آفریده شده‌اند.
در زبان عربی، )قسر( با حرف جر )علی( به معنای واداشتن می‌آید و حضرت می‌فرماید: فرزندان خودتان را به انجام آداب و رسومی که خود داشته‌اید، مجبور نکنید؛ زیرا آداب و رسوم تغییر می‌کند؛ برای مثال، زمان کودکی والدین، تحصیل دختران یا کارهای اجتماعی آنان مرسوم نبود؛ اما این کارها، امروزه مرسوم و مفید است؛ پس نگویید: چون زمان ما، دختران درس نمی‌خواندند، امروزه هم نباید در پی تحصیل بروند یا چون پیش‌تر در فعالیت‌های اجتماعی شرکت نمی‌کردند، اکنون نیز از این گونه فعالیت‌ها محروم شوند.
برخلاف تصور برخی از سخن امام علی علیه‌السلام، آزادی به معنای بی‌قیدی را برداشت کرده‌اند، مقصود حضرت، تخطی از حلال و حرام نیست و عمل به آداب زمان حاضر، هیچ گونه منافاتی با رعایت ارزش‌های دینی و حلال و حرام الاهی ندارد. دختر مسلمان می‌تواند تحصیل کند یا در فعالیت‌های اجتماعی شرکت جوید؛ اما حجاب خود را نیز داشته باشد و خود را از نامحرمان بپوشاند.
استفاده از امکانات زمان )تحصیلات عالی، فن‌آوری‌های روز مثل رایانه، وسایل ارتباط جمعی و... و امکانات آموزشی( مطلوب است و چه بسا مصداقی از سخن امام علی علیه‌السلام باشد؛ زیرا کسی که به زمان آگاه است، شبهه‌ها به او هجوم نمی‌آورند.
امام صادق علیه‌السلام فرمود:
العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس. (2)
پی نوشت:
(1)ابن ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج 20، ص 267.
(2)علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 71، ص 307.
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)
